İcad edilmiş gelenekler (2) (Devam ediyor)

B)İkinci Bölüm:Gelenegin İcadı/”İskoçya’nın Hıghland Gelenegi” 

(Hugh Trevor-Roper) 

Yazar bu makalesinde “İrlanda’nın artıgı, döküntüsü…ve kültürel bir kolonisi”olarak nitelendirdigi İskoçların icat ettikleri geleneklerin, aslında onsekizinci yüzyıl sonu ile ondokuzuncu yüz yıl başlarında yaratıldıgıdır.Bu sürecin üç aşamada gerçekleştigini belirten yazar; 

1.aşama olarak; Önce irlanda’da kültürel bir isyanın başlaması ve 

İrlanda kültürünün gasp edilmesi ve bir İskoç 

tarihi yazma girişimi başlatma,  

2.aşama; Aslı yeni olan ama eski, ilksel ve özgül gibi sunulan 

Highland geleneklerinin suni biçimde yaratılması,  

3.aşama olarak;Bu icat edilen geleneklerin Lowland 

İskoçya’sına, Saksonların, Normanların Dogu 

İskoçya’sına sunulması ve benimsetilmesi. 

Bu çabalara girişildigi andan itibaren inanılmaz uydurmaların devreye girdigini belirten yazar’ın ilginç bazı saptamaları şöyle: 

*İskoçların aslında roma ordularına direnen Kaledonyalılar oldukları
efsanesi, (Thomas Innes 1729’da bu iddiayı kökten çürüttü.)Aynı iddia bu
kez 1760’larda Macpherson soyadlı iki yazar tarafından tekrar ileri
sürülmüştür. 

*Bu kişiler İrlandaca konuşan Keltlerin İskoçya’ya gelmelerini büyük bir
tahrifatla bilinen tarihten 400 yıl öncesinde gösterme cüretini
göstermişlerdir 

*Bu uydurmaları temizlemek bir yüz yıl sürmüş, ama İskoç Highlandleri
haritada yer almayı başarmıştır. 

*Aynı durum kılık kıyafetlerde de yapılmış, ekose etek ve gayda konusunda
uydurmalar üretilmiş, inandırmak için de bir dolu yalan efsane
yaratılmıştır. 

*1715-1780 arası Britanya hükümeti bu uydurma Highland kültürüne
ilişkin ciddi yasaklamalar getirmiş ve hatta tüketmişken, Highland soylu
sınıfının başlattıgı romantik bir moda akımı ve İngiliz hükümetinin
Highland alayları oluşturma girişimi her şeyi silbaştan yapmıştır. 

*Oluşan bir tartan kıyafet endüstrisi de duruma ivme kazandırmış ve İskoç
tarihinin korkunç parodisine dönüşmüştür. 

*Bu kültürü ayakta tutmak üzere, bir dolu “fantezi ve yüzsüz
kalpazanlıklarla dolu kitaplar yayınlanmış ve otorite olarak”
gösterilmiştir. 

Yazar bu konuda Macpherson ve Sobieski Stuart’ların kendi teorilerini desteklemek üzere yazınsal hayaletlere, uydurma metinlere ve yanlışlanmış bir tarih yaratmalarına sayısız göndermeler yapmış, makalede bir çok örnek göstermiştir. 

C)Üçüncü Bölüm:Bir Ölümden Bir Bakışa/Romantik Dönemde  

Gal Geçmişinin Peşinde(Prys Morgan) 

Yazar makalesinin başlangıcında, Gal kültürünün 18.yüzyıl sonları ve 19.yüzyıl başlarında tuhaf bir paradoks yaşadıgına atıfta bulunarak başlıyor süreci anlatmaya. 

Bir yanda eski Gal Hayat tarzı ölürken, diger tarafta “Galli ögelere karşı emsalsiz bir ilgi patlaması” yaşandıgından söz etmektedir. 

Bu döneme nasıl gelindigi konusunda bir çok tarihsel ve kültürel olaya dikkat çeken yazar, gelinen noktanın altında yatanları kısaca şu başlıklarda toplamıştır: 

*Galler’in neredeyse bütün pitoresk gelenekleri bir kenara
bırakılmış, Galliler neredeyse İngilizleşmişlerdi.. 

