Caz Güneşi

Caz müziğinin temel unsurları, Yeni Dünya' ya Afrika' lı köleler tarafından getirilmiştir... Caz, birbirinden çok farklı pek çok unsuru bir araya getirmiştir. Bu sebeple, kendinden korkusu olmayan bu sert müzik, diğer müziklerede açılabilmiştir. Afrika ritmleri ve makamlarıyla, Avrupa' dan gelen beyazların müziği arasında bir sentez oluşmuştur.

Güneydeki pamuk tarlalarında çalışan siyahiler için koşullar çok ağırdı! " Field Hollers " denilen iş şarkıları, işçilere dayanma gücü veriyordu. Zenci köleler bu şarkılar aracılığıyla dedikodu yapıyor, aralarından birisinin kaçmasına yardımcı oluyor veya nöbetçilerin yaklaştığını haber veriyorlardı.

Kiliselerde "gospel", genelevlerde de "blues" gelişme gösteriyordu. 1900 dolaylarında "ragtime", cazın doğuşunda en önemli aşamayı oluşturdu. Piyanonun kullanılması sayesinde zencilerin müziği, bazı sabit mekanlara girmeyi başardı. Bu müziğin karakteristik özelliği, gerilim ve gevşeme anlarının sıralanışından doğan, kendine has bir salınımdır (swing). Çok geniş duygu paletinde, sevinçten acıya, cinsel tahrikten ince mizaha, aşk fısıltılarından isyan çığlıklarına varıncaya kadar, çok farklı unsurlar yer alacak, caz gücünü, kurallarını New Orleans' da kazanacaktı.

Yirminci yüzyılın başlarında caz, adeta güneş gibi doğdu, şimşek gibi çaktı! 1917 yılındaki iki önemli olaydan söz etmeden geçemeyiz... Birincisi, "Original Dixieland Jazz Band" tarafından ilk caz plağının doldurulması, diğeri ise New Orleans' ın kötü mahallesi Storyville' in kapatılması ve cazcıların şehri terk etmesidir.

Tren, otomobil ve uçak henüz icat edilmişti ki Chicago, New York ve kısa süre sonra da tüm dünya cazla tanıştı. Amerikalı zenci askerlerden duydukları caz müziğinin neşeli ironisi, zengin anlatımlı coşkusu ve serbest ritmleri Avrupalıları çok şaşırttı. Hollywood' da yeni bir sanayi hareketlenmeye başlamıştı... Görüntülere hayat veren yeni bir sanat doğmuştu... Sinema, caz müziğindeki enerjiyi yakalamayı bildi.

Yüzyıla damgasını vuran gelişmelerin zembereği, derin bir özgürlük ve evrensellik düşüncesidir. Belki de yüzündeki bu gülümseyen damgayı yüzyılımıza, "Body and Soul" aktarmıştır.

Dostlar arasındaki diyaloglarda olduğu gibi cazda da bir teklifsizlik vardır. Bu cazın sözlü temalarından da anlaşılmaktadır. Eğer cazın bir tanımını yapmaya kalkarsanız, doğaçlama uygulamasıyla "swing" yani "dansa davet eden gerilim", en sağlam ölçütler sayılır. Cazdaki sarhoşluk çok farklı tatların bir araya gelmesindendir. Gerçekte cazda, ses ve ritm bakımından Afrika etkisi ağır basar. Ritmik yapısı ve etkileyici melodileriyle caz, daha yolun başında bir beden ve dans müziği olmuştur. Her orkestranın kalbi ve derisi olan bateri, caz güneşinde olmazsa olmaz bir enstrümandır.