Çocuğun Gelişmesinde “Kalıtım mı, Çevre mi” Önemli ?

Bir insanın gelişiminde “kalıtım mı, çevre koşulları mı” etkilidir sorusuna cevap ararken “LION” filmine göz atmamız gerekir. Kuşkusuz insanın hayatında birçok olumlu veya olumsuz unsurların bir araya gelmesi önemlidir. Büyüme koşulları, çevre, eğitim ve rastlantılar.

LION filminde de görüleceği gibi kalıtımsal unsurlar ön plana çıkmakta. Filmin kahramanı Saroo’nun başına gelenler kuşkusuz olabilecek en büyük olumsuzluklar. Saroo’nun küçük yaşta Hindistan gibi büyük bir ülkede kaybolması, üstelik doğduğu yerden 1600 km gibi uzaklıkta, doğduğu yerin adını bile bilmemesi tahmin edersiniz ki en büyük talihsizlik. Ancak Saroo’nun doğuştan gelen yapısı ve olaylara sakin bakışı (eğitim almamasına rağmen), o küçük yaşta iyi ve kötüyü ayırt edebilmesi önemli. Saroo’nun hayatı, en kötü durumda şans eseri Avustralya’da yaşayan zengin bir ailenin çocuğu olması ve hayatının değişip iyi bir eğitim alması onun için bir şans. Ancak filmde ailenin ikinci bir çocuğu da (Mantosh) evlat edinmesi çevre şartlarının sorgulanmasını sağlıyor. Aynı şartlarda yetişen iki çocuğun farklı gelişip büyümesi, yetişen çocukların genlerinden gelen karakterlerinin ne kadar önemli olduğu gösteriyor. Avustrulya’daki varlıklı ailenin çocuk yetiştirmekteki hedefleri dikkat çekici. Dünyada milyonlarca kötü durumda yetişme olanağı olmayan çocuk var, aile bunlara bir şans verilmesini düşünmekte. Çocuklar yetişip büyüdüklerinde hedefledikleri projede en azından %50 başarılı olduklarını görüyorlar. Yani denemeye değer. Bu da kalıtımsal yapıları güçlü olan çocuklara şans verildiğinde o çocukların başarılı olduklarını gösteriyor. Saroo’nun yıllar sonra içini kemiren ben nerede doğdum, ben kimim soruları neden? Kalıtımsal güdülerden kaynaklandığını düşünüyorum. Yaşadığı refah çevre, geçmişini unutturamıyor. Saroo’nun içindeki analiz ve merak duygusu kalıtımsal. Bu duygu nasıl evden uzaklaşmasına neden oldu ise, tekrar evini bulmasına da neden oluyor.

Sonuçta insanların kalıtımsal güdüleri şartlar ne olursa olsun, insanları bir yerlere getiriyor. Çevre şartları ne olursa olsun. Bugün Anadolu’nun en ücra köşelerinden eğitim sınavlarından başarılı öğrenciler çıkabiliyorsa, hiçbir eğitim almadan çok iyi esnaflar, zanaatkârlar çıkabiliyorsa bu o çocukların doğarken aldıkları genlerle alakalıdır. Bu kalıtımsal özelliklerin keşfedilmesi önemlidir. Bu da çocuk gelişimcilerin görevi olduğunu düşünüyorum.