Liderliğn üçüncü penceresi: etkin liderlik

" Başarısızlığın iki faydası vardır: Neyin işe yaramadığını öğrenirsin ve yeni bir yol denemek için eline fırsat geçer. "

“ Büyük insanların ulaştığı ve koruduğu yükseklik, ani bir sıçrayışla erişilmiş değildir. Onlar, diğerleri uyurken, geceleri azimle yukarıya tırmanmaya çalışıyorlardı. ” Henry W.Longfellow

“ Ayinesi iştir kişinin lafa bakılmaz,

Şahsın görünür rütbe-i aklı eserinde. ”

Ziya Paşa

“ Hakikaten insan için kendi çalıştığından başkası yoktur. ”

Kur’ an –ı Kerim (Necm, 39)

“Etkin Liderlik”, iş yaşamında özellikle Kuzey Amerika’da gelişen ve başarının anahtarı sayılabilecek iş odaklı yönetim stratejilerini kapsar.

Etkin Liderlik anlayışını oluşturan bazı özellikler şu şekilde sıralanabilir:

Verimlilik ve Hız: Belli bir zamanda olabildiğince fazla ürün ortaya koyma
Hedeflerle Yönetim: Sayısal ve zorlayıcı net hedefler koyarak motive etme
SMART Hedefler: Net, ölçülebilir, başarılabilir, gerçekçi, zamana dayalı hedefler koyma
İş ve sonuç odaklılık: Karı, performası, üretimi vurgulama
Adaptasyon: Risk alma, harekete geçme ve koşullara göre esneklik
Profesyonellik: İmaj yönetimi, ilk izlenim

Etkin Liderliğin Boyutları

Motivasyon Hedeflerle Yönetim (MBO) SMART Hedef Koyma

Kişisel Gelişim İş Odaklılık ve Sonuç Odaklılık Esnek İletişim

Profesyonellik NLP (Sinir Dili Programlaması) Adaptasyon

İmaj Yönetimi Verimlilik ve Üretkenlik Esneklik ve Hız

Stratejik Pazarlama

İmaj Yönetimi

"Bir resim bin söze bedeldir"
Saçlar temiz, taranmış, düzgün bir şekilde düzenlenmiş
Temiz bir şekilde traş olmuş, saçlar düzgün şekil verilip taranmış
Vücudun temiz olması ve deodorant kullanma
Parfüm, after shave ve kolonyayı az kullanma veya kullanmama
Tırnaklar temiz ve kısa
Fırçalanmış dişler ve temiz nefes
Ağız kokusuna yol açan yiyeceklerden kaçınma, tütün, alkol ve kahveye dikkat, naneli sakız bulundurma

Motivasyon Gücü Skoru

İlk kez Vroom’un ortaya attığı Beklenti kuramından hareketle Motivasyon Gücü Skoru (MGS) matematikle şöyle açıklanıyor:

MGS = (Ç > P) * (P > Ö) * (D)

Ç > P: Çaba ile performans arasında kurulan ümit derecesi: "Eğer çaba gösterirsem, başarıya ulaşır mıyım?" Olasılık olarak 0 ve 1 arasında değişiyor. Bireyin kendine güveni ve başaracağına olan inancı arttıkça bu değer 1'e yaklaşıyor. Ayrıca bu değer, çalışan kişinin bilgi, beceri, deneyim ve yetenekleriyle doğru orantılı olarak 1'e yaklaşıyor.

P > Ö: Performans ile sonuçlar/ödüller arasında kurulan ümit derecesi. "Eğer başarılı olursam, istediğim sonuçlara ulaşabilir miyim?" Çalışanın bekledikleri sonuçlar olarak Başar Bey, yöneticinin takdirini kazanması, iyi bir performans değerlendirmesi, performansa dayalı bonuslar, terfi olanakları gibi ödülleri sayıyor. Bu ümit derecesini arttırmak için organizasyonun yöneticilerine önemli görevler düştüğünü söylüyor.

D: Ödüllere verilen değer ve duyulacak olan doyum derecesi (ödülün değeri ve çekiciliği). "Sonuçta elde edeceğim ödüller benim için ne kadar değerli?" Her ödülün veya cezanın her bireye göre bir ihtiyaç ya da istek şiddeti var. Bu değer, 0 ve 1 arasında olup şiddeti arttıkça 1'e yaklaşıyor.

Örneğin bu üç parçadan bir değerin sıfır olması durumunda Motivasyon Gücü Skoru de sıfır oluyor. Mesela, birey çaba gösterdiğinde başaracağına inansa ve başardığı takdirde ödüllendireceğini bilse bile, eğer ulaşacağı ödül onun için hiçbir değer ifade etmiyorsa, harekete geçmez.

Motivasyon Gücü Skorunu arttırmak için:

Ç -> P'nin artması için eğitim programları ve coaching,
P -> Ö' nün artması için örgütsel gelişim, etkili bir performans değerlendirme ve ödüllendirme sistemi, çalışanlar için kariyer yönetimi sistemi,
D'nin artması için de ödüllerin kişiye uygun olmasını sağlama.

NLP (Sinir Dili Programlaması)

NLP, Nöro Linguistik Programlama kavramının kısaltılmış biçimi. Dilbilimci John Grinder ile bilgisayar programcısı ve matematikçi Richard Bandler’ın ortaya koyduğu NLP, insanların öznel deneyimlerinin sistematiğini açıklıyor. Başar Bey, NLP’yi "insanın kendisinin en iyi versiyonu olabilme" sanatı olarak tanımlıyor. Bunun için de başarının modellenmesi gerektiğini söylüyor. Eğer bir insan bir şeyi yapabiliyorsa, bunu modellemek ve başkalarına öğretmek mümkündür. Bir beceriyi modellemek için üç mantıksal düzeyde yoğunlaşmak gereklidir. Modelin yaptıkları (davranış ve fizyolojileri), nasıl yaptığı (düşünme şekilleri) ve neden yaptığı (inanç ve değerleri).

