Krizler neden çıkar..?

Sizce krizler neden çıkar? Tarih buyunca çıkan krizleri incelediğimizde, krizlerin reel ekonomiler yani mal ve hizmet üretimi ve tüketimleri yüzünden çıkmadığını görürüz. Yani insanlar artık tüketmiyor diye bir kriz olmaz. Böyle durumlarda ekonomi ancak bir süre yavaşlar.

Tarih boyunca krizleri incelerseniz varlıklardaki aşırı değerlenmeler sonunda çıktığını, bu değerlenmelerin balonlara yol açtığını ve balonların patlamasının da krizlere neden olduğunu görürüz.

İnsanlar değeri artan varlığa sanki değeri hiç düşmeyecekmiş gibi saldırır. Varlığı arz edenler de talebe bağlı olarak fiyatı sürekli artırır. Sonuçta piyasa doygunluğa ulaşır, arz talebi aşar ve balon patlar.

Fiyatlar tepe taklak olur. Hele birde borç verenler peynir ekmek gibi önüne gelene kredi dağıtır ve talebi pompalarsa, elindekini satıp krediyi ödeyemeyen kredi kullanıcıları yüzünden ilk darbeyi yiyenlerde borç verenler olur.

Fiyatların aniden düşmeye başlaması mevcut alıcıların da geri çekilmesine neden olur. İnsanlar beklemeye başlar. Kimse yarın 90 lira edecek şeye 100 lira vermek istemez. Sonuçta fiyatlar daha da düşer.

Fiyatı hızla düşen varlığı ellerinde bulunduranlar paralarının hızla buharlaştığını görür. Borç verenler teminatların yenilenmesini isteseler de, fiyatı hızla düşen varlıktan başka teminat gösterilecek bir şey de yoktur. Sonuçta kriz dalga dalga bütün ekonomiye yayılır ve büyük bir durgunluğa neden olur.

Krizleri incelediğimizde bunları yaratan nedenin insanları kolay para kazanma ve birden zengin olma hırsından çıktığını, varlıkların değerlenmesinden menfaat sağlayanların da bu durumu körüklediğini görürüz.

Küreselleşen Dünyada gelişmiş ekonomilerin finansallaşması ve reel ekonomilerin ikinci plana düşmesi, finansal piyasaların da kaygan zeminli olup üretim söz konusu olmadığı için krizlerin sonunun gelmediğini görüyoruz.

Gördüğünüz gibi ekonomiyi yöneten gizli bir el veya güç yok. Herşey insanların davranışlarıyla alakalı.

Sonuçta krizler kapitalist sistemin değişmez bir gerçeğidir.

AHMET ELDEN