TRT Metin Erksan için ne yapabilir?

1929 doğumlu uluslararası ilk ünlü yönetmenimiz Prof. Dr. Metin Erksan üç gün önce ‘böbrek yetmezliği’ nedeni ile İstanbul’da hayata gözlerini yumdu. Bilindiği gibi 1964’te Berlin’de düzenlenen Altın Ayı Sinema Yarışması'nda bir hikâye uyarlaması olan Susuz Yaz adlı sinema filmi ile birincilik ödülü olan Altın Büyük Ayı Ödülünü kazanan ilk sinema yönetmenimizdi.

1970’ler ile 1980’lerde TRT Kurumunda vermiş olduğu kurslar yanında bazen çevresini sarıverenler ile gerçekleştirdiği sohbetlerinin öğreticiliği bakımından pek çok TRT yapımcısı ve yönetmeninin de hocası sayılırdı. O'nun sinema sanatı yanında tarih içerikli konuşmaları sanırım TRT'de ilk olarak yaşanıan 'beyin fırtınası' adı verilen düşünebilme ve soru sorabilme eylemlerinden ilkidir, denilse yeridir. Ulusal Sinema yolunda yüze yakın sinema filmi ve televizyon dizileri bulunan Prof. Dr. Metin Erksan sanat ve siyaset içerikli yayınlanmış pek çok makalesi ile konferansları yanında Ege Denizi sorunumuzun irdelendiği Yunan Sorunu: Mare Nostrum (Bizim Deniz) adlı araştırması ile de ünlüdür.

Metin Erksan da Halit Refiğ’in çektiği Aşk-ı Memnu dizisi gibi TRT’nin İsmail Cem döneminde başlatmış olduğu Türk Edebiyatı eserlerinin televizyona uyarlanmasında büyük emek harcamıştır. Merhum Metin Erksan TRT için 1973 ve 1974'te İstanbul’da zor şartlar altında çektiği Beş Hikâye adını verdiği dizisinin her biri için ‘birer şahserdir’ diye nitelendirirdi. 1981'deki konuşmamızda kendisinden öğrendiğime göre her bir hikâyeyi 'özenle' seçmiş, 'titizlikle' senaryolaştırmıştır. Preveze Öncesi adlı dizinin senaryo çalışmalarını da yakından izlemiş olduğum için O'nun başkasının yazmış olduğu bir eseri uyarlarken de ne kadar titiz bir yaratıcılık içerisinde çaba harcadığını anlamıştım.

Beş Hikâye filmleri ile birer hikâye uyarlaması gerçekleştirmiş olmanın yanı sıra, bizde çok az karşılaşılan ‘birer sanat filmi’ çekmiş olduğunu söylerdi Sinema Ustamız. O’nun bu çalışmaları TRT Yayın Arşivi kadar Türk Sinema Arşivi için çok önemli örnek çalışmalardan unutulmaz bir demettir, diyebilirim.

Edebiyatımızın en önemli beş yazarının öykülerinden yola çıkılarak çekilen bu eserler umulur ki genç sinemacılar ile diğer sinema severlerin de büyük ilgisini çekecektir. O’nun Beş Hikâye ana başlığı altında topladığı eserlerden esinlenerek yazmış olduğu özgün senaryoların siyah beyaz filmleri TRT Yayın Arşivi’nde bulunmaktadır.

1975’te TRT’de yayınlanan bu sanat filmleri Ahmet Hamdi Tanpınar'ın Geçmiş Zaman Elbiseleri, Sait Faik Abasıyanık'ın Müthiş Bir Tren, Sabahattin Ali'nin Hanende Melek, Samet Ağaoğlu'nun Bir İntihar ve Kenan Hulusi Koray'ın Sazlık adlı hikâyelerinin birer sinema uyarlamasıdır. Umulur ki Metin Erksan’ın ebediyete göçüşünün ardından TRT de O’nun Beş Hikâye adlı dizisini peşpeşe yayınlamaya başlar.

Kerime Senyücel arkadaşımın çektiği Sinemayı Sanat Yapanlar: Metin Erksan adlı belgesel de yeniden yayınlanabilir. Ki bu önemli belgesel içerisinde Sinema Ustamız Metin Erksan ile 1985 yazında İstanbul TV’deki büyük odasında Türk Sinemasının açmazları konusunu da içeren özel röportajımdan kısa bir kaç bölüm de yer almaktadır.

Gönül ister ki TRT Yayın Arşivi’nde ‘iki inçlik video band’ üzerinde kayıtlı iken dijital ortama kopyalanan O'nun Preveze Öncesi 1538 adlı dört bölümlük dizisi de kamuyumuzun ilgisine sunulur. Türkiye'de bugüne kadar bu konuda başka ne bir sinema filmi ne de bir televizyon dizisi çekilmemiştir. Ayrıca Preveze'nin bugün Yunanistan'ın egemenlik alanında olması yüzünden hiç bir belgesel çalışması yapılmamış olması yönünden bu dizinin önemi daha da büyüktür. Bu amaçla, geçen yılların birinde de yazmış olduğum gibi özellikle Preveze Deniz Zaferimizin kutlanma günü olan 27 Eylül 2012 günü birinci bölümden itibaren dört gün peşpeşe yayınlansa ne güzel olur değil mi?  

TRT Kurumu’na düşen görev Eylül ayı yayın akışlarının yazılmakta olduğu bu günler içerisinde bu diziyi değerlendirmeye almaktır. Bu amaçla 24 Eylül Pazartesi ile 27 Eylül arasında ya da 27 Eylül Perşembe ile 30 Eylül Pazar günü arasında TRT 1 ile TRT Türk’te yayınlanması mümkün olabilir.

Bana göre sinemamızın ilk uluslararası sinema ustası Prof. Dr. Metin Erksan için yayıncılık adına yerine getirilmesi gereken diğer konuları da görev başındaki yetkililerin kararına bırakmakta yarar vardır. Ne yazık ki bugün TRT'de benim kuşaktan bu konuları bilen, eğer emekli olmadı ise, Kerime Senyücel'den başka kimse kalmadığına göre umarım ciddi bir arşiv taraması ile bu eserlere ulaşılacaktır.

Türk Sinemasının dev ismi Prof. Dr. Metin Erksan’ın ölümünün ardından bakalım TRT nasıl bir yayın akışı uygulayacak, göreceğiz.  

Ömer Faruk (Ankara 07.08.2012)