YOKLUK ( TBK)

KONU:   BORÇLAR HUKUNDA YOKLUK

Kavramlar:

Yokluk :Keen-lem-yekûn, sanki hiç olmamış. Mutlak butlan. Bir çeşit yaptırım türüdür. Emredici kurallara uymama durumunda bir kısım işlemlerin geçerli kabul edilmemesi. Meselâ resmî nikâhla evlenmeme, tapulu gayrı menkûlün el senediyle satışı gibi

re ‘sen : Kendi başına, kendiliğinden. "

Resen :Kendiliğinden; herhangi bir isteğe gerek olmadan; otomatikman

Kaynakça:http://www.sozluk.adalet.gov.tr/Harf/

Kesin Hükümsüzlük: Bir hukuki işlemin kurucu unsurları tamam olmakla beraber genellikle geçerlilik şartlarından kamu düzenini ilgilendirecek önemde bulunanların gerçekleşmemiş olması halinde o hukuki işlem batıldır, yanı hükümsüzdür.  Nisbi butlan tarzında ifade edilen iptal edilebilirlik hallerinden ayırmak ,için buna mutlak butlan de denilmektedir.

Kaynakça : Oğuzman  . Barlas  Medeni Kitabı

GİRİŞ:

                                     YOKLUK

Bir hukuki işlemin kurucu unsurlarının tamam olmaması halinde, söz konusu hukuki işlem varlık kazanamaz ve hukuki işlem

‘ yok’ tur.

Bütün hukuki işlemlerde temel unsuru teşkil eden irade beyanı veya irade beyanın yerine tutan bir davranış mevcut olmadıkça bir hukuki işlemin varlığından söz edilemez. Çünkü irade beyanı dışında bazı hukuki işlemlerde aranan ek kurucu unsurun bulunmaması halinde de hukuki işlem ‘yok ‘tur.

Yokluk ise; Sözleşmenin kanunu unsurlarının bulunmaması yoktur, meydana gelmemiştir. Sözleşmenin kurucu unsurlarını teşkil eden karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarının olmaması halinde sözleme varlık kazanamaz ve yok hükmündedir.  Bir sözleşmenin yokluğu her zaman ilgili herkes tarafından ileri sürülebilir. Bu hususta bir dava açmaya gerek yoktur. Hâkim davada ileri sürülmemiş bile olsa yokluğu res’en en nazaran alır.

Mesala:Evlenmek isteyen erkekle kadının, evlenme hususundaki iradelerini evlendirme memuru huzurunda değil de imam nikâhında olduğu gibi, evlendirme yetkisi olmayan birisi tarafından yapılan durumda evlenme işlem hiç gerçeklememiştir.’ YOK’ tur.  Evlilik bağı hiç kurulmamıştır.

Medeni kanunumuzda çevresinde değerlendirildiğinde yeni Borçlar Kanunda 21 maddesine göre;

MADDE 21- Karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem koşullarının sözleşmenin kapsamına girmesi, sözleşmenin yapılması sırasında düzenleyenin karşı tarafa, bu koşulların varlığı hakkında açıkça bilgi verip, bunların içeriğini öğrenme imkânı sağlamasına ve karşı tarafın da bu koşulları kabul etmesine bağlıdır. Aksi takdirde, genel işlem koşulları yazılmamış sayılır.

Sözleşmenin niteliğine ve işin özelliğine yabancı olan genel işlem koşulları da yazılmamış sayılır.

 KAYNAKÇA :https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm

- Karşı tarafın menfaatine aykırı genel işlem aykırı işlem şartlarının sözleşme içeriğine dâhil sayılması, ancak hükmünde belirtilen sıkı koşullarını gerçekleşmesi halinde söz konusu olabilir. BK. 21 e aykırı birtakım unsurlara yer verilmiştir. Fakat kanunda yer alan yazılmamış sayılma şeklinde ibare doğuran sözleşme içeriğini ilgilendirdiği için kesin hükümsüzlükten ziyade YOKLUK halini çağırmaktadır.

