Hümanist Eğitim - 3 : Hümanist eğitimin ilk örnekleri

Hümanist eğitimin ilk örnekleri:  

Hümanist eğitim insana değer veren onun gelişimini bireyselliğini vurgulayan bir eğitim biçimidir. İnsanın toplum içinde eriyip gitmesini istemez. Çevreyi değiştirerek, olgunlaştırarak kişiyi de değiştirmek ister. Hümanist eğitimin kökleri aslında tarihin derinliklerinde gizlidir. Şöyle bir gözatmak gerekir.  

Eski Yunanlılara göre eğitimin amacı iyi yurttaşlar yetiştirmekti. Aristo’ya göre iyilik mutluluktu. Mutluluksa iyi yaşamaktı. Bu zevk için yaşamak değil, istenilen bir yaşam olduğu için değerliydi. Kısaca kendini gerçekleştiren bir yaşam olduğu için değerliydi. Kısaca kendini gerçekleştiren bir yaşama biçimi söz konusuydu. Ona göre iyi insan “mükemmellik” için harekete geçer. Ona göre iki çeşit etkinlik mükemmelliği temsil ediyordu: törel ve politik etkinlik.  

Erasmus(1466-1536) humanist bir düşünür diye bilinirdi.“Hristiyan Bir Prensin Eğitimi”nde erdemliliğin koşullarını aradı. Montaigne’ne (1533-1592) göre öğretmenler bilgisine göre değil kişiliğine, zekasına göre seçilmelidirler. Ona göre “Öğretmen konuşmayı tekelinde bulundurmamalı, fakat herkes sırasıyla konuşurken dinlemeyi bilmelidir.”  

John Amos Comenius (1592-1670) kitabı “Büyük Didaktik” de öğretimin öğretmen ve öğrenci için bir külfet olmasından çok bir zevk haline getirilmesini savunuyordu. Comenius’un geliştirdiği öğretiden Piaget oldukça yararlanmıştır. Comenius’a göre genellemeler, kurallar verilmeden önce önce öğrenme yaşantıya, yapmaya dayanmalıydı. Öğretim okulda ancak dört saat sürmeli, diğer kalan zamanda bireysel öğretime önem verilmeliydi.  

John Locke (1632-1704) bir disiplinci olmasına karşın çocuğa karşı insancıl bir saygı besliyordu. “Eğitim Üzerine Bazı Düşünceler” kitabı bir öğrencinin babasına mektuplar biçiminde yazılmıştı.O’da Comenius gibi eğitimin salt sözel davranışlar, kurallardan çok uygulamayla, yaşamayla kazandırılması gereken bir bireydir. Öğrenme tehdit etmeyen bir çevre ister.  

Jean Jacques Rousseau(1712-1778), Lock’un düşüncelerinden geniş ölçüde etkilenmişti. “Emil” adlı kitabı eğitimle ilişkili bütün önemli yazılarını kapsar. Rousseau’ya göre insan doğuştan iyiydi. Bu yüzden eğitimcinin görevi insanın doğal gelişmesini sağlamaktı. Dolayısıyla “öğrenciyi iyi tanımak” önemliydi.  

İnsan iyidir fakat çoğu kez onu bozan çevresidir. Eğitim onun doğasındaki iyi özelliklerini koruyarak, çevrenin onu bozmasını engellemektir. İyi bir insan, iyi bir yurttaş seçiminde Rousseau birinciyi seçer. “Eğer iyi bir insan yetiştirirseniz kader onu ne kadar kötü koşullara görürse götürsün, o kendisine bir yer bulmasını bilecektir. “Kendini gerçekleştirebilen insan yaşadığı çevreye de kendisini uydurmasını bilecektir.  

Johan Heinrick Pestalozzi (1746-1827) da Rousseau gibi İsviçre’de doğmuştu ve Comenius’la Rousseau’nun öğretilerini izlemişti. Fakat o Rousseau’nun aksine zengin çocuklarının eğitimi yerine fakir çocuklarının eğitimiyle uğraşmıştı. 1782 de yayımladığı “Leonard ve Gertrude”de içkici bir baba ve fakirliğe karşın bir fedakar annenin çocukları üzerindeki olumlu etkilerini anlatıyordu. Gertrude Çocuklarını Nasıl Yetiştirdi 1801 yılında yayımlandı ve Zürih’teki yayıncısına yazdığı 14 mektuptan oluşan bu kitapta eğitime ilişkin kuramlarını anlatıyordu.  

Lock, Rousseau filozof olmasına karşın Pestalozzi eğiticiydi ve uygulamalarını bir kuramsal temele oturtmak çabası içindeydi. Ona göre eğitim evde annenin eğitimiyle başlar. İnsanın doğal gelişmesi sürekli ve yavaştır. Her basamak da bir önceki basamağa dayanmak durumundadır. Eğitim büyümenin ve gelişmenin doğal kurallarına uymak zorundadır.İnsan örgütlü öğretime muhtaçtır çünkü olmadan gerçeği tam olarak kavrayamaz.  

Hümanist Eğitim ilkelerine göre yeni programlar , yeni okullar biçimlendirilmiştir. İnsanlar artık klasik eğitim biçiminin insan oğlu için zararlı olmaya başladığını görmüştür. Eğitim de değişmelidir ve insana değer veren ona saygı gösteren bir biçime girmelidir. Bunun için artık dünyanın dört bir yanında eğitimciler yeni yorumlar getirmeye çalışıyorlar; eğitimin çeşitli boyutları üzerinde incelemeler yapıyorlar. Şu biliniyor: Her şey değişir. Değişmeyen, değişmenin kendisidir... Eğitim de değişecektir ve gelişecektir.