Karıştırmayalım lütfen: logaritma ve algoritma

Ali ile Veli.

Ses benzerliği açısından logaritma ile algoritma gibi.

Sürekli ve sıklıkla birbirine karıştırılan iki kavramdır logaritma ile algoritma.

Sadece ses benzerliği mi?

Peki gerçekten sadece bu benzerlik midir birbirinden tamamen farklı şeyleri ifade eden bu iki kavramın karıştırılmasına sebep olan?

Aslında karıştırılmasının temel sebebi, ortaöğretim kurumlarında ve birçok yüksek öğrenim programında her zaman logaritmadan bahsedilmesidir.

Yâni siz öğrencilere sürekli logaritmadan bahseder, algoritmadan neredeyse hiç bahsetmezseniz ve üniversitede de bu bahsetmeme işine devam ederseniz, olanlar olur.

Bilgisayar mühendisliği ve diğer birkaç mühendislik fakültesi mezunu dışında, üniversite öğrencilerinin ve mezunlarının ezici çoğunluğu dahil, bu kavramların arasındaki farkı kafasında oturtamaz.

Hâl böyle olunca, yâni anılan öğretim kurumlarında sürekli ve sadece logaritmadan bahsedilince, algoritma kelimesini duyan birisi onu logaritma ile karıştırabilir. Bu bir bakan, bir parti lideri ya da bir öğretmen bile olabilir.

Çünkü sürekli logaritmayı duymuş ve onunla haşir neşir olmuştur.

Esasen ikisi birbirinden tamamen farklı şeylerdir.

Logaritmayı yabancı bilim adamları, algoritmayı ise ünlü matematikçi Al-Harezmi bulmuştur.

Türkiye’de üniversite öğrencilerinin ya da mezunlarının da çoğunluğunun bu konu hakkında tam da bilgi sahibi olmadıklarını biliyorduk.

Ancak bir siyasi parti liderimizle yapılan röportajı okurken, aynı hatanın bir siyasi partimizin genel başkanı tarafından da yapıldığını gördüğümüzde, duruma müdahalenin vâkti gelmiştir dedik ve bu satırları yazmaya koyulduk. İslam uygarlığının 7. ve 16. yüzyıllar arasında Orta Asya ve Endülüs’te nasıl da egemen olduğu bilgisi verilen bir röportajda şu ifade dikkat çekiyor:

...logaritmayı Al-Harezmi keşfetti...[1]

Yukarıda algoritmayı Al-Harezmi’nin, logaritmayı ise yabancı bilim adamlarının bulduğunu söylemiştik.

Zaten dünyaca ünlü yazarımız Aziz Nesin’in, hâlen Bilgi Üniversitesi’nden hocalık yapan yine dünyaca ünlü matematikçi oğlu Ali Nesin’in önsözünü yazdığı bir kaynakta bu konuyla ilgili tatmin edici açıklamaları görebiliriz.

Kitaptaki konuyla ilgili ifadeler şöyledir:

Algorism sözcüğü ise ünlü İslam matematikçisi Harzem’li Muhammed Bin Musa’nın adından türemiş. [2]

Al Hvorizmi ( = Harzemli ) sözcüğü zamanla değişerek alhorism ve sonra da algorism olmuş. Daha sonra da anlam değiştirerek algorithm yani bugünkü hâli olan algoritma olmuş.

Mesela gâyet açık, logaritma başka algoritma bambaşka bir şey.

Logaritma bir sayıyı üslü şekilde göstermek için bir araç iken, algoritma ise problem çözümünde izlenecek yol, yöntem anlamına geliyor diyebiliriz.

İkisi de farklı şeyler yani.

Yemek yapmayı dahi bir algoritmaya bağlayabilirsiniz ancak logaritmik olarak ifade edemezsiniz meselâ.

Ortaokul, lise ya da üniversite fark etmez, sevgili öğrencilerimizin her şeyi okula bırakmadan, bir çok konuda kendilerini yetiştirmeleri gerektiğini görmemiz açısından çok çarpıcı bir örnek olduğunu düşündüğümüzden bu hususun altını çizmek istedik.

Ayrıca 10 Eylül 2006 tarihinde, bahsini ettiğimiz siyasi partimizin genel başkanına konuyla ilgili açıklayıcı bir mail tarafımızdan gönderilmiştir.

Sabrın sonu ile

Bibliyografya :

[1] Aydınlık Dergisi, Hz.Muhammed de, Mao da Putları Yıktı, 3 Eylül 2006 , Sayı: 998, sf .15
[2] Kim Korkar Matematikten ?, Nazif Tepedelenlioğlu, Sarmal Yayınevi, Mart 1995, sf.72