Öz Türkçeye geçiş

Türk Milli Eğitiminde Öz Türkçe'ye geçmeye 1960'yıllarda başlandı yanılmıyorsam. Birden bazı mecmualar tamamen öztürkçe yazmaya başladılar. D mecmuası buna öncülük etti. Güzel bir hareketti. Bıkmıştık eski ve anlaşılmaz kelimelerden. Hele şarkı sözleri, divan edebiyatındaki şiirler, o dönem öğrencilerini anlaşılması çok zor kelimelerle karşı karşıya getiriyordu. 

Dil harab- ı Aşkınım; Bütün alayişi nam ü sıytın; Caizse harabat-ı ilhide de her şeb; gibi bir çok tanınmış şairimizlere ait bu mısralar anlaşılır gibi değildi. Öztürkçeye geçişe bu nedenle çok sevindik, zira okuduklarımızı kolayca anlayacaktık. 

Tabii, ilk zamanlarda öztürkçe kelimeler alaya alındı. Hostes yerine, Gökte Konuklayan Avrat, Milli Marş yerine ulusal düttürük denecek gibi, -şimdi ge gençlerin ifdesine uygun olarak, - epeyi " geyik " yapıldı. 

Ancak bu söylenenler olmadı. Acayip kurgulu kelimeler kullanılmadı. Ertelemek gibi, güncel gibi çok hoş kelimeler dilimize oturdu. 

Ancak, o zaman hergün sıkça kullandığımız kelimeler dilimizden uzaklaştırıldı. Örneğin, kafi, kifayet, imkan, mefhum, zaafiyet, münevver vs gibi mana özü kuvvetli olan kelimeler ya az kullanıldı, ya da tamamen dilden uzaklaştırıldı. Bu da dilimizin ve Türkçe ifade kaabiliyetimizin zayıflamasına neden oldu. 

Günlük konuşmalar ve halk kitleleri, eskimiş kelimeleri zaten kendiliğinden ayıklıyordu. Biz bunu bizzat yaşamıştık. 

19501'li yıllardaki dilimiz, kullandığımız kelimeler tam bir sentez durumundaydı. Nasıl bir sentez? Hem herkes tarafından bilinen öztürkçe kelimeler ve hem de halk arasında rahatlıkla anlaşılan farsça kelimeler. Örneğin, imkan gibi, tesadüf gibi.vs. 

Ama bu sentezin doğal olarak oluşumuna müdahale edilince, Türkçemiz anlatım zayıflığına uğradı. 

Bu konuda günümüzde bir çaba gösterilmemesi de, ayrıca bir üzüntü nedeni oluyor. 

Yeni fikirler, dünyanız olsun. Y.Ç.