Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 
Facebook Connect
Blog Kategorileri
 

11 Ocak '12

 
Kategori
Deneme
 

İstiklal Caddesinde yürürken felsefe yapılır mı?

İstiklal Caddesinde yürürken felsefe yapılır mı?
 

Felsefe bunun neresinde. (Sabahattin Gencal)


Birkaç hafta önce hasta yatağımda sözlük okumaya başlamıştım. Hastalığım uzun sürmedi; ama sözlük okumam uzun sürdü. Ne zormuş sözlük okumak. Hele de felsefe sözlüğü okumak…

Bir ara sözünü etmiştim. Keyifsiz olup yatağa girince internete giremedim. İnternete giremeyince acıktım. Nedense bir gün bile okuyamayınca acıkıyorum. Hiçbir kitabı da iştahım çekmedi. Ne düşündümse Attila Tokatlı’nın Ansiklopedik Felsefe sözlüğünü okumaya başladım.

Hasta hasta üstelik yatakta felsefe sözlüğü okumak akıl karı değil. Ama nasıl olduğunu anlayamadan girdim bu maceraya. Yorucu ve anlatılamaz bir macera oldu benim için.

Her kelime havai fişek gibi oldu. Önceden bildiklerim bir renk, yeni öğrendiklerim başka renk, yaptığım çağrışımlar da bir başka renk. Kısaca rengarenk havai fişekler. Bir fişeğin ardından bir başka fişek. Doğudan batıdan yüzlerce kavram; onlarca filozof ve de eserleri hep birbirine karıştı. Kafamda bir yangın çıkacaktı nerdeyse. Çok şükür ki kazasız belasız bitirdik kitabı. Peki ne kaldı bende? Ne kalacak, felsefenin havai fişek görüntüleri. Halka halka, dalga dalga, renk renk ; gürültülü patırtılı; alımlı çalımlı, eğlenceli meğlenceli havai fişek gösterisi.

Doğrusu bu tasvir ettiğim. Ama gelgör ki gönlüm, zorlama da olsa bir şeyler yazmak istiyor.Öyle ya çok kimse felsefeyi fasa fiso olarak kabul ediyor zaten. Ben de havai fişek benzetmesi yaptım. Eğer bu yazıyı burada kesersem haksızlık yapmış olurum.

Ben çok önceleri bir edebiyat sözlüğü okumuştum. Şimdi de felsefe sözlüğü…

Edebiyat sözlüğü okumak Üsküdar Salacak kıyısında bir bankta oturup Boğaz içini seyretmek, deniz trafiğini, yaya trafiğini seyretmek gibi. Felsefe sözlüğü okumak ise Beyoğlunda İstiklal Caddesinde olmak gibi.

Ben İstiklal Caddesi diyeyim siz anlayın felsefe caddesi.

Eskiden felsefe tüm bilgileri içeriyordu. Onun için felsefe bilgiyi sevmek, sevgiyi bilmek olarak tanımlanabilirdi.

İstiklal Caddesine Taksim tarafından bakıyoruz. Caddeye açılan sağlı sollu bir çok sokak var. İşte bunlar felsefeden ayrılan bir çok bilimler. Nasıl ki İstiklal Caddesine zamanla bir çok sokak açıldı. Felsefeden de bir çok bilim ayrıldı. Demek ki felsefe bütün bilimlerin açıldığı bir cadde konumunda. Eğer bu cadde olmasa sokaklar çıkmaz sokak olur. Bak, şimdi aklıma geldi. Bu benzetme benden hediye olsun. Ben de beğendim benzetmeyi. Bazıları okullardan felsefeyi kaldırmak istiyorlar. Çıkmaz sokakları mı özlüyorlar? Bazı bilim adamı geçinenler niye caddeye çıkamıyorlar?? Bu kanuları karıştırmadan gözlemimize devam edelim.

