Neden Ay' ın hep aynı yüzünü görüyoruz?

Yağmura ve hatta buluta hasret kaldığımız bu yaz günlerinde, şehir ışıkları yıldız ışıklarını belirsizleştiriyor ama ayın kendi ışığına gücü yetmiyor ve bu nedenle belli belirsiz görünen yıldızların arasında ay, gökyüzü penceresinden kafasını uzatmış, parlak gözleriyle beni izliyor; peşimden gelen bir canlı gibi tepemde duruyor. Hareket etsem de hep aynı yüzüyle ardımda dolaşıyor. Hele bir de dolunay paltosunu üzerine geçirmişse, duruşu ile gizemli bir bakışın paranoyak etkisini duyumsatıyor. “Ne o biri beni takip mi ediyor?” diyorum. Hep o aynı yüzü, darbe almış, yaralanmış yüzü görüyorum. Ayın karanlıkta kalan diğer yüzü, adeta benden saklanan duyguların, asla bilemeyeceğim gerçeklerin birer simgesi oluyor.

Ay her zaman neden aynı yüzünü bize gösteriyor? Diğer yüzünü saklıyor?

Lise ve üniversite yıllarında satın aldığım ve biriktirdiğim bilim ve teknik dergilerini hala saklarım. Şu an Mayıs 1982, 174. sayıyı elimde tutuyorum ve 42.sayfadaki makaleyi bire bir buraya yazıyorum.

“Ay’ın kendi ekseni etrafında dönüşü ile Dünya çevresindeki dönüşü eşit zamanda olmaktadır: 27, 32 gün. Kombine(birleşik) dönüş diye de anılan ve Dünya ile Ay arasındaki karşılıklı kütle çekişinin (gravitasyon) sonucu olan bu dönüş nedeniyle, Ay Dünya’ya hep aynı yüzüyle yönelik kalır.

Oysa, farkına varılabilecek az bir sapma olmaktadır. Ay yörüngesi tam çember olmayıp elipse benzer. Ay, Dünya’ya yaklaştıkça daha hızlı, uzaklaştıkça daha yavaş hareket eder. Dönüş her zaman eşit olduğundan Ay’ın sağ (veya sol) kenarına bakılıyor olur. Bundan başka Ay’ın dönme ekseni de yörüngesine dik değildir. Bu nedenle, Dünya, Ay’ın bazen kuzey (veya güney) kutbuna doğu hafifçe yönelik durumdadır. Bu eksendeki eğilme nedeniyle, bir Ay dolanımı içinde, yerden Ay’ın yüzünün, yaklaşık yüzde 60’ı görülür.”

Ay’ın Dünya ile eşit zamanlı dönüşü ve birbirine karşı durumu, insan ilişkilerindeki tarafların durumu gibidir. İlişkilerde, zamanla hep aynı tarafın göründüğü yüz devreye girer ve kişiler birbirlerine hep aynı yüzle sabit bakarlar. Bireyler, belli belirsiz bir aşamadan sonra karşılıklı, Ay ve Dünya’da olduğu gibi birleşik bir dönüşe girerler. Bu dönüş onları birbirlerine karşı bildik, alışık yüzü göstermeye mahkum eder ve bunun sonucunda kanıksanan bir süreç başlar. Tarafların birbirlerine gösterdiği yüz, aydınlık olarak olarak tanımladıkları yüzdür. Kişiler artık anımsamayı gereksiz saydığı eski duyguların, unutulan çoşkuların dinamikliliğini hisssetmez ve karanlıkta kalan öteki yüzün barındırdığı olası hazinelerin zenginliğini unutur.

Siz de Ay’ın karanlık yüzünü merak ediyor musunuz?