Christopsomo

BİR YÖRE / BİR ÜLKE MUTFAĞI 13. [ YENİ YIL MÖNÜLERİ-4 ]

Yılbaşı soframızın ekmeği ise “komşudan” olsun.

Yunan noel ekmeği diye dilimize uyarlayabileceğimiz “christopsomo” (Helen alfabesini sistem kabul etmediği için “latinimsi” yazmak zorunda kaldım okunuşu: hristohpsomo) birçok Ortodoks Yunan evinin geleneksel noel ekmeğidir. Bu ekmeğin yeni yıl için uğur getireceğine inanılır ve aşçısının yaratıcılığına göre, hamur parçaları ile değişik süslemeler yapılabilir.

Görüntüsü gibi içeriği de çok zengin bir besindir. İçine anason, kuru incir, portakal, şarap ya da çam sakızı, fındık, tarçın, karanfil veya hindistancevizi gibi, bir ekmek için alışık olmadığımız çok farklı malzemeler eklenebilir.

Eski zamanlarda christopsomo yapan aşçı, advent dönemi sırasında pişirmeden 10-15 gün önce karışımını tasarlar ve hazırlar, noel arifesinde ise (Ortodokslarda bu tarih 5 Ocak'tır) pişirir ve gelen konuklarına bal ile birlikte ikram edermiş. Dini yanı olan bir gelenek olması nedeniyle de bu ekmeğin bir ritüeli varmış: yemek masasında oturan aile üyeleri christopsomo'nun kalan dilimlerini o gece İsa'nın gelip onları yiyeceğine inandıkları için masada bırakırlarmış.

Evet... Bu bilgilerden sonra, yazının girişinde “komşudan” desem bile, bizim ülkemizde de tanınan christopsomo için klasik ve basit olmasına karşın zaman alıcı bir tarifi sizlerle paylaşayım.

MALZEMELER ( 1 büyük somun )
hamuru için
1 kg un
1 tatlı kaşığı tuz
1, 5 yemek kaşığı ekmek mayası
1 su bardağı ılık su (40 C)
1 su bardağı kırmızı şarap (oda sıcaklığında)
1/2 su bardağı zeytinyağı
1/4 su bardağı portakal suyu
2 adet portakal kabuğu rendesi
1 su bardağı toz şeker
1/2 su bardağı kuru üzüm
1/2 su bardağı ayıklanmış ve parçalanmış ceviz içi
1 yemek kaşığı havan eleğinde ezilmiş anason tohumu
1 yemek kaşığı mahlep
1 tatlı kaşığı toz tarçın
1 tatlı kaşığı kuru karanfil
1 çay kaşığı hindistan cevizi rendesi
1 yemek kaşığı tereyağı

ekmek yüzeyi için
2/3 su bardağı süt
2 adet oda sıcaklığında bekletilmiş yumurta
2 adet kabuğu çıkartılmış tam ceviz içi
isteğe bağlı miktarda susam

HAZIRLANIŞI
1. Ekmek mayasını bir kaba koyun, üzerine ılık suyun yarısı ile 2 yemek kaşığı unu ekleyip 10 dakika kadar iyice karıştırın. (karışımın yüzeyinde baloncuklar çıkana kadar)
2. Maya biraz dinlenirken, derin ve çukur bir kabın içine, unun 2/3'ünü ve tuzu koyarak kuru halde karıştırın ve ortasına çukur açın,
3. Bu çukurun içine önce ılık mayalı karışımı, ılık suyun kalan kısmını ve şarabı dökerek yoğurmaya başlayın,
4. Çok yumuşak bir hamur elde etmiş olmalısınız,
5. Kabın üzerini nemli bir havlu ile örtün ve 1, 5-2 saat süresince mayanın genleşmesini sağlayın, (bu süre oda sıcaklığına ve karıştırırken verdiğiniz enerjiye bağlı değişecektir. O nedenle birinci saatten itibaren arada bir hamurunuzu inceleyin. Süre sonunda hamur yaklaşık iki katı büyüklüğe ulaşmalıdır.)
6. Süre bittiğinde hamuru tezgah üzerine çıkartın ve içinde oluşan hava boşluklarını çıkartmak için birkaç defa, hamuru yumruğunuzla ezin ve elinizle toparlayın,
7. Yoğurduğunuz hamuru tekrar kaba koyun ve üzerine; kalan unu, portakal suyunu, zeytinyağını ve portakal kabuğu rendesini ekleyin,
8. Bir başka kap içine; ceviz içini, şekeri, kuru üzümü, mahlepi, tarçını, karanfili ve hindistan cevizini koyun ve anason tohumunu iyice harmanlayın,
9. Son karışımı da hamurun üzerine dökün,
10. Hamuru yeniden yaklaşık 10 dakika kadar yoğurmaya başlayın. Hamur kaba yapışmıyor ise kıvamı yerindedir. Hamurun üzerini örtün ve yarım saat dinlenmesini sağlayın. (bu süre sonunda hamur biraz daha genleşecektir)
11. 20-25 cm çapında bir kulpu çıkarılabilen tavayı ya da ısıya dayanıklı cam kabı ateşe koyun ve içine tereyağını atıp eritin, (hamura şekil verirken yapışmaması için tavayı yağladık. Siz isterseniz kare ya da dikdörtgen cam kaplardan da yararlanabilirsiniz)
12. Tavayı tezgahınıza koyun ve hamurunuzdan iki avuç kopartarak nemli beze sararark ayırın. Geri kalan hamuru tavanın içine döküp fazla bastırmadan dairesel bir şekil almasını sağlayın,
13. Hamurun üzerine önce kuru bez, onun üzerine de nemli bir bez sererek yine yaklaşık yarım saat bekletin. Bu süre sonunda hamur yine genleşmiş ve yaklaşık iki kat daha büyümüş olacaktır.
14. Süre bitiminde, ayırdığınız hamurlarla avuçlarınızın arasında 1, 5-2 cm çapında uzun şeritler yapın,
15. Kalıp içinde duran hamurun istediğiniz yerlerine, kabuksuz tam cevizleri yerleştirip etrafına bu şeritler ile spiraller yapın,
16. Bir kap içinde süt ile yumurtaları karıştırın ve fırça yardımıyla hamurunuzun üstüne iyice sürün,
17. İstediğiniz miktarda susamı da hamur üzerine serpiştirin,
18. Fırını 230-250 C ısıya ayarlayın ve bir tepsiyi, içinde iki parmak kadar su olan bir kapla birlikte fırına sürün,
19. Termostat ısının tamam olduğunu gösterince, suyu ve tepsiyi çıkartıp ısıyı 180-200 dereceye indirip ekmeğinizin olduğu tepsiyi fırtına sürün,
20. Yaklaşık yarım saat pişirin,
21. Sürenin bitiminde, christopsomo'yu fırından çıkartın ve ıslak bir fırça veya yumuşak ve ıslak bir bez ile yüzeyini nemlendirip parlatarak oda sıcaklığında soğuması için bekletin.