Sosyal Medyada Memurluk

Devlet memurları; herkes gibi sosyal medyayı çokça ve aktif olarak kullanıyorlar. Devlet memurluğunun yüklediği bazı sorumluluklar sosyal medya için de geçerlidir. Devlet memuru 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa ve ilgili yönetmeliklere tabi olarak görevini ifa ederken özel yaşantısını da bu kriterlere uygun olarak idame etmek zorundadır. Kamu kurumu dışına çıkıldığı zaman devlet memurluğu sona ermez. Hal böyle olunca insanların en fazla iletişim içinde olduğu sosyal medyada da devlet memurluğunun kriterleri geçerli oluyor ve devlet memuru olmanın verdiği sorumluluğu taşımak gerekiyor.

Bu yazımızda devlet memurların sosyal medya kullanımını ele alarak etik açıdan değerlendirecek ve karşılaşılabilecek olağan sorunlara değineceğiz.

Devlet Memuru Sosyal Medya Kullanabilir mi?

Evet, devlet memuru özgür şekilde sosyal medya kullanabilir. Yalnız burada özgürlük ifadesini iyi ele almak ve iyi anlamak gerekiyor. Özgürlük; başkasının özgürlük alanına müdahale edildiğinde sona eren bir tabidir. Bu sosyal medya için de geçerlidir. Sosyal medyada yapılan paylaşım, 657 sayılı Kanunun 4. bölümünde; “Yasaklar” başlığı altında sıralanan maddelere muhalif olmamalıdır. Örneğin; 657 sayılı Kanunun 7. maddesinde; devlet memurunun siyasi partiye üye olması, bir siyasi partinin propagandasını yapması yasaklanmıştır. Özellikle seçim dönemlerinde herkes kişisel siyasi görüşünü sosyal medyadan ifade ediyor fakat bu ifade biçimi sınırı aştığı zaman propagandaya dönüşüyor. Devlet memuru ise bu tarz paylaşımları Kanuna göre hiçbir şekilde yapmaması gerekir. Yaptığı paylaşımlar kendisine sorumluluk yükler ve disiplin soruşturması başlatılabilir.

Sosyal Medyada Yapılan Etik İhlaller

Sosyal medya kullanan devlet memuru etik ihlali en fazla 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununa muhalefetle yapmaktadır. Görevini ifa ettiği kurum, oda veya çalışma masasından çektiği fotoğrafı bilinçsiz şekilde kişisel sosyal medyasında paylaşabiliyor. Bu paylaşımlarda bazen kişi ve kurumlara ait dosya, evrak, belge de olabiliyor. Kurumda kullandığı yazılımın ekran görüntüsünü paylaşabiliyor. Bu gibi durumlar da çokça karşılaştığımız ihlal sorunlarıdır.

Aşağıda örnek olarak verdiğim paylaşım 2016 yılında kurumun bir personeli tarafından yapılmış; Google Görseller sayfasından alınmış, yapılan başvuru üzerine söz konusu görsel Google’dan kaldırtılmıştır.

Yapılan paylaşıma bakıldığında; bir personel çalıştığı dosyanın fotoğrafını çekip yer bildirimi yapma uygulaması olan Swarm’ı kullanarak çalıştığı kurumdan check-in (yer bildirimi) yapıyor. Paylaşım, kişisel sosyal medyasından paylaşılmış olmasına rağmen görüntüye Google’dan ulaşmak mümkün. Söz konusu paylaşım bir dava dosyasına ait ve dava dosyası üzerinde; tarafların isimleri, davaya bakan mahkemenin ismi, konumu, dosya numarası ve havale edilen hâkimlerin bilgileri görülüyor.

Görselin sağ alt köşesine bakıldığında ise davalara ilişkin farklı kişilerin özellikle avukatların yaptığı paylaşımlar da görülmektedir. Paylaşım yapılırken, kişisel veri kapsamına giren; isim, soyisim, T.C kimlik numarası, adres ve telefon numarası ile gizli sayılabilecek dosya numarası ve kurum ismi gibi bilgilerin üzerileri çizilerek paylaşılması gerekmekte iken açık şekilde paylaşıldığı görülmektedir.

