Kütüphaneye Çıkan 21 Basamak

Geçen gün sosyal medyada resimde gördüğünüz renkli basamaklara tesadüf ettim. Bu basamaklar Lübnan’daki Balamand Üniversitesi’nin kütüphaneye giden yolun üzerindeki basamaklar.. Her bir basamak, kendi dönemlerinin çok ilerisinde görüşlere sahip aydınların ünlü eserlerinden biriyle etiketlenmiş. Bu çalışma, çok hoşuma gittiği için bu yazıda sizlerle paylaşmak istedim. Kitap isimleri, aşağıdan yukarı doğru kronolojik bir sıralama ile basamaklara yerleştirilmiş. Bu basamaklarda yer alan kitapların hemen hemen hepsi dünyanın önde gelen lise ve üniversitelerinde okutuluyor. Bu çerçevede birinin diğerine bir üstünlüğü bulunmamaktadır. Seçilen kitapların listesi aşağıda uygulama öncesi ve sonrasına dair görselleri galeride paylaştım. Bu yazıda sadece ilk altı eserle ilgili notlarımı aktarıyorum..

Gılgamış Destanı

Sümerler tarafından 56 kil tablet üzerine Akad çivi yazısı ile yazılan Gılgamış Destanı, ölümsüzlüğün aramakla bulunamayacağını kadim zamanlardan bize aktarmakta ve ölümsüzlüğün ancak kendisinden sonra gelecek olanlar için büyük bir ad bırakılması ile mümkün olacağını asırlar öncesinden bizlere nakletmektedir. Ancak, tarihçi yazar Noah Harari'nin Sapiens adlı eserinde de vurguladığı üzere insanoğlu bu arayışına hiçbir vakit son vermemiştir. Bugün, insanlık olarak geldiğimiz noktada ölümsüzlük arayışına halen devam edildiğine şahit oluyoruz. Hatta teknolojide öyle bir noktaya gelindi ki geçtiğimiz aylarda cansız bir bedenle, beyin ölümü gerçekleşen bir kafanın nakli cerrahi bir operasyon ile gerçekleşti. Çok ciddi bir finansman desteği ile Çin'de sürdürülen bu projenin çıktılarının ne olacağı yönünde henüz bir rapora  rastlayabilmiş değilim. Ancak İtalyan cerrahın ve ekibindekilerin tıp literatüründe ölümsüzleştiklerinden emin olabiliriz.

Devlet

Platon (Eflatun) tarafından yazıya dökülen Devlet (????????) adlı eserde sağlıklı ve mutlu bir toplum hayatı için düşünülen bir model önerisinden bahsedilmektedir. Sokrates'in konuşmalarının yer aldığı bu eser aynı zamanda mutluluk felsefesinin de kaynağı olarak kabul edilmektedir. Bu eserin MÖ. 4. asırda yazıldığı düşünülürse insanların asırlardır mutluluk arayışı içinde olduğunu iddia edebiliriz. Geçmiş'in şartları ile kıyaslandığında insanoğlunun bugün mutsuz olması için pek az bir sebebi varmış gibi geliyor kulaklara.. Halbuki yapılan araştırmalar gelişmiş toplumlardaki mutsuzluk oranının hızla yükseldiğini ortaya koyuyor. Bu nedenle dünyanın en iyi üniversiteleri arasında yer alan Yale Üniversitesi'nde daha mutlu ve tatminkar bir hayata ulaşmanın yollarını konu edinen Psikoloji & İyi Yaşam dersleri veriliyor. Hatta bu dersler internet üzerinden çevrimiçi ve ücretsiz olarak dahi takip edilebiliyor.

