İklim Değişikliği ve Kooperatifler

21 yüzyıl birçok global sorunu da beraberinde getirdi. Doğal kaynakların hatalı kullanımı, hatalı sanayileşme ve şehirleşme politikaları, her şeye kazanç çerçevesinde bakılması, insani ve çevre değerlerinin bile bile gözardı edilmesi dünyada küresel ısınmayı kaçınılmaz kıldı. İşte 21 yüzyılda bir zamanlar çevre değerlerini dikkate almayan çevreler bile korkmaya başladı. Düne kadar uluslararası örgütleri bile kendi politikalarına göre yönlendiren kesimler çevre sorunlarından ve küresel ısınmadan söz etmeye başladılar. Tabii bunu yaparken eski alışkanlıkları ile yine kendi karlarını da gözardı etmediler. Tüm bu olayların yanında artan yoksulluk ve açlık tehlikesi karşısında bir zamanlar yönettikleri enerji kaynaklarının yanına su ve gıda kaynaklarının yönetimini eklediler.

Dünya kooperatifçilik hareketinin en büyük örgütü olan Uluslararsası Kooperatifler Birliği (ICA) ortaya çıkan bu ve insanlığı geleceğini tehdit eden bu tablo karşısında uluslararası kuruluşlar nezdinde girişimlerde bulunmaya başlamış, örgütün ilgili Genel Kurullarında ve ilgili tematik komisyon çalışmalarında sorun ve çözüm yolları değerlendirilmeye ve cevaplar aranmaya başlanmıştır. Daha hızlı ve detaylı bilgi akışının sağlanması için Birleşmiş Milletler ve başta FAO olmak üzere ilgili örgütlerin çalışmalarına aktif katılımlar sağlanmıştır. FAO Merkez Ofisinde ICA'nın sektör örgütünü olan ICAO'dan bir temsilci görevlendirilmiştir. FAO çalışmalarını izlemeye ve katkı vermeye başlamıştır.

Her toplantıda ele alındığı gibi son olarak Kanada/Quebec'de yapılan 2014 Uluslararası Kooperatifler Zirvesinde ele alınan konulardan biri iklim değişikliği idi. Dünyaca tanınmış bilim adamları da zirvede sunuşlar yaparak kooperatiflerin izleyeceği politikalar konusunda katkıda bulundular. Bunlardan biri de İklim değişikliği konusundaki çalışmaları ile tanınan ABD Kolombiya Üniversitesinden, Dünya Enstitüsü yöneticisi Jeffrey D. Sachs idi. Sach küresel ısınma ve iklim değişikliğinin yaratacağı tehlike ve ekonomiye olan etkileri konusunda bir sunuş yaptı ve oturumda yer aldı. Güncel bilgiler verdi, yaptıkları çalışmalar konusunda bilgi verdi.

Zirvede sürdürülebilir ekonomi ve gıda güvenliği çerçevesinde yapılan konuşmalarda ve tartışmalarda iklim değişikliği konusuna dikkat çekilirken, geleceğe yönelik oluşturulacak politikalarda kooperatiflerden çözüm noktasında izlenmesi gereken hususlar ele alınmıştır. Zirvenin sonuç deklarasyonda kooperatiflerin uymayı taahüt ettikleri başlıklardan arasında gıda güvenliğine katkı yapma konusu vardır. Deklerasyonun üçüncü taahhütü kapsamında geniş bir değerlendirme ve kooperatiflerin uyacakları hususlar ortaya konmuştur. Kooperatiflergıda güvenliğine katkı yapılması konusunda görüş birliğine varmışlardır.

Kooperatifler FAO faaliyetleri de dahil olmak üzere uluslararası alanda gıda güvenliğinin sağlanması, yoksulluğun azaltılması ve açlığın sona erdirilmesi konusundaki çabaları aktif olarak destekleyecektir. Hayvansal olmayan protein kaynaklarının üretimini destekleyen projeleri destekleyeceklerdir. Özellikle tarım sektöründeki kadınların arazi mülkiyeti ve finansal hizmetler konusundaki haklarını kapsayan alanlarda kaynaklara erişimdeki ayrımların ortadan kaldırılması desteklenecektir.

