Dünya teknoloji tarihinde robot olarak mekanizmalarını ilkini Cizreli Ebu'l-İzz Diyarbakır’da yapmı

Dünya teknoloji tarihinde robot olarak mekanizmalarını ilkini Cizreli Ebu'l-İzz Diyarbakır’da yapmış.

İslam bilim adamlarını araştırınca neler çıkıyor ortaya neler…

Ne kadar güzel, övünüyor insan. Hep Avrupalı mucitler, bilim adamları, bilenler, anlayanlar… Yok, öyle değil. İslam bilim adamları ve Türk bilim adamları da bir hayli fazla… Hatta bazılarını yazdığımda şaşkınlığım o kadar artıyorki…

Bir çok olayın ilk mucidi olmuşuz ama üzerinde mi durmamışız ya da imkânlarımız mı kısıtlıymış ilki olduğumuz halde bizim adımız geçmemiş.

Bizim başlattığımız kolaylaştırdığımız yarı yarıya ortaya çıkardıklarımızı yabancılar bu kolaylaşmış projelerin üzerinde çalışmışlar ilerletmişler ve haliyle de patentleri onların ismine çıkmış.

Oysa bizde kimler var kimler.

1153 yılında domuş birinden söz ediyorum. Düşünün tarihi, o günleri eğer yapabilirseniz gözlerinizin önüne getirmeye çalışın.

İslam o dönemde altın çağında…

Diyarbakır’da bir bilim adamı yaşıyor. El Cezeri…

Bu bilim adamı için söylenen:

Robotik bilimin babası,

Sibernetik üzerine çalışmalar yapan Müslüman bilim adamı ve mühendis...

Cizre’de doğmuş bir dahi...

O dünya bilim tarihi içinde bir ışık olmuş.

Bugünkü sibernetik ve robot çalışmalarının ilhamını veren âlim...

Onun kitapları Topkapı sarayının ve Süleymaniye’nin kütüphanelerinde bulunuyor…

El-Cezerî'nin kitapları bu günkü tek­nolojiyi bile kendine hayran bı­rakacak şekilde…

Sayısız makineleri­nin ve robotlarının yer aldığıSınâ'ati'l-Hiyel- Kitab-ül Hiyel

İsimli eseri altıki­taptan meydana geliyor…

1.      Kitap, saatlerin yapılma­sıüzerinedir. On kısımdan olu­şan bu kitap, çeşitli su saatleri, kayık su saati, fil su saati, bar­dak su saati, tavuslu su saati ve mumlu saatlerin çizimleri ve resmedilmeleri üzerinedir. Sa­atler, dakikaları, aylarıve gün­leri, güneşin ve ayın günlük durumlarınıcok mükemmel bir şekilde göstermektedir.

2.       Kitap, yeme ve içme sıra­sında kullanılan kap ve cisimle­rin yapılması üzerinedir. On kı­sımdan oluşan bu kitapta meş­rubatların içilmesi için kullanıla­cak kaplar, ibrikler ve insan şek­lindeki otomat (robot) çizimleri üzerinedir.

3.       Kitap, ibriklerin, kan alma teknelerinin ve abdest alma leğenlerinin yapımıüzerinedir. On kısımdan oluşan bu kitapta, sıcak, soğuk ve ılık su akıtabilen ibriklerin, çeşitli otomatik cihazların (robotların), hastadan alı­nan kan miktarınıgösteren aletlerin ve abdest için kullanılan leğenlerin çizimleri yer almaktadır.

.       Kitap, şekillerini değiştirebilen otomatik fıskiye­ler ve sürekli çalışan çeşitli cihazlar üzerinedir. Bu ki­tap da on kısımdan oluşur.

5.       Kitap, derin olmayan göllerden ve ırmaklardan suyu daha yüksek seviyelere çıkaran makinelerin ya­pılmasıüzerinedir. Beşkısımdan oluşmaktadır.

6.       Kitap, bazımakine ve cihazların yapılmasıve şifreli kilitler üzerinedir. Beşkısımdan oluşan bu kitapta da Âmid şehrinin ka­pısı, çeşitli kilitler ve bir de kayıklısaat çizimi vardır.

El-Cezerîile birlikte tasav­vur hâlinde olan birçok îcat doruk noktasına ulaşmıştır.

Bu bilgilerin ışığında denilebi­lir ki, dünyada ilk robotu ya­pan kişi el-Cezerî'dir.

El-Cezerî'nin bu eserinin birkaç yazma nüshasıTopkapıSara­yıve Süleymaniye Kütüphanesi'ndedir.

YazmalarıSüley­maniye Kütüphanesi, Ayasofya kısmında 3606 numa­rada,

TopkapıSarayıÜçüncü Ahmed Kitaplığı3472 ve 3461 numaralarda kayıtlıdır.

Bu yazmaların Mısır'ın fethin­den sonra İstanbul'a getirildiği nakledilmektedir.

Otomatik Kuşlar
Filli saat
Otomatik yüzen kayık ve çalgıcılar
Birbirine şerbet ikram eden iki şeyh
Dört çıkışlı iki şamandıralı otomatik sistem
İki bölümlü testi (termos)
Otomatik su akıtma ikramda bulunma ve kurulama makinası
Su çarkı kepçe mekanizması
Motor-kompresör mekanizması
Su çarkı su dolabı

(alıntı-vikipedi ve Zeynel Abidin AYGÜN)

Nazan Şara Şatana