Lenin

Bir insan nasıl devrim kahramanı olur? Özellikle de “proletarya devriminin”? “Baldırı çıplaklar devriminin”? Bunun için onlardan biri mi olmak gerekir?

Helene Carrere D’encausse, “Lenin” isimli biyografi Dünya tarihini değiştirecek bir devrimin baş kahramanının biyografisi çalışmasına bu sözlere başlamış. Son sözü başta söylemek gerekirse; (ilgilisine) kesinlikle tavsiye edilecek bir eser ortaya çıkmış. Ali Cevat Akkoyunlu’nun çevirisinin hakkını da vermek gerekir, çok sade ve anlaşılır bir dil kullanmış.

Kitabın yazarı Helene Carrere D’encausse (asıl soyadı Zurabishvili), Avrupa’ya göçmen olarak gitmiş Gürcü bir ailenin çocuğu olarak 1929 yılında doğmuştur. 1999 yılında, Fransız Akademisinin ömür boyu üye olarka seçtiği kırk kişiden biridir. Rusya tarihi uzmanıdır.

Yazarın, önsözünde de belirttiği gibi; XX.yüzyıl kendilerini halklarının kurtarıcısı olarak gösteren karizmatik devlet başkanları açısından son derece zengindir. Kimi komunizm adına kahramanlık yaparken (Stalin, Mao, Ho Chi Minh...), kimi de komünistlere düşmandır (Hitler, Franco, Salazar...). Bütün bu kahramanlar ölümün sessizliğine düşer düşmez, heykelleri kaidelerden devrilmiştir. 1953-1961 yılları arasında Lenin’in mozolesini paylaşan Stalin, “tüm zamanların en büyük insanı” konumundan “katil” konumuna düştüğü gün, Lenin’in yanından kabaca kovulmuştur. Ölümün ve zamanın etkisiyle yıkımdan kurtulmak, sadece Lenin’e nasip olmuştur.

Sonradan Lenin takma adını alacak olan Vladimir Ulyanov, 1870 yılında Simbirsk’de, ikisi erken yaşta ölmüş sekiz çocuğun üçüncüsü olarak doğmuştur. Vladimir Ulyanov’un dünyaya geldiği dönem, Rusya için nispeten mutlu bir dönemdir. II.Aleksandr, 1861 yılında köleliği kaldırmıştır. Önemli reformlar birbirini izlerken, aşırı uçlar radikal değişimden yanadır. Teröristler yenilikçi çarın peşini bırakmazlar, 1881 yılında II.Aleksandr’ı öldürürler.

Dünyada başlayan sanayi devrimi sonucu Rusya’da insan gücüne dayalı toplu üretim yapan fabrikalar (manufakturalar) kurulmaya başlanınca, fabrikalarda çalışacak işgücü ihtiyacı sonucu kölelik ile birlikte “toprağa bağımlılık” da kaldırılmıştır. Öncesinde Rusya’da köylüler bağlı bulundukları toprağa ait olup, toprakla birlikte alınıp satılırlardı. Örneğin; 1800’lü yıllardan 10 bin nüfusa sahip olan Simbirsk, 1870 yılında 43 bine ulaşmıştır. Rusya’da dönem hızlı kentleşme çağıdır. Toprağa bağlılıktan kurtulan köylüler, fabrikalarda çalışmak üzere kentlere göç etmektedirler.

Vladimir Ulyanov’un çocukluğunu etkileyen olayların başında herhalde babasının ölümü ve kendisinden çok şey öğrendiği büyük abisinin 20 yaşında ölüm cezasına çarptırılması gelir. Üniversite öğrenimi gören abisinin yaz tatillerinde yanında getirdiği ekonomi, tarih, sosyoloji kitaplarıyla birlikte Karl Marx’ın Kapital’i ile tanışma fırsatını bulur.

Lenin, dünyadaki ilk sosyalist devrimi gerçekleştiren ve günümüzde sosyalizm denilince ilk akla gelen isim olan biri. Kitapta, Lenin’in sadece çocukluğundan ölümüne kadar geçen sürede başından geçenleri değil, aynı zamanda önce Rusya, daha sonra dünya tarihini değiştiren siyasi olayları kronolojik sırada ve son derece sade, anlaşılır bir anlatımla bulmak mümkün. Sıradan okuyucular için siyasi olaylar, felsefi düşünceler, politik tartışmaların detaylı olarak anlatımı sıkıcı gelebilir. Konuyla ilgili kişilere ise mutlaka okumaları tavsiye edilir. Kitap o kadar dolu ki, nerdeyse içi boş bir satırı dahi yok. Okuyup bitirdikten bir süre sonra tekrar okumanız halinde kitabın yazarı ve çeviricisine olan saygınızın arttığını göreceksiniz, her zaman elinizin altında bulundurmak isteyeceksiniz. 

Lenin, Hélène Carrère D'encausse, Doğan Kitap, 2002