Kara Delik de Bizi Görecek mi?

Vizontele’nin efsane repliklerinden biridir; belediye başkanı televizyonu ilk defa görecek kasabalıya “radyonun resimlisi. Misal, Zeki Müren’i hem dinleyecek hem göreceksiniz” diye anlatır. Kalabalıktan biri, sanırım Cem Yılmaz’dı, merakla sorar; “Peki Zeki Müren de bizi görecek mi?”

10 Nisan 2019 saat 16:00’da ilk karadelik fotoğrafını dünya ve uzay gözüyle hep birlikte gördük. Tüm dünyada bir heyecan bir heyecan… İlk defa gerçek bir karadelik fotoğrafı gördük ya artık ölsek de gam yemeyiz. Ortada bir “kara delik” mevzu dönüyor. Herkes birbirine karadeliğin fotoğrafını gösteriyor. Aslında televizyonu ilk defa gören kasabalılardan pek de farklı değil durumumuz. “Gördük de ne oldu?” diyene henüz rastlamadım. Herkes bunun iyi bir şey olduğunun farkında ama tam olarak ne anlama geldiğini söyleyen de yok. “Karadelik de bizi görecek mi?” diyecek kasabalının repliğini ben üstlenip şimdi cümle âleme soruyorum? Eeee, şimdi ne olacak? Aslında benim bundan sonrası için çok heyecan verici birkaç fütürist öngörüm var ancak hevesimi başka yazıya saklayacağım. Konumuz uzay tamam ama çok dağılmayalım. Öte yandan eğer Dünya, astrologların ve kozmologlar tarafından yönetilen ortak bir hükümete sahip olsa, “anlaşılan dünyada işler çok da iyi gitmiyor ki, adamlar dikkatimizi dağıtmak için gündemi değiştirdiler, uzayda hem de bizim galaksimizde bile değil bambaşka bir galaksideki karadeliğinin fotoğrafını servis ettiler. Acaba dünyada neler olup bitiyor?” diye düşünürdüm ama…

Yukarda Neler Oluyor?

Şimdi konuyu kısaca toparlayalım:  Bilim insanları dünyanın farklı yerlerindeki radyo teleskoplarla elde edilen X-ışını verilerini birleştirerek oluşturdukları karadelik görüntüsünü dünyanın 5 şehrinde ABD Ulusal Bilim Vakfı Avrupa Komisyonu Bilimsel Araştırma ve İnovasyon Komiseri Carlos Moedas rehberliğinde eş zamanlı basın toplantılarıyla kamuoyuna duyurdular. Basın toplantısında,Event Horizon(Olay Ufku)teleskobunun kullanıldığı bu projede çalışanlar Dünya'ya 53 milyon ışık yılı mesafedeki Başak (Virgo) takımyıldızındaki M87 Galaksi'sinin merkezindeki süper masif kara deliğin fotoğrafını kamuoyuna sundular. Bu arada Messier 87’de fotoğraflanan bu görüntü de en az 50 milyon ışık yılı öncesine ait. Teleskobun yapılması için 20 ülkeden 60 kurum ve 200'den fazla kişi işbirliği yapmış ve bu fotoğraf yaklaşık 44 milyon euroya mal olmuş. Brüksel'de düzenlenen basın toplantısında Carlos Moedas, kara delik görüntüsünün insanlık için büyük bir bilimsel buluş olduğunu, bilim tarihinin "bu görüntü öncesi ve sonrası" olarak ikiye ayrılacağını söyledi. Bize gösterilen başka galaksiye ait bu karadelik fotoğrafından sonra karadeliklerin varlığı teoride kalmayarak ispatlandı. Bu fotoğraf Albert Einstein'ın yirmi yüzyılın başında Genel Görelilik Kuramı’nda öne sürdüğü kara delikler konusunda yapılan ilk doğrudan gözlem. Araştırmacılar beklenenin aksine içinde bulunduğumuzsamanyolu galaksisi'nin, merkezindeki Sagittarius a' karadeliğinin değil de, bize çok uzak bir galakside Messier 87 galaksisinin merkezindeki kara deliğin fotoğrafını yayınladılar. Bu size de biraz tuhaf geldi mi?