*Galli bilginlerin çok azı, Gal hayat tarzının kayboldugunun
farkındaydı, yerli kültür kaybolmaya tarih bilinci ise yokolmaya yüz
tutmuştu. 

*Gal edebiyatı yüzleri geçmişe dönük ozanların egemenligindeydi ve
ozanlar kendi zamanları ile olan ilgilerini kaybettikçe, ozanlık ta
kaybolmaya başladı. 

*Galli asilzadeler, yerel kültürü fazla desteklemediginden sanat
zayıflamış, zaten “hürmetsiz” olan dil de eskimişti.Kültürel kırılma en
belirgin müzik alanında kendini göstermiş, Gal harpı yerini üçlü harpe
bırakmıştı, İngiliz melodi ve baladlar Galleri işgal etmişti. 

*Çeşitli kültürel ritüeller ve örfler peyderpey kaybolmaya yüz tutmuştu. 

Yazar işte bu noktada, yeni bir Gal geleneginin icad edilmesi için Gal geçmişinin peşine düşülmesi ve Gal halkı adına yeniden bir kültür hareketinin yaratılması koşullarının gündeme geldigini yazmaktadır.Ancak bu baglamda gelenek icadının önemi anlaşılabilir demektedir. 

Makalenin bundan sonraki bölümlerinde bu sürecin oluşumu için; “Eısteddfod” geleneginin(bir çeşit toplantı kültürü) yeniden canlandırılması, buna “kamusal bir etki”kazandırılması ve “kadim” bir kurum haline hatta bir çeşit ulusal kültür kurumuna dönüştürülmesi, antik “druid”(insan kurban etme)geleneginde tam bir degişim saglayarak “modern druıd”geleneginin yaratılması(ölü yakma törenleri) ve “ozan”ı yeniden Gal hayatındaki ayrıcalıklı yere iade etmesi, Kelt tarihinin yeniden keşfi ve yaratılan bir fanteziye uzanma, garip ve çirkin gal dilinden “erkeksi ve dogal tonlu cennet dili”ne geçiş, bir “şarkılar diyarı”haline gelen Gal kültü yaratma, kıyafette bir degişim saglayarak yeni bir ulusal giysi oluşturma, milli kahramanlar figürleri yaratma gibi daha bir çok yeni ritüel üretilmiş olduguna deginilmiştir.
Nerdeyse “bütün bu yeni ritüeller, semboller, törenler, işaretler kaybolmaya yüz tutan eski bir toplumun kayıp gelenek, örf ve ritlerinin yerini doldurur gibiydi”demektedir yazar. 

Kitapta Mavi Kitapların İhaneti”olarak geçen bölümde, Gal halkını temsil etmeyen bir azınlıgın İngiliz komisyon üyelerine verdigi bir raporda Gal kültürünü ve dilini geri kalmışlıgın ve ahlaksızlıgın kaynagı olarak göstermesinin yeni bir fırtınaya sebep oldugunu belirtmektedir.Bu ortaya çıkan karışıklıgın sonucunda tuhaf bir paradoks oluşmuştu. 

Galliler bir taraftan hiç olmadıkları kadar milliyetçi ve İngiliz düşmanı olmuşlar, diger taraftan girdikleri cevap verme gayreti sırasında İngilizce konuşan Britonlara dönüşmüşlerdi demektedir yazar. 

Bu tartışma ve uzlaşmazlıgın Galli insanların bir devlet olma ugruna enerjilerini vargüçleriyle kültürel meselelere, geçmişi toparlamaya ve tarihlerinin yetersiz kaldıgı yerlerde de gelenekler icad etmeye zorladıgının kitapta altı çizilmektedir. 

Sonuç olarak Gallerdeki yenilenme ve mit oluşturma hareketi, ulusun yaşamak için ihtiyaç duydugu kanın kurumaya başladıgı bir zamandaki krizden”kaynak aldıgını belirten yazar,  

Kalan mirasın sadece mitler ve edebiyatla sanatın romantik bir versiyonu olma imkanı oldugunu söylemektedir. 

(Devam Edecek)