Kooperatifler kırsal kesimdeki nüfusun gıda işleme ve saklama konusunda düşük maliyetli enerjiye erişimlerini geliştirmek amacıyla çaba gösterilecektir. Üreticilerin pazardaki gücünün yerel, yöresel ve uluslararası alanda artırılması yoluyla spekülasyonların ve fiyat dalgalanmalarının azaltılması amacıyla tarımsal gıda sistemlerinin daha iyi yönetilmesi sağlanacaktır. Yerel, yöresel ve uluslararası alanda tedarik zincirinin her alanında kooperatifler yer alacaktır. Kooperatifler gıda güvenliği başlığı altında arazi mülkiyeti, balıkçılık ve ormancılık konularında yönetişim sağlanması adına gönüllü rehberlik faaliyetleri üzerinden tarım alanlarına erişimin kolaylaştırılması ve yerel mülkiyetin korunmasına destek sağlayacaktır. 

Kooperatifler tarım alanında nesiller arası aktarımın kolaylaştırılması ve yöresel kökleri olan sürdürülebilir bir tarım sektörü oluşturulması amacıyla genç tarımcılara eğitim, finansman ve yenilikçilik açısından destek sağlayacak mekanizmaları uygulamaya koyacaktır. Zirvenin deklarasyonunun son sözü olarakta kooperatiflerin yerel ekonomilerin kurucuları ve daha istikrarlı, katılımcı ve insanî değer veren küresel ekonominin uygulayıcıları olarak uzun süreli refaha tartışmasız katkı yaparken aynı zamanda insanları ve tabiatı koruduklarını bir kez daha zirveye katılan tüm kooperatifler adına açıklamışlardır.

Hepinizin bildiği gibi bugün hala birçok ülke  çevreye zararlı olan kömür gibi fosil yakıtlarını kullanmaya devam etmektedir. Kyoto protokolüne imza koyan ülkeler sera gazı emisyonlarını azaltmaları için OECD ülkelerine çağrıda bulunmuşlardır. 1-12 Aralık 2014 tarihleri arasında Peru Lima'da gerçekleştirilen 20 İklim Zirvesinde iklim değişikliği karşısında izlenmesi gereken politikalar yeniden ele alınmıştır. BM çatısı altındaki tüm ülkelerin üst düzeyde katılım sağladıkları zirvede çeşitli kararlar alınsa da gerek ticari gerekse siyasi kaygılarla kararları garanti altına alacak hükümler ne yazık ki hala boşluktadır.

Dünyadaki küresel ısınma devam etmektedir. İklim değişikliğinin neden olacağı doğal afet riskleri de her geçen gün artmaktadır. Lima'da alınan en önemli karar ülkelerin ilk defa karbon salımını konusunda anlaşmalarıdır. Önemli bir ayrıntıda ABD Dışişleri Bakanı Başkan Yardımcısı John Kelly'nin dünyanın en büyük sorunun iklim değişikliği olduğunu vurgulamasıdır. Paris'de yapılacak 21. İklim Değişikliği Zirvesine kadar ne kadar başarı sağlandığı birlikte göreceğiz. 

Kooperatifler sahip oldukları ekonomik yatırım güçleri ve güçlü sosyal ilişkileri ile gerek ortakları gerekse hizmet verdikleri ülke ve yörelerde bu sürece katkı verecek güçte ve kararlılıktadır. Çünkü başta sosyal görevleri olmak üzere yöresel kalkınmanın en önemli ekonomik gücü olarak kooperatifler bu sorumluluğu taşımaktadırlar. Sosyal sorumluluktan kaçma ve gerçekleri gözardı etme lüksleri yoktur. Toplumunda kooperatiflerden beklediği budur.

Tüm kooperatifler gerek yönetici ve çalışanları gerekse ortakları ile iklim değişikliğine karşı hazırlı olmalıdır.

Faaliyet alanlarına göre iklim değişikliğine karşı politikalar üretmeli ve uygulamaya koymalıdır.

Eğitimler yanında yaşamlarında ve faaliyet alanlarında küresel ısınmaya neden olan uygulamalardan kaçınmalıdırlar.

Küresel ısınma karşısında izlenecek yöntemler konusunda ortaklarını ve çevrelerini bilinçlendirilmelidir.

Enerji ve su kaynaklarını en iyi ve verimli kullanabilmesi için farkındalık çalışmalarına önem vermelidir. Gerekirse ortakların enerji sorunlarının çözümünde projeler üretmelidir.

Tarımsal amaçlı kooperatifler Avrupa’da amonyak emisyonunun %90'ı çiftlik hayvanları ve kimyasal gübrelerden kaynaklandığı dikkate alınarak aşırı gübre kullanımına karşı ve çiftlik hayvanlarından kaynaklanan kirliliği en aza indirecek tedbirler geliştirmelidir.

