ABD'yi Başımıza Nasıl Sardık?

 Amerika'nın, önce "müttefiki"; sonra "stratejik ortağı" ve sonra da, nasıl oldu da "stratejik hedefi" olduk?

Türkiye, "ne yaptı"; ya da "ne yapmadı"

Bunun nedeni, Amerika, Irak ve Türkiye'yi ilgilendiren ve TBMM tarafından reddedilen "1 Mart 2003 Tezkeresi"dir...

Nedir bu "tezkere"?

Bu, Irak krizi konusunda AKP Hükümeti tarafından TBMM'ye sunulan ve Genel Kurulda reddedilen ve tam adı, "Türk Silahlı Kuvvetlerinin yabancı ülkelere gönderilmesi ve yabancı silahlı kuvvetlerin Türkiye'de bulunması için Hükümet'e yetki verilmesine ilişkin Başbakanlık Tezkeresi" olan tezkeredir.

*

Türkiye, ABD'yi Yarı Yolda mı Bıraktı?

-- ABD, 11 Eylül 2001'de New York'taki İkiz Kulelere yapılan saldırıyı bahane ederek Ortadoğu ve gizliden de İslam dünyasına saldırıya geçmişti. Önce Afganistan'ı işgal etti ve sonra da Irak'a yöneldi.

Irak'a kuzeyden yapacağı harekat için, Türkiye'den, "topraklarını ve hava sahasını kullanabilmesini" talep etti.

Bu konu, TBMM'ne getirildi. 1 Mart 2003'te yapılan gizli oylamada, 250 ret, 264 kabul, 19 çekimser oy kullanıldı. Ancak, Anayasa'nın 267 salt çoğunluğa ulaşılamadığından tekere kabul edilmemiş sayıldı.

Yani, ABD'nin ağzıyla, Türkiye, "ABD'yi yarı yolda bırakmıştı"... Bu sırada, ABD savaş gemileri İskenderun limanında bekliyordu(1).

Tezkere'nin reddi ile ABD büyük hayal kırıklığına uğramıştı. Bu sonuç, Başkan Bush ve ekibi için başarısızlık sayıldı.

ABD Başkanı George Bush, yıllar sonra yazdığı Decision Points(x) adlı kitabında, "Dönemim Başbakanı Abdullah Gül kabinesi talebimizi onaylamıştı. Tezkere, az farkla kabul edilmeyince hayal kırıklığı ve hüsrana uğramıştım. Şimdiye kadar yaptığımız en önemli taleplerimizden birinde, NATO Müttefikimiz Türkiye, Amerika'yı yarı yolda bırakmıştı"(2) diye yazmıştır.

*

Tezkere'nin Reddi Türkiye'de de Uzun Süre Tartışıldı...

Tezkere'nin reddedilmesi "savaş karşıtlarını memnun ederken";bir kesim ise, "Türkiye'nin tarihi bir fırsat kaçırdığını" savundular.

O dönemde, siyasi yasağı olduğu için Başbakanlık koltuğuna oturamayan AKP Genel Başkanı Tayyip Erdoğan, "Tezkere'nin  reddedilmesinden 13 yıl sonra (2012) gazetecilerin konu ile ilgili olarak sorduğu soruya, şu açıklamayı yapmıştır(3):

"Ben 1 Mart Tezkeresi'ni yanındaydım. Karşı olanlar bunu söylemediler. O zaman Bush benden bir ricada bulundu. Ama maalesef kendi arkadaşlarımızın yanlışı baş başa kaldık. Eğer tezkere geçseydi; bu Türkiye'yi masaya getirecekti. Ufku görmek çok önemli. Şimdi, Suriye'de bu iş ancak bu kadar gider. Türkiye olarak hassasiyetlerimizi korumak zorundayız".

*

Türkiye'nin, o dönemde, Tezkere'nin Meclis'ten geçmesi ya da reddi durumunda, izleyeceği yolu, askeri ve siyasi olarak alacağı tedbirleri, ayrıntıları ile önceden planlamış olup olmadığı konusunda fazla bilgim yok. Belki yapmıştır; ama Tezkere'nin reddedilmesinin Türkiye'ye yüklediği fatura çok ağır olmuştur...