Caddenin başından bakınca gördüklerimizi başka yerden bakınca görür müyüz? Bir sokakla caddenin birleştiği yerden bakınca? Sözü fazla dolaştırmadan söyleyelim.Okulların bulunduğu sokaklarla caddenin birleştiği yerlerden bakınca eğitim felsefesini, hukukçuların bulunduğu sokakla caddenin birleştiği yerden bakınca hukuk felsefesini; ibadethanelerin bulunduğu sokakla caddenin birleştiği yerden de dini felsefeyi… Her sokağı ayrı ayrı sayacak halimiz yok. Anlayalım işte…

İstiklal Caddesinin bazı pasajları meşhurdur. Buralardan bakarsak …izmleri görürüz. İsim yazmadım ki bazıları yanlış anlamasın. Olur ya bizim benzetmeleri ileri götürür de kalın kalın kitaplar yazanları gücendiririz.

O sokaktan, bu sokaktan; bu pasajdan, şu pasajdan çıkan insanların caddede yürüdüklerini görürüz. Ya da tam ortadan geçen tranvaya bindiklerini. Peki buna ne diyeceğiz? Ne bileyim. Her görüntüyü bir felsefeyle açıklamak zorunda mıyız.

Klişelere, kalıplara öyle alıştık ki sormayın. Dün bir pasajda gördüğümüzü bugün başka pasajda görürsek yadırgıyoruz. Ona dönek falan da deyiveriyoruz.

İstiklal Caddesinde sağlı sollu dükkanlar da var. Felsefede de şu okulu, bu okulu; bunun felsefesi, şunun felsefesi yok mu?

Ey beni kınayanlar. Felsefe sözlüğünü anlayamadığımı söylediğim için beni kınayan dostlar. Siz sadece Beyoğlu’nun İstiklal Caddesini tanıyabilir misiniz? Metrodan çıkıp gelenler, Tünelden çıkıp gelenler, sokak aralarından, pasajlardan, dükkanlardan çıkıp gelenler, gidenler; cinsi, rengi, milleti, ırkı, şuyu buyu farklı olanları tanıyabilir misiniz?

Fazla mı abarttım. Gözünüzü de korkutmak istemem. Her şeye rağmen felsefe de öğrenilebilir. Nasıl mı? Orasını ilgililer bilir; ama biz şu kadarını söyleyebiliriz.

Önce Beyoğlu ve İstiklal Caddesi şöyle bir gezilir. Sonra bir mekana kuruluruz. Örneğin okulun birine gireriz. Eğitim felsefesini öğreniriz. Sonra başka bir sokağa, sonra başka bir sokağa… Ömür yetmez demeyin.

Kelime kalabalığı mı yapıyorum? Tabii ya, İstiklal Caddesi çok kalabalık olur.

Yine çıktık İstiklale. Caddenin bir başından bakarsanız. Diğer başını göremezsiniz.Ancak caddenin yarısına kadar olan bölümü görebilirsiniz. Çünkü cadde hafiften kıvrılır. Felsefeye de öyle bir noktasından bakarsanız her bir şeyi göremezsiniz. Bir noktaya kadar klasik felsefeyi, bir noktadan sonra da modern felsefeyi…

Anlıyorum bir an önce istiklalinize kavuşmak istiyorsunuz. Peki, özetliyorum:

Felsefe caddesinin bir başından bakarsanız genel bilgiye kolaylık felsefesini görürsünüz. Sokakların caddeye birleştiği noktalardan bakarsanız bilim felsefelerini görürsünüz. Bazı pasajlardan …izleri, bazı dükkanlardan diğer okulları, görüşleri görürsünüz. Benim gibi hasta yatağından bakarsanız havai fişeklerden başka bir şey göremezsiniz. Göremeyince de felsefesiz kalırsınız. Geleceğinizi oluşturamazsınız.

Bana göre felsefe ileriyi görmemize yarayan bir bilimdir.

Ne mutlu ileriyi görebilenlere.

Sabahattin Gencal, Başiskele - Kocaeli, 11. 01. 2012 

 
Toplam blog
: 181
: 635
Kayıt tarihi
: 29.03.11
 
 

1943'te Trabzonda doğdu. Erzurum Yavuz Selim İlköğretmen okulunu bitirdikten sonra girdiği Bursa Eğ..