MTA ve işlevi

Kurtuluş Savaş’ı topyekün verilen onurlu ve azimli mücadelenin sonunda kazanıldığında, o günkü kadroları bekleyen önemli bir sorun ekonominin içinde bulunduğu zor durumdu.Genç Türkiye Cumhuriyetinde yaşam mücadelesi veren fakir bir halk vardı.Savaşlardan yorgun düşmüş ancak geleceğe güvenle bakan, çalışmaya ve üretmeye hazır bir halk.

Geçmişte bu ülkede yapılanların insanlarımızca daha iyi anlaşılması için yılmadan, usanmadan yazmak ve açıklamak durumundayız.

İnsanlık tarihine bakıldığında, tüm zamanlarda öne çıkan, “hayatta kalma ve başarma mücadelesi olduğu” görülecektir.Geçmişte olduğu gibi, günümüzde de ortaya çıkan savaşların esas nedenlerinin ekonomik ve ülkelerin doğal kaynakları olduğu bilinmektedir.

Geçmişte yapılan savaşlar ve istilâlar ile günümüz savaşları ve istilâları arasındaki tek fark; günümüzde işgal edilen yerlerin “demokrasi adına” “insan hakları adına “ yapılıyor olması kamuoyuna lanse edilse de, herkes bilir ki asıl amaç o ülkenin doğal kaynaklarını ve zenginliklerini sömürmektir.

Osmanlı zamanında el konulan maden kaynaklarımız Cumhuriyet’le birlikte devletleştirilmiş ve ülkemiz insanı tarafından işletilmeye başlanmıştır.

Bunun elbette nedenleri vardır. Çünkü ülkelerin kalkınmışlıkları tarımda, sanayide, enerjide, modern yaşamda başarmalarıysa eğer, bunların herbiri doğal kaynak gerektirmektedir.Tarım bol su ve itina isteyen bir olgudur.Barajlar için ve sulama için su kaynakları gerekir ve bu bağlamda suyun kullanılabilirliğine dikkat etmek gerekir.Sanayi ise Demir, Krom, Alüminyum, Bakır, Kurşun gibi cevherleri ister.

Kısacası bir ülkenin tarımda ve sanayide kalkınması için gereken hammadde kaynaklarını, enerjiyi toprağı ve suyu yeterince bulup kullanması gerekmektedir.

1930 yılların başında dönemin ülke yöneticileri ve özellikle Atatürk yer altı ve yerüstü zenginlik kaynaklarının bulunup işletilmesi gerektiğinin bilincindedirler.

Genç Cumhuriyetimizde uzun yıllar beşer yıllık kalkınma planları yapılmış ve uygulanmıştır.Bu planları değerli klan unsur, uzağın görülüp buna göre hedeflerin belirlenmesi ve gerçekçi bir yaklaşımla bütünsel bir biçimde uygulanmasıdır.

1935 yılı Haziran ayı ülkemiz için önemli kararların alınıp uygulandığı bir tarihtir.

Ülkemiz yer altı ve yer üstü değerlerinin aranıp bulunması, işletilmesi ve ekonomiye kazandırılması için peş peşe adımlar atılmıştır.

Sanayi planının uygulanması ve ülkemiz için hayati önemde olan sanayi tesislerinin kurulmasına örnek olacak Sümerbank kurulmuştur.

Birinci beş yıllık pna gereğince Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü(MTA) ve Etibank 14 Haziran 1935’te ve 24 Haziran 1935’te ise Elektrik İşleri Etüt İdaresinin(EİEİ) kurulması ile sanayinin kurumsal altyapısı ilgili plan gereğince tamamlanmıştır.

Ülkemiz sathında maden yataklarını aramak, jeolojik tetkikler yapmak, kimyasal tahliller yapmak, proje ve raporlar hazırlamak, verimlilik hesapları yapmak, madencilik alanında mühendis ve kalifiye eleman yetiştirmek, teknik ve bilimsel işleri yürütmek MTA’nın görev alanına verilmiştir.

O dönemim yöneticilerinin doğal kaynakların ülkemiz için vazgeçilmez bir öneme haiz olduğunu işaret edip, araştırılmasını teşvik etmeleri MTA’ya verilen önemden ve görevlerden anlaşılmaktadır.

MTA’nın özverili çalışmaları o günkü zor şartlarda sadece 4 kamyon ve bir binek arabası ile işe başlayan bu kurumun yerel yük ve binek hayvanlarından da yaralanarak zor koşullarda ve inançla ülkemizi karış karış, dağ taş gezip maden aramaları, tetkikleri yapmaları, jeolojik araştırmalar ve sondaj yapmaları takdire şayan girişimlerdir.

Yapılan planlama gereğince MTA’nın bulduğu ve bulacağı madenleri kardeş kuruluş olan Etibank tarafından kurulan tesislerde işletilecektir .

Bilimsel anlayışla yönetilen ve politikadan uzak tutulan bu kuruluşlar uzun yıllar kendilerine verilen görevleri yerine getirmişler ülkemiz ekonomisine azımsanmayacak katkı sağlamışlardır.

Özellikle MTA kendisine verilen tüm görevleri yerine getirmiş, ülkemiz için yeri doldurulamayacak başarılı çalışmalara imza atmıştır.Ülkemizin her alanda ihtiyaç duyduğu doğal kaynakları ülkemiz topraklarından karşılayabilmek için gereken donanıma kavuşan bu kuruluş jeolojik araştırmalarla gereken madenleri tesbit etmiş ve ekonomiye kazandırmıştır.

Ülkemizin kalkınmasında ve ekonomisinde topraklarımızda yatan zenginliklerin önemli bir yeri vardır.Gerek MTA, Etibank ve gerekse EİEİ’si , bu bilinçle uzun yıllar iş başına gelen personel ve yöneticileri ile bunu başarmışlardır.

Ülkemiz yer altı ve yer üstü değerlerine vereceğimiz önem geleceğimizin çimentosudur.

1930’lu yıllarda bu yana çalışmalarda bulunan bu kuruluşlara ve kuruluşlara emeği geçenlere şükran borçluyuz.