-- ABD yetkilileri ile görüşülen 1 Mart Tezkeresi müzakerelerinde Türk Heyeti'ne Başkanlık eden eski MHP Milletvekili Deniz Bölükbaşı bu konuda şöyle diyordu(4):

"Tezkere geçmiş olsaydı, PKK, Kandil dışındaki kamp yerleri, eğitim alanları, cephanelikleri, Türkiye'ye geçiş yerleri, eğitim alanları, toplanma bölgelerinin tümü Türk askerinin kontrolü altına girecekti. PKK, bir daha altından kalkamayacağı bir darbe yemiş olacaktı...Barzani, "bağımsız devlet" olmak yolunda mesafe kat edemeyecekti." Bağımsız Kürdistan" hayal olarak kalacaktı, Türkmenlerin ikinci sınıf Irak vatandaşı konumunda kalması mümkün olmayacaktı.

Tezkere'nin reddi ile, bunların hiçbiri olmadı...Irak, özellikle de Kuzey Irak, siyasi ve sosyal bakımından karma karışık oldu. Bu karışıklıktan en fazla canı yananlar da Türkmenler oldu. Başlarına gelmeyen kalmadı. Öldürüldüler, yaralandılar, tapudaki kayıtları, nüfus idarelerindeki kayıtları silindi. Türkmenler, bırakın ikinci sınıf Irak vatandaşı olmayı;  vatandaşlık konumları tamamen zedelendi.

*

1 Mart Tezkeresi'nin reddinden 20 gün sonra, "ABD askerlerinin hava yolu ile Irak'a intikali için İncirlik Üssü'nün kullanılmasına izin veren tezkerenin kolaylıkla geçmesi ABD'nin gazını biraz almıştır" diye düşünülebilir; ama öfkesini dindirememiştir.

*

ABD Askerleri, Bizim Askerlerimizin Başına Çuval Geçirdiler...

ABD, ilk öfkesini,1 Mart Tezkeresi'nin TBMM tarafından reddi üzerinden daha iki ay geçmeden, 22 Nisan 2003'te bölgedeki Türkmenlere ilaç ve gıda yardımı götüren Türk Timi'ni, "silah taşıyorlar iddiası" ile ABD askerleri tarafından durdurulmasıyla kustu. Türk tarafından tepki alınca, ABD askerleri, bir de, "dalga geçer" gibi; "onları misafir ettik" demişlerdi.

Bu olaydan, iki buçuk ay sonra da(4 Temmuz 2003) ABD, Türkiye'ye ikinci öfkesini, kustu.

-- Süleymaniye'de (Kuzey  Irak) Dışişleri İrtibat Bürosu'na baskın yapan ABD askerleri, burada görevli 11 askerimizi tutuklamışlar, turuncu kıyafet giydirmişler ve başlarına da çuval geçirerek bir kamyon arkasına bindirerek götürmüşlerdir(5).

"Küçük düşürücü" bu olay, "yenilir-yutulur" cinsinden bir olay değildi. O sırada, bu olaya resmi olarak gerekli tepkinin verilmediğini düşünüyorum. Ancak, "tekrarında, gerekli karşılık verilsin" şeklinde talimatlar verildiğini okudum. 

*

........................... Sonra Neler Oldu?

ABD'nin öfkesi durmadı...

-- "Tezkere'nin  reddini CHP oylarıyla gerçekleştiren Deniz Baykal'dan "ayıplı"(cd) bir kasetle intikam alındı...Ağırlıklarını koyamayan generallere, Ergenekon benzeri davalarla hesap soruldu...

Ve aradan geçen yıllar sonunda Arap Baharı'nın, Türkiye'yi de içine alan bir komplo olduğu anlaşıldı. Bu "Bahar" ne Mısır'da, ne Libya'da ne de Suriye'de mecal bıraktı...

Türkiye ise, Gezi kalkışmalarını, 15 Temmuz darbe girişimleri falan atlattı(6).

*

S O N U Ç...

ABD'nin öfkesi hala devam ediyor...

cdenizkent

• --------------------- :
• (1) Stratejik Ortak, "14. Yılında 1 Mart Tezkeresini Anlamak", 1 Mart 2017
• (x) Decision Points: Ben, bunu "Karar Noktaları" olarak dilimize çevirdim; ama "Hüküm Noktaları" da olabilir.
• (2) HABERTÜRK.com>> "1 Mart Tezkeresi Açıklandı mı?", 12 Şubat 2013
• (3) Stratejik Ortak, A. g. y.
• (4) Hürriyet.com.tr >> "Hala 1 Mart Tezkeresi'nin Bedelini Ödüyoruz", 9 Ekim 2017
• (5) HABERLER.COM.>> 4 Temmuz 2019
• (6) Sabah Gazetesi, Mehmet Barlas, "Dostluk ya da ittifak gibi kavramlara yeni dünyada yer yok", 2 Temmuz 2019