Kıyaslama (Benchmarking)

İşletmelerin yönetiminde son yıllarda en fazla sözü edilen kavramlardan birisi kıyaslama. Temel olarak bir işletmenin kendi faaliyetlerini ve bu faaliyetler sonucunda ulaştığı hedefleri diğer rakipleri ile kıyaslama ya da en azından geçmiş değerler ile karşılaştırması. Genel tanımı ile kıyaslama bir işletmenin etkinliğini artırabilmek için, üstün performansa sahip diğer işletmeleri incelemesi, bu işletmelerin iş yapma usulleri ile kendi iş yapma usullerini karşılaştırması ve bu karşılaştırmadan çıkan sonuçları uygulamasıdır.

MBO (Hedeflerle Yönetim – Management by Objectives)

Hedeflerle Yönetim, kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerin belirlenmesi ve belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesi için oluşturulan strateji ve politikalar doğrultusunda yönetim tekniklerinin uygulanması. Peter Drucker tarafından ortaya konan Hedeflerle Yönetim anlayışı, yöneticiye işletmenin hedeflerini belirleme, bu hedeflere ulaşmasını sağlayacak faaaliyet planları hazırlama, bu faaliyetler arasında koordinasyon sağlama, faaliyetleri denetleme ve elde edilen sonuçları değerlendirme sorumluluğunu verme aşamalarını içeriyor. Başar Bey, bu anlayışın işletme yönetimi alanında son 25 yıl içinde çok yaygın biçimde kullanıldığını söylüyor ve sürecin dört aşamadan oluştuğunu söylüyor:
1. Hedeflerin belirlenmesi
2. Faaliyetlerin planlanması
3. Otokontrol
4. Periyodik değerlendirmeler

SMART Hedefler
Hedeflerle Yönetim sürecinde en önemli aşama hedeflerin doğru şekilde belirlenmesi. Hedeflerin zorlayıcı (challenging) olmasına dikkat ediyor. Başar Bey, bu yönteme göre tüm hedeflerin:
• Specific - Net,
• Measurable - Ölçülebilir,
• Achievable - Başarılabilir,
• Realistic - Gerçekçi, ve
• Time-bound - Zamana dayalı olması

TÜRKİYE’DEN BİR BAŞARI ÖYKÜSÜ: DİZAYN GRUP

İbrahim Mirmahmutoğulları’nın kurduğu Dizayn Grup, küçük bir atölye iken 10 yıl gibi kısa bir süre içinde 60 ülkeye ihracat yapan, Avrupa’ya know-how satan, sürekli kendini geliştiren bir şirket haline geldi. Dışarıdan hiç knowhow ve lisans satın almadılar. Kendi ARGE birimlerini kurdular ve bağımsız olarak teknoloji ürettiler. Know-how almadıkları için sabahlara kadar çalıştılar. Yanlış yapılmasına fırsat verdiler ve bile bile riskler aldılar. Geniş bir teknik ekip kurdular. Her gün yeni bir şey öğrendiler. Her gün yeni bir sorunu çözdüler. Aylar sonra artık kendilerine güvenleri tamdı. Dizayn Grup kurumsal, akademik eğitim almış, yıllardır küçük bir üniversite gibi çalışan bir firma haline geldi. Dizayn Grup, 8. Dünya Genç Girişimci İş Adamı Ödülünü ikinci kez Türkiye’ye getirmesiyle kamuoyunda tanındı. Dizayn Grup, aynı zamanda Cannes Uluslararası Su Yönetimi Ödülünü dünyada alan ilk özel sektör kuruluşu. İbrahim Bey’in girişimcilere tavsiyeleri şunlar:

“Başlangıçta nakit anlamda bir değeriniz olmasa da kendi değerlerinizle yükselebilirsiniz. Bunun imkansız olmadığını biz gösterdik. Herkes bir değerdir ama bu bilançoda gösterilemeyebilir. Arkanızda destekçi biri olmadan da yükselebilmeniz mümkün. Önemli olan kararlı olmak, zorluklar karşısında yılmadan mücadele vermek ve her türlü zorluğa göğüs gerebilmeyi öğrenmektir. Ülke insanı olarak yarınlardan endişe etmemeli, yarınlara güven duyabilmeliyiz. Üreten, çalışan ve genç insanlar olarak heyecanımızı kaybetmemeliyiz. Cesaret alıp, risk alıp, düzgün insan olunca çok şeyler başarılabilir. İş yaşamında dürüstlük ve güzel ahlak da çok önemlidir. Çoğu Türk insanı gibi kapasitenizin %25'ini değil, %95'ini hedefiniz için sarfetmelisiniz. Bu sayede düşlediğiniz yerlere gelebilmeniz mümkün.”

Kısaca Etkin Liderlik:

Başarıya ve doğru hedeflere kilitlenen, takımı bu hedef doğrultusunda motive eden ve harekete geçiren, pratik ve hızlı yöntemleri tercih eden, işe yoğunlaşan, sonuç odaklı liderlik anlayışı. Kısa dönemli verimlilik hedefleri (efficiency) ile uzun dönemli stratejik hedefleri (effectiveness) dengeleyen tarz. Çok çalışma, model olma, kişisel gelişim, profesyonel görünüm, rekabetçilik, yüksek motivasyon, esneklik, deneme yanılma, inisiyatif alma bu liderlik stilinin yapı taşlarını oluşturuyor.