Deli ile manyak arasındaki benzerlik ve farklar

Deli ile manyak arasında bir fark var mıdır ya da nasıl bir fark vardır ?

Bu ayrımı yapmak biraz zor gibi görünüyor. Çünkü; ansiklopedik karşılık olarak, anlamları hemen hemen birbirine yakın.

Elbette aynı anlama gelmemektedirler ancak ölçüsüz davranışlar sergileyip, aşırıya kaçan herkese deli de diyebiliriz manyakta.

Ancak gerçekte böyle midir ?

Deli ile manyak dilimize öyle bir yerleşmiştir ki, hangisini ne zaman hangi pozisyonda kullanacağımızı hiç düşünmeyiz.

Deliyi kullanmamız gereken yerde deliyi, manyağı kullanmamız gereken yerde de manyağı doğru bir şekilde kullanırız.

Karıştırmadan.

Deli ile ilgili yaygın tamlamalara bakalım.

‘Deli gücü’ dendiğinde, bir anda çok güçlü olabilen, gerçek gücünün çok fazlasını yansıtabilen insan gelir aklımıza.

‘Delidir ne yapsa yeridir’ yerine ‘manyaktır ne yapsa yeridir’ dersek uygun olmaz meselâ.

'Seni deliler gibi seviyorum' un yerine 'seni manyaklar gibi seviyorum' derseniz, karşınızdaki gerçekten manyak olduğunuzu düşünebilir.

'Deli gömleği’ yerine ‘manyak gömleği’ diyebilir miyiz ?

Hayır.

Diyemeyiz.

Örneklerimizi, deli divane olmak, deli etmek, deli saçması, zır deli, ne oldum delisi olmak, deli deli kulakları küpeli, delinin zoruna bak, şeklinde genişletebiliriz.

Hepimiz kullanıyoruz deliyi ama içine hangi anlamları yüklediğimizi bilmeden.

Manyakta ise, tamlama dağarcığımız daha sınırlı.

En fazla, 'sen manyak mısın' ya da 'manyaklaşma' diyebiliyoruz. Ama ötesine gitmiyoruz.

Toparlarsak, deli kelimesini daha çok sürekli çizgi dışına çıkmış, genel bir zihinsel eksiklik ve yetersizlik hali için kullanırız aslında.

Yani deli diyeceğimiz kişi tüm olaylarda aynı yanlışı yapabilecek, genel bir sıra dışılığa veya zihinsel eksikliğe sahiptir.

Ama manyakta çizgi dışına çıkma genel bir durumu değil, sanki özel, belirli bir olayı anlatmak için kullanılmaktadır.

Manyakta zekâ kırıntısı vardır.

Yani manyak da bizim gibi normal olabilir ama o an için saçmalamış ya da belli bir dönem için arızalanmıştır.

Manyak derken daha çok 'bir anlık' ya da 'belli bir olayla' ilgili yorum yapıyoruzdur.

’Manyaklaşma !’ derken ya da ‘mermi manyağı’ örneğinde olduğu gibi.

Manyağın günlük kullanımında, üstü kapalı bir 'yüceltme' de vardır.

Çok sıra dışı bir şey yapan kişiye 'abi sen manyaksın ya !' dediğimizde aslında onu çizgi dışı göstermek suretiyle biraz da yüceltmiş oluruz.

Sen manyak mısın ? denildiğinde 'aslında sen de bizim aramızdasın, bizdensin ama nedense şimdi saçmalıyorsun' ifadesi varken, delilikte ise durum farklıdır.

Hülâsa; deli aslında bizden değildir, delidir çünkü. Akli dengesi yerinde değildir delinin. Akıl hastasıdır. Aklı başında olmayıp, divane olduğundan, sürekli çılgınca ve ölçüsüzce davranışlar sergiler. Hep çizgi dışıdır. Bir olay karşısında gösterdiği anormal tepkiyi diğer tüm olaylar karşısında da gösterir. Çılgınlık hayatının her anına hâkimdir.

Deli antipatiktir.

Ama manyak sempatiktir. Çünkü *gülünç, garip davranışlarda bulunduğu düşünülen kimselerdir. [1]

Manyak bizden biridir. Çılgındır, ölçüsüzdür ama her şeye rağmen bizdendir. Ara sıra 'gitse' de, 'gelmesini' bilir.

İşte sınıflandırması güç olan ve bizim tespit edebildiğimiz deli ile manyak arasındaki benzerlik ve farklar bunlardır.

Sabrın sonu ile

Bibliyografya :

[1] Milliyet Büyük Larorusse, Cilt 15, sf. 7778, 2.sütun