KARARSIZLIĞIN KARARLILIĞI

Bir köpek düşünün; bu köpek eğitilecek ve kendinden istenilen görevleri yerine getirecek; yapılması gereken cinsine göre bir köpek seçilmesi ve ödül ve ceza yöntemiyle bol bol araştırma yaptırılarak gerçek bir olay karşısında istenen davranışları sergilemesi sağlanır. Köpeğin eğitimindeki amaç genel çerçevede bu ya da buna yakındır.

İnsan eğitimi ile köpek eğitimini karşılaştırdığım, insanları köpeklerle kıyasladığım düşünülmesin. Eğitim insan için çevresi ile sağlıklı ilişkiler kurmasını, görev ve sorumluluk bilincinde, olumlu davranış geliştirme, onaylanan davranışları yapması toplumun hukuk, adalet, diyalog ve elbette dengeli üretim ve tüketim temelinde diğer insanlarla, kendisiyle, yaşadığı yer ve mekânla, çevresi ve doğayla uyumlu ilişkiler geliştirmesini sağlamak üzere planlı, düzenli çalışmaların bütünüdür.

İnsan eğitiminde her eğitim türünde olduğu gibi belirsizlik, verilen emirlerin iptal edilmesi kuralların sürekli olarak değişmesi, ödül ve ceza kurumlarının belirsizliği ve taraflılığı eğitimle istenen verilerin alınmasına karşı en büyük engellerdir. Köpek eğitiminde ödül, eğitimin motive edeniyse insanda da motive eden şeyler haklı beklentilerdir. Torpil, istikrarsız ölçme yöntemleri, eşdeğer olmayanların belgelerle eşdeğer hale getirilmesi, belirlemeye yaramayan, gereksiz eleme sınav sistemleri çoğu zaman kişilerde bir inanç oluşturmadığından  bu tür sınavlar bir işkence haline gelebilir. Çok iyi eğitimli bir doktorun “Hipokrat Yeminine” ihanet etmesi, çok iyi eğitimlileri de çok nitelikli suç makinelerine dönüştürebilen eğitim, topluma zarar da getirebilir. Aynı şekilde doğruyu bildiği halde yanlışta ısrar etmek de eğitimde görülen sağlıksız bir geri dönüştür. Belirsizlik ve adalete olmayan inanç çoğu insan, yaptığı şeylerin suç veya yasak olduğunu bildiği halde yapar hale de getirir. Burada eğitimin hedeflerine bireyler açısından ulaştığı söylenemez. Tepeden tırnağa içinde akıl, bilimsellik, insancıllık ve bunlardan daha da önemli olan “kararlılık ve adalet” olmayan bir sistem kargaşayı artırabilir.

Her şeyde her işte olduğu gibi adalet terazisi herkesi ama herkesi eşit tarttığı sistemlerde eğitim ne kadar yanlış olursa olsun bir hedefe ulaşabilir. Toplumsal bir düzen inşasının ilk adımı adalet ise ikincisi kararlılık ve sürekliliğine olan inançtır. Eğitimli bir toplum bu ilk iki adımdan sonra inşa edilebilir. “Kararsızlığın kararlı duruşuna” inat yapılabilecek eğitimin, toplumda fark yaratabileceğine olan inanç ise sadece hayal olabilir.