"Astımlı Solucan"dan, "Bandoneón"a…

Körüklü formu ve mekanik yapısı ile akordeonu andırsa da, sıralı tuşlar yerine, düzenli bir sıra izlemeyen butonları ile çok farklı ve çalınması son derece güç olduğu izlenimi uyandıran bir müzik aleti bandoneón. Hele ki, bir butonun, körüğün açılıp kapanmasına göre farklı iki ses verdiği diatonik modeli ve 71 butonluk ses genişliğine sahip olduğu bilgisi ile birlikte düşünüldüğünde.

Öte yandan bandoneón; tangonun ‘olmazsa olmaz’ enstrümanı ve sembolü.

Arjantin Tango’nun müziğinde, hüzün duygusunu insana en çok hissettiren, sesi ve dramatik tınısı ile tangoya ruhunu veren önemli bir unsur aynı zamanda.

19. yüzyılın sonlarına doğru, Buenos Aireslinin yaşamında var olduğu, yoksulluk ve düşkünlük halesiyle sarılı kasvetli yaşamların tanığı, sırdaşı arkadaşı olduğu söyleniyor… Buenos Aires'in bakımsız karanlık teneke mahallelerinde, çoğu göçmenlerden oluşan, liman işçileri, arabacılar, mezbaha ve inşaat işçileri, ve melezlerin oluşturduğu "yalnız ve yoksul" insanların duygularının da sesi.

Ünlü tango şairi ve bestecisi Enrique Santos Discepolo’nun;

"Hiçbir enstrüman hatta keman bile, bizim duygularımızı,
sevinçlerimizi ve hüzünlerimizi anlatmakta bandoneón kadar başarılı
olamaz. Bandoneón tangonun lirik ruhudur."
dediği gibi…

“Bandoneón”, “Tango” ve “Arjantin”…
Böylesine birbiriyle özdeşleşmiş ve bütünleşmiş bir triodan söz ederken, tangoya otantik ve “Arjantinli” olma özelliği katan bu tipik enstrümanın anayurdunun Arjantin olmadığını öğrendiğinde, tuhaf bir tezat duygusuna kapılıyor insan. Bandoneon da, diğer göçmenler gibi sonradan gelmiş Arjantin’e, «iyi havalar» şehrine..

Almanya’da Ruhr kömür havzalarının yanında kurulmuş bir köyde, 1850 yılında, köyün müzik öğretmeni Henrich Band’ın elinden hayat bulmuş bandoneón. Kilisenin fakirliği bir org almaya engel olduğu için, bu küçük icat, yoksulluğa bulunan çözüm olmuş, «kimi yetenekler onlara ihtiyaç duyduğun zamanlarda ortaya çıkar..» sözünü doğrularcasına. Henrich Band’ın, cenaze törenlerinde ve bölgesel neşeli danslarda kullanılan «astımlı solucan» lakaplı taşınabilir eski bir enstrümandan bozma yarattığı ve “Band-Union” adını verdiği bu enstrüman da, Avrupa’dan Arjantin’e göç eden insanların koltuğunun altında varmış yeni dünyaya, yeni geleceğine, yeni yaşamına.

Büyük ümitlerle göç edilen bu yeni vatanda, aradığını bulamayan, düş kırıklığına uğramış, geçmişini özleyen, yaşam sıkıntıları arasında, bir dostluk bir kucaklaşmaya özlem duyan milyonlarca insanın duygularının, müziğinde, sözlerinde ve dansında ifade bulduğu Tango ile, onun buruk, hıçkıran, hüzünlü ve isyankar sesi öylesine örtüşmüş ki; bu liman şehrinde, bu insanlar arasında, dünyanın belki de hiçbir yerinde olmayacak şekilde kendini ve ruh ikizini bulmuş, yeni yaşamındaki adıyla «bandoneón» Ve, günümüze kadar süregelmiş bu ortak ruhun ahbaplığı…