Tarımda sınavlı bayi, reçeteli ilaç

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Türk tarım dünyasını derinden etkileyecek son derece önemli bir konuda sessiz sedasız iki adet tartışılacak düzenleme yaptı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ilk olarak 11 Ekim 2007 tarihinde “Bitki Koruma Ürünlerinin Toptan ve Perakende Satılması ile Depolanması Hakkında Yönetmelik” adıyla bir yönetmelik yayınladı (02.02.2008 tarihinde değişiklik yapıldı). Bu yönetmelikte bitki koruma ürünlerinin toptan veya perakende olarak satılması ve depolanması ile bu ürünleri, toptan ve perakende satacaklar ile depolayacakların uyması gereken esasları belirledi. Bu yönetmeliğin beşinci maddesinde “Bitki koruma ürünlerinin toptan ve perakende satışları, bitki koruma ürünleri bayilik izin belgesi veya bitki koruma ürünleri toptancı izin belgesi sahibi gerçek ve tüzel kişi ve kuruluşlar tarafından yapılır” diyerek satış yapabilmek için bayilik izin belgesi kavramını getirdi. Ancak bu izin belgesini alabilmek için de her yıl bir kez açılacak sınava gireceklerin 80 ve üzeri puan alması şartını getirdi.

Bakanlık ikinci olarak da 12.02.2009 tarihinde “Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli Satış Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik” adıyla bir yönetmelik yayınladı. Bu yönetmelik, bitki koruma ürünlerinin reçeteli satışı ile ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla hazırlanmış olup, bitki koruma ürünleri için hazırlanacak reçetenin içeriği hakkındaki hususlar ile reçeteyi yazacak gerçek, tüzel kişi ve kuruluşların niteliklerini, sorumluluklarını, denetlenmesini ve iptali işlemlerini kapsayan bir içeriğe sahiptir. Genelgenin ilk maddesinde “Bakanlıkça ruhsatlandırılan bitki koruma ürünleri reçeteli satılır” denilerek reçetesiz ilaç satılamayacağı hususunda önemli bir kural oluşturuldu. Daha sonra onbirinci madde de reçete düzenleme yetkisine sahip kişileri sayıldı. Bu yetkiye sahip olanlar; a) Zirai mücadele araştırma enstitülerinde görevli ziraat mühendisleri, b) İl müdürlüklerinde görevli ziraat mühendisleri, c) İlçe müdürlüklerinde görevli ziraat mühendisleri, ç) Tarımsal araştırma enstitülerinde görevli ziraat mühendisleri, d) Ziraat fakültesi bitki koruma bölümlerinde görevli öğretim elamanları, e) Bakanlıkta sözleşmeli personel olarak görev yapan ziraat mühendisleri, f) Kamu iktisadi kuruluşları, iktisadi devlet teşekkülleri, kooperatifler, üretici ve çiftçi birlikleri ve ziraat odaları gibi kuruluşlarda çalışan bitki koruma ürünü satış belgesine sahip elemanlar dışındaki ziraat mühendisleri, g) Bu Yönetmeliğin 11 inci maddesinin (a), (b), (c) ve (ç) bentleri dışındaki resmi ve özel kuruluşlarda çalışan ziraat mühendisleri, Bakanlıktan sertifika almış danışman ziraat mühendisleri ve serbest çalışan ziraat mühendisleri, ğ) İl müdürlükleri bitki koruma şube müdürlükleri ile ilçe müdürlükleri bitki koruma hizmetlerinde görevli ziraat teknisyeni ve teknikerleri, h) Sadece tütünlerde kullanılan bitki koruma ürünlerini reçeteye yazmak üzere resmi ve özel kuruluşlarda görevli Tütün Teknoloji Mühendisleri olarak belirlendi. Sayılan bu kişilere, reçete yazabilmeleri için Tarım ve Köyişleri Bakanlığından yetki belgesi alma mecburiyeti getirildi. Sayılan mühendislerden (a) ve (d) gurubunda sayılanlar ile (ç) gurubunda olup da bitki koruma hizmetleri bölümünde çalışanlar sınavsız olarak, diğerleri ise Bakanlığın açacağı sınav sonucunda yetki belgesi almaya hak kazanacaklardır denildi.

Bu mevzuat açıklamalarından sonra tartışma yaratan bölüme gelince;
Bugün Türkiye’de 1164’ü tekniker veya teknisyen ve 502‘si ise daha düşük eğitimli kişiler tarafından açılmış bitki koruma ürünü satan bayi bulunmaktadır. Bakanlık bu konuda yeni açılacak bayiler için sınav şartı getirmiş ve üstelik seksen ve üzeri puan sınırı getirerek bayi açabilme olanağını kısıtlamıştır. Bu durum diğer meslek dallarında yok iken ziraat mühendisliğine reva görülmüştür. Üstelik çok miktarda ziraat mühendisi mezun edip onlara iş veremezken bu uygulamaya geçilmiştir. Kendi sermayesi ile ve üstelik devletten hiçbir katkı istemeden bayi açmak isteyen pek çok ziraat mühendisi bu durumda engellenmiş olacaktır. Ruhsatlı bitki koruma ürünlerinin reçete ile satılması hususu ise tartışılmadan bir oldubitti ile yürürlüğe sokulmuştur. Bu durum büyük olasılıkla kaçak ilaç satımını körükleyecek, büyük bir ihtimalle de ruhsatsız ilaçlar önerilmeye ve el altından satılmaya çalışılacaktır. Böylece çiftçi etkisiz, daha da kötüsü insan sağlığına zararlı ilaçlar kullanmak durumunda kalacaktır.
Bitki koruma ürünlerinin doğru olarak uygulanabilmesi hem canlı sağlığı ile hem de toprak verimliliğinin devamlılığı adına önemlidir. Bu konuda yapılacak düzenlemelerin ilgili tarafların da görüşleri alınarak yapılması Türk tarımına daha fazla fayda sağlayacaktır.