Yanlış Cumhuriyet! (Atatürk ve Kemalizm Üzerine 51 Soru)

Türkiye yine bir çıkmaz yaşıyor! Tam da bu çıkmazın takvim yapraklarını heyecanla koparırken bir kitap geçti elime... Atatürk ve Kemalizm anlayışını sorgulayan bir kitap...

“Bu çıkmazı aşmak için, bir zihin devinimine gerek vardır. Türkiye’de çağdaş ve özgürlükçü düşünce, kendisini yetmiş veya seksen yıldan beri cenderesine alan ipoteği atmalı, Türk modernleşmesinin tarihi eleştirel bir gözle yeniden değerlendirilmelidir.

Ancak bu kambur atıldıktan sonradır ki, Kemal Atatürk adındaki parıltılı ve trajik insan, gerçek boyutlarında ele alınabilir; Türkiye gibi toplumlarda yüzyılda bir yetişen bu büyük kabiliyet, olağanüstü ihtirasları ve olağanüstü hatalarıyla, tarihte ait olduğu yere konulabilir.” Kitabın arka kapak yazısı böyle…

Daha önceki yazılarımdan birinde Türkiye’deki aydınlanmanın önündeki en önemli problemin “kavram kargaşası” olduğunu söylemiştim. Sanırım, özellikle rejimle ilgili kavramların (Atatürkçülük, laiklik, cumhuriyet, demokrasi, hukuk…), tanımlamaların herkesin kendine göre böylesine hoyratça yorumladığı başka ülke yoktur... Kavramların durum ve kişilere göre tanımlanması ülkemizde demokrasiyi sık sık çıkmaza sokmaktadır…

Kitabında yazar Sevan Nişanyan, ülkenin en çok çıkmaza uğradığı konulardan biri “Atatürk ve Kemalizm” hakkında sorduğu 51 soru ile rejimle ilgili kavramları, kavramların evrensel karşılığı ve farklı ülkelerdeki uygulamalarıyla karşılaştırmalı bir şekilde örneklendirerek sorgulamakta…

Kitap “Tarihi Perspektif, Demokrasi ve Cumhuriyet, Kul Kültürü, İnkılaplar, Batılılaşma, Laiklik, Ulusçuluk, Milli Mücadele” bölüm başlıklarından oluşmuş.

İşte aykırı 51 sorudan bazısı:

—Kemal Atatürk, dünyada eşi olmayan bir siyasi anlayışın temsilcisi midir?

—Atatürk’ün kurduğu rejim, demokrasi midir?

—Birinci Meclisteki muhalifler gerici, İslamcı ve Osmanlıcı bir anlayışın temsilcileri miydi?

—Kemalist rejim Türkiye’de “kul kültürünün” giderilmesine yardımcı olmuş mudur?

—Türkiye’de kişiye tapma geleneği Atatürk’e rağmen ortaya çıkmış bir olgu mudur?

-Harf devrimi, Türkiye’de okuryazarlığın yaygınlaşmasını sağlamış mıdır?

-Türkiye’nin bazı açılardan diğer İslam ülkelerinden ileri oluşu Kemalist rejimin eseri midir?

-Resmi devlet dininin olmayışı, çağdaş demokratik devletin vazgeçilmez bir özelliği midir?

-Türkiye cumhuriyeti laik midir?

-Osmanlı devletinde Türkler aşağılanır mıydı?

-Milli Mücadele’de Türk ordusu dünyanın en güçlü ordularıyla savaşmış mıdır?

-Milli Mücadele olmasa Türkiye’de Amerika mandası kurulur muydu?

Yazar Sevan Nişanyan, kitabın ilk önsözünde “Bu kitabı 1993-94’te yazmış; ancak bazı düşüncelerle yayımlamaktan vazgeçmiştim. Aradan geçen yılların kitaba güncelliğinden çok şey kaybettirmediğini düşünüyorum. Bazı değinmeler, bazı vurgular bugün için biraz eskimiş olabilir. Ancak Türkiye’nin düşünce ufkunu kısıtlayan büyük tabu, en ufak değişikliğe uğramadan bugün de hayatiyetini sürdürmektedir. Bu tabu sorgulanmadan her türlü siyasi çıkış çabasının beyhude olduğunu, 15 yıl önce olduğu gibi bugün de düşünmeye devam ediyorum. “

Yazar 2008’den geriye baktığında Türk siyasi yaşamını etkileyen iki önemli değişimin dikkatini çektiğini söylüyor: Bunlardan birincisi, Kemalist düşüncenin “sol” ve “ilerici” kisvelerini tamamen terk ederek, toplumsal değişimlerden kuşku duyan, milliyetçi, otoriter, askeri, Batı düşmanı bir tepki ideolojisine dönüşmesi; ikincisi de, Türkiye’de uygar yaşama yönelik potansiyel tehdidin, İslam kökenli bir siyasi hareketin, küresel dünyanın ve özgürlükçü demokrasinin başlıca temsilcisi olmasıdır.

Kitabın adı: Yanlış Cumhuriyet(Atatürk ve Kemalizm Üzerine 51 Soru)
Yazar: Sevan Nişanyan
Yayınevi: Kırmızı- 1. Baskı(Mayıs 2008) 2. Baskı( Temmuz 2008)
Kitap 440 sayfa

Tatilde de kitap okumaya devam... İyi tatiller