Bu durumdan doğabilecek soruna bir örnek verelim. Varsayalım ki; davası hakkında paylaşım yapılan Engin Anonim Şirketi, şirket politikaları gereğince bu davasının varlığının bilinmesini istemiyor. Fakat şimdi şirket ismi Google’de aranınca karşısına bu dava dosyası çıkacak, bu durumda şirket Adalet Bakanlığı’na tazminat davası açabilir, Bakanlık da bu paylaşımı yapan personel hakkında hem disiplin soruşturması başlatıp hem de tazmin edilen bedeli rücu edebilir. Bu bakımdan sosyal medyada paylaşım yapılırken sadece 657 sayılı Kanunda yasaklananlara dikkat etmek de yeterli değildir. Devlet memurları tüm mevzuatı bilmekle yükümlüdür ve “bilmiyordum” diyerek bahane sunamaz.

Çok Kullanılan Sosyal Medya Siteleri ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

Ülkemizde en fazla kullanılan sosyal medyalar; Facebook, İnstagram, Twitter ve Tiktok’tur. Bu sistemlerin her birini tek tek ele alarak doğabilecek olumsuzluklardan da bahsedelim.

Facebook:Yazılı, sesli ve görsel paylaşım yapılan bu platform genel olarak 30 yaş üzeri arasında popülerdir. Türkiye’de en fazla kullanıcıya sahip platform olma özelliğine sahiptir. Bu platform kullanırken dikkat edilmesi gereken en önemli özelliği “içerik düzenleme”dir. Bunu örnekle ifade edelim; bir sayfa olduğunu varsayalım. Sayfanın adı “Türkiye’yi Sevenler” sayfası olsun. Bir Türk Bayrağı paylaşıyor ve açıklamasına “Şehitlerimiz için bayrağımızı paylaşmayan kalmasın” yazıyor. Görüldüğü üzere gayet güzel bir paylaşım, bundan ne zarar gelir diyebiliriz. Burada devreye “içerik düzenleme” özelliği giriyor. Bu sayfanın yaptığı Türk Bayrağı paylaşımı kısa sürede binlerce hatta milyonlarca kişi tarafından paylaşılıyor. Üzerinden 5-6 ay geçtikten sonra sayfanın tüm içeriği ve paylaşım düzenleniyor. Sayfanın adı “BİJİ PKK-YPG” gibi bir şey oluyor. Türk Bayrağı’nı kaldırıp yerine PKK paçavrası koyuyorlar. İçeriği değiştirip PKK propagandası yapıyorlar ve aylar önceye bakılınca bizim bu paylaşımı paylaştığımız görülüyor. Bu bakımdan Facebook’ta kendimiz yükleyerek paylaşım yapmalı, başka sayfaların paylaşımlarını “Paylaş” butonuna tıklamak suretiyle paylaşmamalıyız. Düzenli aralıklarla “Anılar” bölümünü ziyaret ederek yapmış olduğumuz eski paylaşımları gözden geçirmeli, gereksiz olanları silmeliyiz.

İnstagram:Facebook’un bir yan şirketi olan İnstagram sesli, görsel ve video içeriği paylaşımı yapılabilen bir platformdur. En belirgin özelliği ise “Paylaş” butonunun bulunmamasıdır. İnstagram’da bir içeriği görüyor ve sadece üzerine iki kere hızlı tıklayarak kalpleyebiliyoruz. Bu sitenin de Facebook’ta olduğu gibi “içerik düzenleme” özelliği vardır. Aylar önce beğendiğimiz bir paylaşım değiştirilerek farklı amaçlara hizmet eder hale getirilebilir. Bu bakımdan dikkatli olmak gerekir.

Twitter:Yazılı, sesli ve görsel paylaşım yapılan bu platform daha ziyade haber ve siyasi münakaşa için kullanılmaktadır. En güzel özelliği ise “içerik düzenleme”nin bulunmamasıdır. Paylaşım yaparken bir harf hatası bile yapılsa ilgili paylaşım silinerek yeniden paylaşmak gerekiyor. Bu platformda yapılan bir paylaşımı retweetlemek “aynen katılıyorum” anlamına geldiği için retweet yaptığımız içeriğe dikkat etmeliyiz.

Tiktok:Çin’den dünyaya yayılan ve yayılırken de satın aldıkları fenomen hesapları kullanan ABD’nin casusluk suçlaması yaptığı bir vine paylaşım uygulamasıdır. Burada paylaşım yapanlar fenomen olmaya odaklandıkları için paylaşımlarının farklı ve ilgi çekici olması gerekir. Bu nedenle devlet memurları da bazen eğlence kisvesi altında yaptıkları paylaşımları nedeniyle problem yaşayabilmektedirler. Devlet memurunun vakarına yakışmayan paylaşımlara Tiktok’ta çokça rastlıyoruz. Benim tavsiyem ise bu uygulamayı hiç kullanmamaktır.