Sözleşmeye konulması yasaklanan kayıtlara yine de taraflarca sözleşmede yer veriliyor ise bunlar sözleşmeye dahil edilmeyecektir. Beyan edilmiş gibi değerlendirecektir. Yine de yokluk olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

Bir hukuki işlemin yokluğu her zaman, ilgili herkes tarafından ileri sürülebilir. İşlemin hükümsüz kılınması için bir beyandan bulunmadan dava açılması gerekli değildir. Yanı YOK tur.

Mesela; kurulmamış bir sözleşmeden doğduğu iddiasıyla borcun ifası talebiyle acılan  davada hakim ortada bir sözleşmenin hiç bulunmadığı( yokluğunu)  re’sen   alacaktır.

SONUÇ /ÖZET

Sözleşme hukuksal bir sonuç doğurmak amacıyla, iki ya da daha çok kişinin ya da kuruluşun, karşılıklı ve birbirine uygun irade bildirişiyle gerçekleşen işlem olarak tanımlanmaktadır. Yani sözleşmenin kurucu unsurları tarafların belirli bir hukuki sonucu doğurmaya yönelik karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarıdır.

 Sözleşmenin kurucu unsurlarını oluşturan karşılıklı ve birbirine uygun irade beyanlarının olmadığı durumlarda sözleşme varlık kazanamaz yani sözleşme yoktur. Sözleşme kurulamamıştır. Bu duruma YOKLUK denir. Başka bir deyişle hukuk düzeni kurucu unsurlarını barındırmayan sözleşmeye yokluk yaptırımını öngörmüştür. Yokluk her zaman ilgili kişilerce ileri sürülebilir. Eğer kimse ileri sürmezse hâkim açılmış bir davada bunu re’sen göz önünde bulundurmalıdır.

Bir kişinin hukuki işlem yaparken o hukuki işlemi yapma iradesi ile hareket etmesi gerekir. Ölüme bağlı tasarruflarda da kişinin ölüme bağlı tasarrufla bulunma iradesi mutlaka ve mutlaka bulunması gereken unsurlardan bir tanesidir. Eğer kişinin ölümüne bağlı tasarrufta bulunma iradesi yoksa örneğin:  sadece ve sadece bir vasiyetname taslağı yaratmak istiyorsa o zaman gerçekten de bir vasiyetnamenin varlığından söz edemeyiz. Bu çerçevede de yine o vasiyetnamenin yoklukla sakat olduğunu söyleyebiliriz.Sözleşmenin hükümsüzlüğü ise her şeyden önce kurulmuş bir sözleşme ile ilgilidir.  Kurulmamış yani YOK olan bir sözleşmenin geçerliliğinden veya geçersizliğinden ise bahsedilemez. Yani sözleşme kurulmuş olduğu zaman bir sözleşme geçersiz veya geçerli olabilir.

Hükümsüzlük iki anlamda kullanılabilir. Geniş anlamda hükümsüzlük sözleşmelerdeki eksiklik ve sakatlıkları ve sözleşmenin sonradan etkisini yitirdiği halleri kapsar. Dar anlamda ise sözleşmenin geçerli olmadığı halleri ifade etmektedir.

KAYNAKÇALAR :

Fikret Eren Borçlar Hukuku

Oğuzman Barlas Borçlar Hukuku

Ahmet Kılıçoğlu Borçlar Hukuku

 Oğuzman  Barlas   Medeni Hukuk

Medeni Kanun Borçlar Kanunu

https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/02/20110204-1.htm

http://www.sozluk.adalet.gov.tr/Harf/R

https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/262128

  GAMZE ŞEMS NUR DELİDUMAN

 BAŞKENT ÜNİVERSİETESİ

EKİN ÖN KULUÇKA MERKEZİNDE GİRİŞİMCİ

ANKARA İL ENGELLİ MECLİSİ GENÇLİK KOLU BAŞKANI

TÜRKİYE DİSLEKSİ VAKFI GENEL KOORDİNATORU