Dağa kaçtım ~~ Yeniden Aydın Dağları; Mendegüme ve Orthosia 2

Yerleşim, Rodoslularla Alabanda ve Mylasa bağlaşık güçleri arasındaki M.Ö. 167 yılında yapılan savaşın yakınlarında gerçekleştirildiği yer olarak tarihi kayıtlarda yerini almış. Geçen yaz, çıkan yangından dolayı kentin yayıldığı vadinin iki yamacındaki bütün bitki örtüsü kül olmuş. Şimdi yamaçlar kapkara bir görüntü sunuyor ziyaretçilerine.

Büyük Menderes Ovası’na hâkim konumdaki vadinin en tepesindeki düzlük kentin önemli yapılarını saklıyor olmalı. Belki bir tapınak, belki de bir agora kalıntısı… Bu düzlüğün güney batı yönünde yer alan tonozlarla güçlendirilmiş zemine daha alt düzlemden bakınca bu his kuvvetleniyor. Doğu yönünde vadinin yamacına yaslanmış tiyatro ise zor bela seçiliyor. Tiyatronun güney yönündeki sınırları, toprak altından gün yüzüne çıkarılmış bir dizi oturma sırası ile yukarı doğru izlenebiliyor. 

Vadinin her iki yamacına saçılmış bir dizi tonozlu oda şeklindeki mezar yapıları da dikkat çekecek boyutta çok sayıda. Kent bu vadinin iki yamacında gömülü vaziyette sanki… Burada gözümüze çarpan mimari parçalardan birisi, tiyatronun hemen üstündeki bir çukurda yer alan ve üzerindeki heykelin ayak izlerinin seçildiği bir heykel kaidesi.

Kent, vadinin iki yamacına saklanmış gibi görünse de, buraları yoklayanlar ve açtıkları çukurlarla arkalarında iz bırakanlar yine o meşhur defineci tayfası. Ne yazık ki, her yerde olduğu gibi buranın da sahibi yok. Vadinin girişinde solda yer alan tepeye kadar en yukarıda ovaya hâkim yapay düzlükten yürüyoruz. Bu düzlüğün ovaya bakan kenarlarında isodomik duvar tekniği ile örülmüş duvar parçalarına rastlıyoruz. Belli ki, bu kıymetli alan, ovayı gören kuzey yönünden de bu güçlü duvarlarla tahkim edilmiş.

Vadinin girişindeki tepeye geldiğimizde, ana kayadan faydalanarak oluşturulmuş, belki daha sonraki dönemlere de ait olabilecek bir gözetleme kulesi ile karşılaşıyoruz. Kulenin moloz taşlarla çevrilmiş ana yapısına ulaşmak için basamaklı bir girişi de bulunuyor. Esas dikkat çekici olan yapı ise bu alanın içinde bir moloz yığını şeklindeki bir höyüğü andıran küçük bir kubbe... Üzerinde büyük ihtimalle defineciler tarafından açılmış deliklerden, bu yığının içinin bir boşluğa açıldığı anlaşılıyor. Kısacası, Orthosia; bilmecelerle dolu, araştırmaya aç bir yerleşim; ama kim yapacak bunları? Orası biraz meçhul gibi…

Tepenin Batı yamacından vadiye yeniden kavuşuyoruz. Oldukça dik yamaç, bizi bir dere yatağına ulaştırıyor. Dere yatağına paralel ilerleyen toprak patikada sarı ot, iğnelik, gelincik ve benzeri yöre otlarını toplayan köylülerle karşılaşıyoruz. Aydın yöresine özgü sarı otu bir daha teşhis edip onların yanından ayrılıyoruz.

Vakit akşama yaklaşıyor. Tire yolcumuzu bırakmak için hedefimiz Aydın Dağları’nı bir diğer geçiş yolu olan İncirliova-İkizdere Vadisi’nden aşmak… Ballıkaya’yı solumuzda bırakarak İkizdere Vadisi’ne girdiğimizde güneş yavaştan Dilek Yarımadası’nın üstünden batıyor. Biz yine bir vadinin derinliklerinden Kömürcü Gediği’ne (yaklaşık 1400 metre) ulaşmak için tırmanıyoruz. Solumuzda İkizdere Baraj Gölü, Kahvedağ ve Köprüovası’ndaki Kervan Köprüsü’nü geçerek Somak Köyü’nün üstündeki işgal sırasında Yunan ileri karakolu olarak kullanılan yaşlı bir melengeç ağacının dibindeki kulübe yıkıntısına dek hiç durmadan ilerliyoruz. Doğu yönünde Çaldede’nin zirvesi, önümüzde Musalar Köyü’nün sapağı ve Kömürcü Gediği; daha sonra da Tire; işte ayaklarımızın altında hepsi…

Dipnotlar:

(1)               Aydın Dağları ile ilgili olarak önceki yazılarımız için bkz. http://dagakactim.blogspot.com/2012/03/sultanhisarda-bir-pazar-gunu-aydin.html ve http://dagakactim.blogspot.com/2013/05/aydin-daglarindan-besparmaklarin.html

(2)            Nazilli Pidesi için bkz. http://dagakactim.blogspot.com/2012/03/sultanhisarda-bir-pazar-gunu-aydin.html