Kazakistan'da İktidar Değişimi

Kazakistan’da cumhurbaşkanlığı seçim tarihi yaklaştıkça heyecan artıyor. Seçimde yedi aday yarışacak. Adaylardan birini Parlamentoda çoğunluğa sahip Nur Otan partisinin sunduğu Kasım-Jomart Tokayev oluşturuyor. Bu şekilde iktidar partisi diğer siyasi gruplardan önce ilk olarak olağanüstü kurultayını gerçekleştirerek adayını belirledi.

Kazakistan bu seçimler dolayısıyla birkaç aydan beri dünya gündeminde. Bildiğiniz gibi, 30 yıldır ülkeyi başarıyla yöneten ve Türkiye’de de sevilen Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev 19 Martta beklenmedik bir şekilde görevini bıraktığını açıklamış ve Kazak Anayasasına göre Senato Başkanı Kasım-Jomart Tokayev geçici olarak cumhurbaşkanlığı görevini üstlenmişti.  Tokayev de çok vakit geçirmeden seçim tarihinin 9 Haziran 2019 olarak belirledi. Aynı zamanda seçimlerin şeffaf ve adil bir şekilde gerçekleşeceği yönünde teminat da verdi.

Böylece tüm dünyanın gözleri seçimlerin gerçekleşeceği 9 Haziran gününe çevrilmiş bir durumdadır. Bu da normaldir. Çünkü, Avrasya bölgesinde parlayan bir yıldız olarak görülen Kazakistan Nazarbayev’in yönetiminde büyük başarılara imza etti. Ancak, merak edilen soru bu başarıların Nazarbayev’ten sonra da aynı şekilde devam edip etmeyeceği idi. Bu sorunun cevabı tabii ki, Nazarbayev’ten sonra Kazakistan’da cumhurbaşkanlığı görevine kimin seçileceğiyle de yakından alakalıdır.

Bu sebeple bu yaşadığımız günler Kazakistan için tarihi günler sayılabilir. Ancak süreçteki ilk adım, yani Nazarbayev’in daha görev süresinin dolmasını beklemeden ve yeni nesil politikacılara yol açmak amacıyla görevinden kendi isteğiyle ayrılması tüm dünyada olumlu yankılandı. Bu Kazakistan’daki kalkınmanın mimarı Nazarbayev’in kendinden sonraki iktidar değişiminin başarılı ve pürüzsüz bir şekilde gerçekleşmesi arzu ettiğini göstermektedir.

Nazarbayev’in genel başkanlığını yürüttüğü iktidardaki Nur Otan Partisi’nin adayı Kasım-Jomart Tokayev de devletin çeşitli kademelerinde görev almış ve demokratik prensiplere bağlı tecrübeli bir devlet adamıdır. Nitekim, seçimlerin tarihini açıkladığı konuşmasında “Cumhurbaşkanı olarak seçimlerin dürüst ve adil bir şekilde gerçekleşmesi için gerekli şartların oluşturulmasına söz veriyorum” diyordu. Bu sözler Kazak seçmenlerin sandığa olan inancını pekiştirdi. Kazakistan Anayasasına göre, adayları siyasi parti veya oluşumların aday gösterebiliyor. Kasım-Jomart Tokayev’in adaylığını sunan Nur Otan Partisi’nden başka seçimlere üç siyasi parti ve dört sivil toplum kuruluşu da adaylarını açıkladı.

Kazakistan’ın cumhurbaşkanlığı seçimleri tarihine baktığımızda bundan önce 1991, 1999, 2005, 2011 ve 2015 yıllarında beş kere seçim gerçekleştiğini görmekteyiz. 2015’te yapılan son seçimde Nursultan Nazarbayev oyların % 97,7’sini alarak Aralık 2020’ye kadar bu görev seçilmişti. Bu sebeple Nazarbayev 19 Martta görevden ayrılmayarak, Aralık 2020’ye kadar cumhurbaşkanlığı görevini sürdürüp süresi bitince yeni nesil politikacılara yerini bırakabilirdi. Niçin böyle yapmadı?

Bana göre, Nazarbayev böyle bir yol izleseydi, 9 Haziran’daki seçimler bugünkü gibi yapıcı ve olumlu bir atmosferde gerçekleşmeyebilirdi. Dahası onun “yeni nesil politikacılara yol açmak” fikri veya niyeti samimi bulunmayabilirdi. Çünkü, görev süresi dolmuş olacaktı. Oysa görev süresi dolmadan, iktidarı süresinden önce bırakmak gibi bir fedakârlık yaparak bu niyetinin samimi olduğunu ortaya koymuş oldu.

Ayrıca Nazarbayev Nur Otan Partisi Genel Başkanlığı ve Güvenlik Konseyi Başkanlığı gibi iki önemli görevi de elinde tutmaya devam ederek Kazakistan’da kendisinden sonraki iktidar değişiminin demokratik prensiplere uygun ve başarılı bir şekilde gerçekleşmesine katkı sağlamaya devam edeceğini de gösterdi. Bu da uluslararası alanda Nazarbayev sonrası Kazakistan’da oluşacak yeni yönetimin başarısı için olumlu faktör olarak algılandı. Çünkü Nazarbayev otuz yıllık iktidarında tüm dünyada hem iç, hem de dış politikada başarılı ve sorumlu bir devlet adamı profili çizdi.

Onun Kazakistan cumhurbaşkanlığı görevinden bir yıl kadar önce erken ayrılması bazı çevrelerde uluslararası alanda bir kayıp olarak da görülmektedir. Bu şekilde düşünenlerden biri Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'dır. Nazarbayev’in uluslararası alandaki tecrübesinden faydalanılması gerektiğini düşünmüş olmalı ki, Erdoğan, geçtiğimiz günlerde, 24 Mayıs 2019 tarihinde Nazarbayev’in, "Türk Konseyi Ömür Boyu Onursal Başkanı" olarak ilan edilmesini önerdi.

Bu önerisini Erdoğan şu sözlerle ortaya koymuştu: "Bu anlayışla Nazarbayev'in Türk Konseyi Onursal Başkanı olmasını önerdim. Teklifimizin tüm üye ülkelerden kabul gördüğünü büyük bir memnuniyetle öğrendim" demişti.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da o gün Twitter'dan yaptığı paylaşımda, "Kazakistan'ın kurucu Cumhurbaşkanı, Türk Dünyasının Aksakalı Nursultan Nazarbayev, Cumhurbaşkanımız Recep Tayyip Erdoğan'ın teklifi üzerine, tüm üye ülkelerin devlet başkanlarının oy birliğiyle Türk Konseyinin Ömür Boyu Onursal Başkanı oldu" ifadesini kullanıyordu.

Kazakistan şimdi yeni bir döneme doğru yol alıyor. 9 Haziranda yapılacak seçimler ile Nazarbayev’ten sonraki iktidar değişimi demokratik ve huzur dolu bir atmosferde gerçekleşecek ve Kazakistan halkı bu seçimlerde ülke yönetimine en uygun adayı seçecektir.