Asıl Yalancı Kim?

·        Aramızda yöneticisi ya da takım arkadaşı yapılacak işin bitip bitmediğini sorduğunda “Yaz tatilimiz için biraz araştırma yapıyordum. İşi bitirecek zaman olmadı mı dersiniz yoksa daha yarısında bile olmadığınızı bile bile  “Bitti, son kontrolleri yapıyorum” mu?

·        Trafik polisi durdurduğunda ve alkol alıp almadığınızı sorduğunda “ Evet 6 kadeh rakı, 2 kadeh şarap içtim” diyenler el kaldırsın. Yoksa siz “ Hayır hiç alkol almadım memur bey” mi  demiştiniz?

Çocuğunuz yanınızdayken;

·        “Bir arkadaşınız sizi aradığında açmayıp daha sonra “ lafı çok uzatan biri olduğun için telefonunu açmadım” mı diyenlerdensiniz yoksa “Telefonunu duymadım” diyenlerden mi?

·        “Tatili uzatmak için çocuğunuzu okula göndermeyip ertesi gün okulda “ felekten bir tatil yaptık. Çocuğu da okula göndermedim. Siz yine de yoklamaya eksik yazmayın” mı dersiniz yoksa “ Biraz öksürüyordu. Gelemedi” diyenlerden misiniz?

Peki, sizce neden yalan söylüyoruz? Öyleyse çocuklarımız kardeşinin çikolata hakkını yedikten sonra yemediğini söylediğinde, ödevler bitti mi diye sorduğumuzda bitmemesine rağmen bitti dediğinde çocuğumuz yalancı mı oluyor? Niye yalan söyleyen çocuğumuzu gördüğümüzde karalar bağlıyor ve bir yalancı yetiştiriyor olmaktan korkuyoruz? Ne yaparsak çocuklarımız yalan söylemez. Şimdi yazacağım cümleyi sona saklamıştım ama belki yazıyı sonuna kadar okuyacak vakti olmayanlar için:

“University of Toronto’nun araştırması gösteriyor ki anne/baba yalan söyleyen çocuğuna doğru desteği verirse bu çocuklar ailelerine yalan söylemiyor.”

University of Toronto araştırmalarına güvendiğimiz ve sonuçları Leaders Hill’de kullandığımız üniversitelerden biri. Yalan söyleme konusunda Prof. Kang Lee 2000 çocukla nefis bir araştırmayı sonuçlandırdı.

1.      Çocuklar yalan söylemeye ne zaman başlar?

3 yaş civarı. Hatalarını örtbas etmek için ya da sosyal ortamda kabul görmek gibi ( nazik olmak gibi) sebeplerle yalan söylemeye başlıyorlar.

2.      Çocuğumuz yalan söylerse bu Yalancı olacak anlamına gelir mi?

Dr. Lee her çocuğun yalan söyleyebileceğini söylüyor. Bu normal bir gelişimin parçası. Bu çocukların çok az kısmı kronik yalancı oluyor. Hatta yalan, bilişsel gelişimin bir işareti.

3.      Çocuklar neden yalan söyler?

Çoğunlukla kendilerini KORUMAK için. Ceza almamak, anne/babanın onayını, sevgisini kaybetmemek, bazen ise sosyal kurallara uyumda yalan söylerler.

4.      Yalan söyleme konusunda ülke, kültür farkı var mı?

Dünyanın her yerinde çocuklar AYNI yaş civarı yalan söylemeye başlarlar. Çocuklar küçükken bütün kültürlerde yalanın kaynağı SORUN YAŞAMAMAK. 9-11 yaş çocuklarında ise kültür farkı açığa çıkıyor. Örneğin Kanadalı çocuklar arkadaşlarını korumak için daha çok yalan söylerken, Çinli çocuklar arkadaşlarını korumak için pek yalan söylemiyorlar.

5.      Çocukların yalan söyledikleri kolay tespit edilir mi?

Pek değil.( Bu arada yeri gelmişken Prof. Kang Lee ve ekibi yüz ifadeleri ve yalan konusunda da başarılı araştırmalar yapıyorlar.) Araştırmalarda polis, öğretmen, avukat, sosyal yardım çalışanı gibi değişik gruplardan yetişkinler 3 yaş çocuğunun yalan söyleyip söylemediğini yüzünden anlayamıyor. 7-8 yaşa kadar ise yalanlarını çocuklar saklayamıyor. Hatta kendileri ortaya çıkarıyor. 8 yaş sonrası ise sözel beceri arttığından ailelerin yalanı fark etmesi oldukça zorlaşıyor. (  Eyvah…)

Sonuç:

• ·        Çocuğumuzun yanında mümkün olduğu kadar yalan söylemeyelim
• ·        Çocuğumuzun yalan söylemesi için ortam yaratmayın. ( Ödevini bitirmediğini bile bile ödev bitti mi diye sorarsak yalan duyma olasılığımız yüksek olabilir)
• ·        Zor olmasına rağmen doğru söylerse fark edelim
• ·        Yalan söylediğini anladığımızda sihirlianne7babalığın sihirli duruşunu hatırlayalım. SAKİN
• ·        Neden yalan söylediğini anlamak için ; “ Anlattıkların bana biraz hikaye gibi geldi. Seni endişelendiren bir şey mi, var. Bu nedenle doğruyu söylemekten çekiniyor olabilirsin diyerek yolu açalım.
• ·        Aile değerlerimizde dürüstlük olduğunu belirtelim.

(Not: Hala netleştiremediğim bir şey var. Karşıdaki kişinin üzüleceğini bile bile doğru söylenmeli mi yoksa pembe yalan bazen olabilir mi? )

Işıl Tabağ

Leaders Hill

Kaynak: Prof. Kang Lee, University Distinguished Professor ,Dr. Eric Jackman Institute of Child Study, University of Toronto