Uysal ve İnsan Dostu "Weddell Foku"

Antarktika'nın buzlu ikliminde, soğukta bir başına, iri lâkin sevimli, insana dost bir canlı o...


Weddell foku, ismini, 1820'lerde Weddell Denizi'nde araştırmalar yapan, İngiliz kumandan Sir James Weddell'den almıştır. Memeli ve etçil bir hayvan olan Weddell fokunun ortalama yaşam süresi 20 yıldır. Boyu 3 metre civarında olan bu sevimli canlının ağırlığı da 400 ile 600 kilogram arasında farklılık gösterir.


Bugün dünyada 800.000 civarında Weddell fokunun yaşadığı tahmin edilmektedir. Uysal bir yapıya sahip olan bu iri ama sevimli canlıya, insanlar da rahatlıkla yaklaşabilmektedir.


Kalın buz tabakalarıyla kaplı Antarktika'da doğal olarak insana rastlanmaz. Lâkin yüzlerce hayvan kendine ev olarak bu kıtayı seçmiştir. Çünkü Güney Kutbu'nun sularında onlar için bol yiyecek bulunur. İşte o hayvanlardan biri de Weddell fokudur.


Weddell foku, yeryüzündeki bütün memelilerden çok daha güneyde, dünyanın en ucunda, çok sert iklim koşullarında yaşamını sürdürür. Bunu, yağlı bedenine, kusursuz görme duyusuna ve sualtında kalabilme yeteneğine borçludur. Bu fok, yaz ya da kış hiç göç etmez, bütün ömrünü yalnız veya gruplar halinde Antarktika buzullarının altında geçirir. Dişisi erkeğinden daha iridir. Postu yavrularda boz, erişkinlerin üst bölümlerinde koyu boz, alt bölümlerinde daha açık renktir. Ayrıca erişkinlerde soluk lekeler görülür. Weddell fokları eylül ve ekim aylarında, koloniler halinde doğum yaparlar.


Bir Weddell foku ortalama 25 kilogram olarak dünyaya gelir ve doğduktan sonraki 7 hafta içerisinde 110 kilograma ulaşır. Bu süratli gelişimin sebebi, beslendiği anne sütünün çok zengin bir yapıya sahip olmasıdır. Weddell foku, yeryüzündeki memeliler arasında sütü en besleyici olanıdır. Bu sütün yüzde 60'ı yağdan oluşur.


Yedinci haftaya kadar anne sütüyle beslenen fok yavrusu artık deniz canlılarını yemeye hazırdır. Üstelik hazır olduğu tek şey de bu değildir. Sıcaklığın -40 dereceye kadar indiği Antarktika kıtasında, suyun altında yaşamaya da hazırdır. Daha birkaç haftalıkken derine dalmayı öğrenmek ve kendine sualtında bir yaşam kurmak zorundadır. Bu nedenle anne fok, yavrusunu bu konuda zorlar ve onu önce isteği dışı suya doğru iter, sonra başını suya bastırarak dalmasına yardımcı olur. Yavru fok önce biraz panikler, ancak suyun altında nefesini tutabildiğini farkedince rahatlar.


Weddell foku çok derin dalışlarıyla ün yapmıştır. Suyun altında bir saatten fazla kalabilen ve 600 metre derine dalabilen Weddell foku bu konuda gerçek bir rekortmendir. Bu özellik ona 3 önemli avantaj sağlar...

1) Antarktika soğuğundan korunur...
2) Rahatça avlanır...
3) Düşmanlarından gizlenir.

Lâkin solunumunu sağlamak için yüzeye de çıkmak zorundadır. Bunun için doğal bir delik bulamazsa, buzları güçlü dişleriyle delerek kendine çıkış yolu yaratır. Fakat buz parçalamaktan aşınan dişlerinden ötürü zamanla yemek yiyemez hale gelen Weddell foku, erken yaşta açlıktan hayatını kaybeder.


Weddell foku çok gürültülü bir canlıdır. Suyun yüzlerce metre altında çıkardığı sesler, suyun üzerinden rahatlıkla duyulabilir. Böylesi gürültülü olmasının sebebi, diğer foklarla iletişim kurma çabasıdır. Weddell foku çoğunlukla geceleri aktiftir ve karanlıkta avlanır. Genellikle balıkla, bilhassa karides gibi küçük deniz kabuklularıyla beslenir, diğer fokları ya da penguenleri avlamaz.


Bir zamanlar insanlar tarafından, özellikle kızak köpeklerine yem olsun diye avlanan Weddell fokları, artık Antarktika Anlaşması çerçevesinde koruma altında tutulmaktadır.