Deniz Gezmiş: Biz ikinci kurtuluş savaşçılarıyız

Deniz’in idam edilişinin 35. yıldönümünde Deniz’in neler düşündüğü ve neler yaptığı konusunda (Deniz/ Bir İsyancının İzleri) adlı kitabımdan bazı bölümler aktarmak istiyorum.

Deniz’in dedeleri İkizdere’nin Cimil köyünden.

Konya’dan Cimil’e gelen ailenin en büyüğü Mustafa Ağa’dır.

Gezmiş ailesi, Oğuz Türklerinden.

Gezmiş ailesi, zaman içerisinde Cimil köyünden Türkiye’nin değişik bölgelerine ekonomik nedenlerle göç ettikleri zaman Deniz Gezmiş’in dedesi de Erzurum’a gitmiş.

Deniz Gezmiş’in dedeleri, ilk önce Erzurum’un Ovacık nahiyesi Çıkrıklı köyüne yerleşmiş.

Gezmiş ailesi, Çıkrıklı köyünde uzun bir süre yaşadıktan sonra Birinci Dünya Savaşı ile Türk Kurtuluş Savaşında yaşanan olaylar nedeniyle Ilıca’ya bağlı Beypınar (Eski adı Öznü) köyüne yerleşmişti.

Birinci Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı döneminde ermeni çetecilerin yaptığı katliamlara bölgedeki Türkler direnmişlerdi.

Gezmiş ailesi de, diğer yurttaşlarında katılımıyla- desteğiyle birlikte direnerek ermeni çetecileri Ovacık bucağına sokmamışlardı. Türk direnişçiler, ermeni çetecilerin Erzurum Aşkale’den İspir’e giden yol bağlantısını kesmişler İspir bölgesinde büyük katliamlara yol açmalarını bir ölçüde engellemişlerdi.

Fakat ermeni çeteleri, Erzurum bölgesinde Türk katliamları yaptı.

Erzurum ovasında Alaca köyü ve çevresinde katliamlar yapan ermeni çeteler Efraim Gezmiş’i bu direniş sırasında katletmişlerdi.

Cemil Gezmiş, yaptığı bir açıklamada Kurtuluş Savaşı döneminde Gezmiş ailesinin katkılarını şöyle anlatmıştı:

”Anne tarafından deden, Balkan Savaşına askeri lise öğrencisi olarak katılmış, Kurtuluş Savaşı’nda yaralanmış ve İstiklal Madalyası almış şerefli bir subaydır. Baba tarafından deden Sarıkamış Muhaberebesi’nde Moskof ordularına karşı savaşırken esir düşmüş ve üç yıl Sibirya ormanlarında işkence çekmiştir. Gezmişoğulları Birinci Dünya Savaşı’nda onaltı şehit bir vermiş bir ailedir. Babanın üç dayısı Erzurum’un geri alınmasında Ermeniler tarafından şehit edilmişti.”

Erzurum, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı döneminde çok önemli bir yerdi.

Mustafa Kemal, Erzurum’da kongre toplamış ve Türk kurtuluş savaşının kararlarını burada halkla birlikte almıştı.

Erzurum Kongresinde Mustafa Kemal’e yardımcı olanlardan birisi de Deniz’in babası Cemil Gezmiş’in amcası Tabip Tevfik Bey’di.

Erzurum’un ilk baş tabibi olan Tevfik Bey, Erzurum Kongresindeki katkılarının yanı sıra Mustafa Kemal’in çok önem verdiği uçak sanayinin oluşturulması amacıyla kurdurduğu Tayyare Cemiyeti’nin Erzurum şube başkanlığını yapmıştı.

Deniz de, Türk kurtuluş Savaşı’nın hedefiyle yetişmişti.

1971 yılında babasına mektup yazan Deniz, şunları açıklıyordu:

“Baba, sana her zaman müteşekkirim. Çünkü Kemalist düşünceyle yetiştirdin beni. Küçüklüğümden beri evde devamlı Kurtuluş Savaşı anılarıyla büyüdüm. Ve o zamandan beri yabancılardan nefret ettim. Baba, biz Türkiye’nin 2. kurtuluş savaşçılarıyız. Elbette ki hapislere atılacağız, kurşunlanacağız da. Tıpkı 1. Kurtuluş Savaşı’nda olduğu gibi. Ama bu toprakları yabancılara bırakmıyacağız. Ve bir gün mutlaka yeneceğiz onları. Düşün baba, bugün hükümet, işini gücünü bırakmış bizimle uğraşıyor. Çünkü bizden başka gerçek muhalefet kalmamış durumda. Ve hepsi Kemalist çizgiden sapmışlar. Ve tarih önünde hüküm giymiş durumdadırlar. Biz çoktan onları tarihin çöplüğüne atmış durumdayız. Baba, mektubuma son verirken seni, annemi, Bora’yı, Hamdi’yi devrimciliğimin olanca ateşiyle kucaklarım. Ya vatan ya ölüm.”

Deniz’in dedeleri birinci kurtuluş savaşçısıydı Deniz de ikinci kurtuluş savaşçısıydı.

Türkiye’nin bağımsızlığı için yaşamı pahasına mücadele veren herkesi sevgiyle anıyorum.

Turhan FEYİZOĞLU