Divan

Arap Dili ve Edebiyatı'nın en güçlü temsilcilerinden biri olan Abu¯ al-T?ayyib al-Mutanbbi¯, kendi şiirlerinin yer aldığı Divan adlı eserinde yaşam felsefesi içinde kimlik ve özgürlük kavramlarını sorgulamakta ve bunların gücünün kişinin kendisini bilmesinden kaynaklı olduğunu işaret etmektedir. Bu eserin 10. asırda kaleme alındığını göz önünde bulundurursak  bu çağda kimlik ve özgürlükler konusunda insanlığın ne kadar ilerleme kaydettiğini, günümüzde yaşanan birtakım sorunlara rağmen açıkça görebiliriz. Uluslararası bir teşkilat olan Avrupa Konseyi'ne bağlı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin ancak 20. asrın ikinci yarısına gelindiğinde kurulabilmesi ve bugün birçok vakada kimlikler ve özgürlükler konusunun karmaşık bir şekilde karşımıza çıkarılması düşündürücüdür.

Bağışlanma Risalesi

Abbasiler döneminde yaşamış filozof şair ve yazar Ebu'l Ala El-Maari, yaşadığı dönemin koşulları ele alındığında inanılması zor bir cesaret sergilemiş, Bağışlanma Risalesi adlı eserinde Musevilik, Hristiyanlık, İslam ve Zerdüştlük inançlarını eleştirel bakış açısıyla incelemiş, akılcılığı esas alarak bu dinlerdeki doğmalara karşı gelmiştir. On asırdan uzun süre önce yazılmış olan bu eserin varlığı, günümüzde halen dünyanın düz olduğunu iddia eden, aşının faydasız, hacemat gibi işlerin şifalı olduğunu düşünen zihniyetler için atom bombası niteliğindedir. Hele bu hususu bu tartışmaların yapıldığı dönemden 5-6 asır sonraya taşırsak bu konudaki ilerlemenin hangi noktaya geldiğini daha iyi anlayabiliriz. Hatırlanacağı üzere Giordano Bruno 16. yüzyılda dogmanın gücüne direnmiş ancak Roma Katolik Kilisesi'nin Engizisyon mahkemesinde yargılanarak idamına karar verilmişti. Günümüzde halen dogmalarla mücadele ediliyor olması ilginçtir.

İlahi Komedya

Dünya edebiyatının önemli başyapıtlarından biri olarak kabul edilen Dante'nin İlahi Komedyası, ortaçağ evrenini teolojik, mistik, bilimsel ve edebi bağlamlarda ele almakta ve erdem kavramı üzerinde tartışmaktadır. Eserin orijinal adı "La Comedia di Dante Alleghieri"'dır. Günümüzde üretilen bilgisayar oyunlarından, distopya romanlarına, sinema filmlerinden sanat tasarımlarına kadar pek çok farklı ortam ve karaktere ilham kaynağı olmuş bir eserdir. Üretilen ürünlerden de anlaşılacağı üzere kitabın bugün anladığımız manada ne komedya ile ne de ilahi terminolojisi ile bir bağı bulunmaktadır. İlahi kelimesi eserin orijinal başlığına yaklaşık bir asır kadar sonra  eklenmiş bu kelime ile kitabın teması yeniden inşa edilmiştir.

Mukaddime

Mukaddime, modern historiyografi, sosyoloji ve iktisadın öncülerinden kabul edilen 14. yüzyıl düşünürü, devlet adamı ve tarihçisi Ibn-i Haldun'un önemli eserlerinden biridir. Eserde,  İslam teolojisi, tarih yazımı, Darwinizm, sosyal Darwinizm, tarih felsefesi, kültür, demografi, ekonomi ve siyasal teori gibi kavramlara yer verilmektedir. Eser, aynı zamanda ekoloji, biyoloji ve kimya gibi alanlara da temas etmektedir. Yazarın, insan-ı kamil olarak tanımladığı evrim konusundaki  görüşleri bu çerçevede önemlidir. Bu nedenle "asıl metinden önceki yazı" anlamına gelen Mukaddime basamağında bir süre kalmanızı ve bu çalışmanın kıymeti hakkında düşünmenizi tavsiye ederim.

Fikir almak isterseniz https://www.goodreads.com/, https://www.gutenberg.org/, ve  http://thegreatestbooks.org/ linklerine göz atabilirsiniz.  Ya da öğrencileriniz için bu basamakları birlikte çıkacağınız bir yolculuk programı haline getirebilirsiniz.  

Kitapların birer rehber fikirlerin de umut ışığı olduğu güzel günler dileklerimle..