Dini felsefi akımlar-2

Tanrı'nın varlığı sorgulanır mı?

Din, tüm toplumların, başlangıçtan günümüze yaşam düzenlerini en fazla etkileyen kurumdur. "Tanrı'nın varlığı ya da yokluğu ya da ona inanıp inanmamak sorununun çözümlenmesi, din felesefesinin kapsamı içine girer

Bir insanın, kendisine öğretilmek istenen değerleri sorgulaması ve mantık süzgecinden süzgecinden geçirmesi aklının bir gereğidir. İnsanı diğer varlıklardan ayıran en başta gelen özelliği, düşünen ve sorgulayan, olayların sebep ve sonuçlarını inceleyen aklıdır.

İslam'ın 10-12. yüzyıllarında, akıl ve inancı(ya da imanı) kesin olarak birbirinden ayıran Müslüman kimlikli bazı düşünürler(Farabi, İbn-i Sina, İbn-i Rüşt), eski Yunan düşünürlerinin eserlerinden de yararlanarak dini sorgulamışlar; bir anlamda, dine felsefi bir bakış açısıyla yaklaşarak yorumlar getirmişlerdir.

Aynı yüzyıllarda, inancı, aklın önüne koyan düşünürler de olmuştur. Bunlardan biri olan ve bugünkü toplum yaşamımızda bile izleri görülan Gazzali'den de, sonraki bloglarımda söz edeceğim.

Bu çalışmalar, dinde önce mezheplerin, sonra da mezheplerin sosyal ve coğrafi koşulllara göre ayrılmasından meydana gelen tarikatların ortaya çıkmasına neden olmuşlardır.

Fakat bunlar, daha sonraları ne yazık ki, dinin esasını bozan girişimler olarak değerlendirilmiş ve 16.yüzyıldan sonra İslam'ın "akılcı" yorumunun önüne set çekilerek "nakilci" teslimiyetçilik, topluma egemen olmuştur.

Günümüzdeki İslami yorumlar, bence İslamlığın 10-12. yüzyıllarınki yorumlarının da gerisinde olduğu söylenebilir. Yukarıda değindiğim gibi, 16.yüzyıldan itibaren, dini bozduğu düşüncesiyle, akılcı yorumlardan uzaklaşılması, dinin çağa uydurulmasını önlemiştir.

Dinin, akılcı yorumlardan uzaklaştırılmasının en önemli nedenlerinden biri, bir önceki bloğumda da belirttiğim gibi, topluma ve devlete egemen olan güçlerin ve yöneticilerin siyasal çıkarlarıdır.

Not : Yarın, inanç(ya da iman) ve düşünce konularındaki görüş ve yorum farklılıklarına geçmeden önce, onlaın ortaya çıkışlarına neden olan "kelam", bir sonraki gün de "tasavvuf" konularına değineceğim.

cdenizkent