Peki, tüm bunlar ne demek? Kara delikler büyük kütleli olan ve çok güçlü çekim kuvvetleri nedeniyle yeteri kadar yakın mesafede bulunan her şeyi yutan kozmik yapılar. Bir tür karşı konulamaz kozmik girdap gibi düşünün. Yakındaki her şeyi yutuyor ve bir daha dışarı çıkmasına izin vermiyor, karadelikten çıkabilmek için ışıktan hızlı gitmek gerekiyor. Doğrudan gözlemlenemiyorlar, zaten çeşitli dalga boylarını kullanan dolaylı gözlem teknikleri sayesinde keşfedilmişler.Kendi kurallarını koydukları düşünülen gizemli kozmik cisimler bunlar galaksileri yutabilirler. Bir yıldızın, maddenin, enerjinin, çekim gücünün son durağı olabilirler. Aslında haklarında doğru düzgün bir şey bilmiyoruz. Zaten neyi bilmesek adının başına bir “kara ya da karanlık” ilave ediyoruz, bakınız kara delik, karanlık madde, karanlık enerji gibi…Yani evrenin akını karasını daha pek bilmiyoruz ama rivayet muhtelif…

İnterstaller Zamanı

Bilim kurgu filmlerinde zaten kara deliklere aşinayız. Dahi yönetmen Christopher Nolan’ın, Interstellar’ı tam da şimdi yeniden anmasak olmaz. Hatırlıyor musunuz hani filmde astronotlar solucan deliği tüneliyle uzayda ışık hızından hızlı bir yolculukla başka bir galaksiye gidip, gittikleri o yabancı yıldız sisteminde güneş yerine Gargantua adında parlak bir kara deliğin etrafında dönen yaşanabilir bir dünya buluyorlardı? Yıldızlararası’nda süper kütleli kara delikler, solucan delikleri nötron yıldızları ve zamanda yolculuk gibi konular astronomi ve temel fizik bilgisi ile bilimkurgu ile montajlanarak bize servis ediliyordu. Hazır, gerçek karadelik fotoğrafı görmüşken film şimdi tekrar izlenmeli bence…

Daha önce cümle içinde kullanmamışsanız, lütfen şimdi içinde üç “kara delik”, beş “solucan deliği”, yedi “kuantum çekim kuramı”, dokuz, “derin uzay” kavramı geçen cümle kurun. Kaçış yok… Dünya çok hızlı dönüyor ve bu dönüşü anlayabilmek için daha keskin gözlerle daha uzağa, daha uzaya bakmalıyız. Bunun içinde bu kavramlarla önümüzdeki beş yıl içinde bile düşündüğünüzden fazla karşılaşacaksınız. O yüzden ne kadar erken konuya dâhil olursanız o kadar iyi… Solucan delikleri uzayı kâğıt gibi büküp, uzak noktaları buluşturan ve ışıktan hızlı yolculuğa izin veren yapılar. Uzay zamanı bükerek başka bir yıldıza veya galaksiye kapı açmaları ihtimal dâhilinde. Solucan deliklerinin içine zarar görmeden girip yine zarar görmeden dışarı çıkabiliyorsunuz. Bir solucan tüneli açmak için tek ihtiyacımız olan iki karadeliği birbiri ile dolanıklığa sokmak.

Peki, bizim elimizde solucan deliği açıp paralel evrene ışınlanmamızı sağlayacak imkânlar, kara delikler var mı? Bilemem… İşte önceki gün uzak galakside bir kara delik fotoğraflandı, e daha yakında bizim galakside dümdüz yukarı çıktığınızda merkezde kendi karadeliğimizSagittarius A'da var ya, yolu bulamayanlar için koordinat vereyim olmadı konum da atarız;“SA 17s 45d 40sn | Yük. -29° 0' 28¨.

Bakalım bu kara delik hikâyelerinin ucu nereye çıkacak? Şimdi ister misiniz, bize karanlıkların ardından gülen o karadelik, zamanda yolculuğun ve başka evrenlerin kapısını açacak bir kapının fotoğrafı da olsun… Kara delikler başka evrenlere veya boyutlara açılan kapılar olabilir mi sizce? Neden olmasın. Belki, bizim evrenimiz bile başka bir evrenin içindeki…