Geçiş nesnesi

Bebek anne karnındayken haftalar boyu huzurlu ve güvende hisseder. Dünyaya gözlerini açtığından itibaren huzurlu ortamdan kopartılmıştır ve kaygılı bir döneme girmiştir. Seslere, görüntülere ve benzer pek çok uyarana karşı hassasiyeti artmıştır. Yetişkin olarak bizler bu dönemi uzay boşluğuna düşüp kontrolsüzce süzülme hissi gibi düşünebiliriz. Bebeğin bu hissiyatlarla başa çıkabilmesi ve sağlıklı bir geçiş tamamlayabilmesi için bakım veren kişiyle bütünleşmesi gerekmektedir. Acıktığında onu doyuran, endişelendiğinde onu sakinleştiren ve güven duyacağı bir kişiye ihtiyacı vardır.

Çocuk kendi bedeninin sınırlarını anlamaya başladığında ise anneden ayrı bir birey olduğunu da fark etmeye başlar. Bu bağımsızlaşma sürecinde bakım veren kişiden farklı olarak bir cisim, görüntü veya koku seçilir ve çocuk sakinleşmek istediğinde bu nesne kullanılır. Bu sayede çocuk annesi olmadan kendi güvenliğini ve duygularını yardımcı nesne ile dengelemeyi öğrenir. D. Winnicott bu durum için geçiş nesnesi tanımını yapmıştır. Geçiş nesnesi; oyuncak, annenin kokusunun olduğu bir giysi, sakinleştirici müzik vb şeyler olabilir.  

5-6 yaşlarına geldiğinde ise geçiş nesnesine olan ihtiyaç kalmamıştır hatta bu nesneyi çocuk unutmuştur. Anne ya da bakım veren kişiyle güvenli bağlanma ve sağlıklı ayrışma süreci geçiren çocuklarda bu süreç böyle tamamlanır. Ama her çocuk bu kadar şanslı değildir. Kimisi annesiz büyümüştür ya da annesiyle olan bu süreci sağlıklı atlatamamıştır.

Geçiş nesnesini Lars And The Real Girl (2007) filmi başarılı şekilde anlatmıştır. Bakım veren kişiler bebek için bilinçli biçimde geçiş nesnesini seçer ve bu süreci sağlıklı atlatması için destek olur. Bahsi geçen filmde annesiz büyümüş yetişkin bireyin, içgüdüsel olarak bu süreci kendiliğinden yaşamasına şahit oluyoruz. Lars bilinçaltı süreci ile şişme bebeği geçiş nesnesi olarak seçer ve bağımsızlaşma süreci tamamlandığında şişme bebeği kendiliğinden bırakır. Bütün bu süreçte yaşadığı zorluklar devam ederken geçiş nesnesinin yardımcı rolünü gözlemleme şansımız oluyor. Bu film sayesinde insan zihninin iyileştirici gücüne şahit oluyoruz.

Uzman Klinik Psikolog MERVE EKŞİ