Tarımsal amaçlı kooperatifler uygun ürün çeşitlerinin üretimi ve geliştirilmesi konusundaki araştırmaları destekleyici ve teşvik edici çalışmalar yapmalıdır. Bu konuda ortakları ile birlikte çözümler üretmelidir.

Ortaklara yönelik hizmet verecek bir danışmanlık sistemi içinde girdilerin tekniğine uygun olarak kullanılmasını sağlayarak, veri tabanı oluşturarak üretimi ve çevre değerlerini kayıt altına almalıdır. 

Ormancılık ve su ürünleri konusunda faaliyet gösteren kooperatifler ortaklarının eğitimine büyük önem vermeli, Orman ve su kaynakların  korunması ve geliştirilmesi konusunda etkin faaliyet göstermelidir.

Tüketim kooperatifleri bir taraftan ortaklarını bilinçlendirirken diğer taraftan küresel ısınmaya yol açacak ürünlerin kullanımına karşı tüketicileri bilinçlendiriken, doğa dostu ürünlerin kullanımını desteklemelidir.

Konut kooperatifleri ısınma ve aydınlanma ile ilgili temiz enerji kaynaklarının kullanımı konusunda projeler geliştirmelidir. Atık kontrolünün çevreye olan zararı konusunda tedbirler almalı ve yeniden değerlendirme alanında çözümler oluşturmalıdır.

Ulaştırma kooperatifleri çevreye zarar vermeyen yakıt kullanımı ve daha verimli toplu taşım çözümleri üretilmesi konusunda uyarıcı ve aydınlatıcı çalışmalar yürütmeli, ilgili araştırma ve uygulama kuruluşlarıyla işbirliğine önem vermelidir.  

Ülkemizde henüz faaliyete geçemesine rağmen enerji kooperatifleri temiz enerji üretimi ve kullanımı konusunda projelere önem vermeli, ortaklarına ve bulundukları yöredeki insanlara yönelik yönelik billinçlendirme çalışmaları gerçekleştirmelidir.

Üretim tesislerine sahip kooperatifler tesislerinde kullandıkları teknolojilerde çevre değerlerini dikkate almalı, en uygun teknolojilerin kullanılmalıdırlar.

Kooperatifler çevre örgütleri ve tüketicileri örgütleri ile iyi ilişkiler geliştirmeli, temiz enerji ve ulaşım ve ısınma konusunda ortak projeler uygulamalıdır.

Geri dönüşüm konusunda atıkları değerlendiren çevreyi koruyan yatırımlara yer vermelidir. 

Kooperatifler çevre ile ilgili sosyal projelere sosyo ekonomik bir kuruluş olduklarını unutmadan maddi ve manevi katkı sağlamalıdırlar.

İklim değişikliğinin insanlık için neler getireceği hiç şüphesiz tümüyle belli değildir. Ancak bugüne kadar meydana gelen doğasl afetler, yağış ve sıcaklık değişmeleri başta gıda güvenliğimiz olmak üzere toplumsal yaşamı olumsuz yönde etkilemektedir. İnsanlığın bugün için en tehlikeli konusu budur. Dünya menfaat çatışmaları içinde bu konuyu öteleme şansına sahip değildir. Sivil toplum örgütleri dünyayı uyarı görevini başarı ile yerine getirmekte, iklim değişikliğini bahane ederek yine menfaatlerini düşünen iş çevrelerine ve politikacılara karşı tavır almakta, çözümün güçlü bir parçası olmaya çalışmaktadır.

Dünya kooperatifçilik hareketi ilkeleri çerçevesinde insani ve çevre değerlerini ön planda tutan bir harekettir. Global sorunların en büyüğü olan iklim değişikliğine karşı hem toplumun bir parçası olarak hemde iş dünyasının bir parçası olarak çözümler aramaktadır. Dünya kooperatifleri daha yaşanabilir bir yeryüzü için kooperatifçilerden iklim değişikliğine karşı hazırlıklı ve duyarlı olmalarını, birlikte hareket etmelerini beklemektedir.

http://ica-ap.coop/sites/ica-ap.coop/files/articles_27.pdf

http://www.ilo.org/dyn/media/slideshow.curtainUp?p_lang=en&p_slideshow_id=18

http://www.eurocoop.org/en/publications/reportsmemos/542-report-2013-climate-change-and-consumer-co-operatives

http://www.co-operative.coop/our-ethics/our-plan/protecting-the-environment/combating-climate-change/

http://www.intlsummit.coop/cms/en_CA/sites/somint/home/autres/resultats-recherche.html