- Kategori
- Tarih
M. İnce Atatürk yolunda
Nedir bu yol?
Bu yol, İstanbul'dan başlayan; Samsun, Amasya, Erzurum ve Sıvas'a ulaştıktan sonra Ankara'da biten bir yoldur...
Bu yol, Mustafa Kemal'i, Cumhuriyet'in kuruluşuna götüren yoldur.
Bu yol, Türk halkının da, büyük çoğunluğu ile beğendiği yoldur; ve ülkenin çıkarına bu yolu tercih edenlere destek verir...
Hatırlarsınız, Cumhurbaşkanı Erdoğan da, Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde ilk mitingini Samsun'da yapmıştı...
CHP'li Muharrem İnce de, aynı yolu seçti...
Gerçekleştirdiği bir basın toplantısında, "...Bin günde Memleket Hareketini kurduklarını ve bu hareketin de, Sıvas Kongresi'nin yıldönümü olan 4 Eylül'de Sıvas'ta başlayacağını" söyledi...
Muharrem İnce'nin, "memleket hareketinin" başlangıcını, Sıvas Kongersi'nin açılışı gününe dek getirmesinin gerçek nedenini bilmiyorum...Ama, Sivas Kongresi'nin "Amerikan güdümü" yanlısı olanlarla; "buna karşı olanlar" yüzünden kilitlendiğini biliyorum...
Bendeniz de, bu vesile ile, 4 Eylül 1919'da toplanan Sıvas Kongresi hakkında iki önemli açıklamada bulunacağım....
Bunlardan biri, Sıvas Kongresi'ne damga vuran "Manda"; daha doğrusu; "Amerikan Mandası" hakkında; diğeri de, bu Kongre sırasında M. Kemal Paşa'nın, "Amerikan Senatosu"na yazdığı söylenen "mektup" hakkında olacak...
x
Birincisi : SIVAS KONGRESİ VE AMERİKAN MANDASI...
4-11 Eylül 1919 günleri arasında, yani günümüzden 101 yıl önce gerçekleştirilen Sıvas Kongresi'nde çalışmaları en çok meşgul eden ve M.Kemal'in de canını en çok sıkan konu, "Amerikan Mandası"; yani "Amerikan Mndaterliği" ya da "Amerikan Yönetimi" ; bir başka deyişle de "Amerikan Güdümü" idi.
Kongre, 4 Eylül 1919 günü açıldı... Kongre'nin ilk üç günü, hemem hemen her delegenin "ittihatçı" olmadığını belirtme gayretleri ile geçti. Ancak dördüncü gün esas konuya geçildi...
Kongre'nin aldığı kararlardan biri aynen şöyleydi: "Vatan bir bütündür; ancak yurdu işgal emelleri taşımayan devletlerin fenni, sınai, ekonomik her türlü yardımı kabul edilebilir" şeklindeydi..
Bu madde, Amerikan Yönetimi isteyen Kongre üyelerince, bu konuda kendilerine yeşil ışık yakılmış gibi algılandı(x). Bu nedenle de, Kongre'nin dördüncü günü, Amerikan Yönetiminin kabul edilip edilmemesi konusu gündeme geldi.
Bu arada, Halide Edip'in M.Kemal'e gönderdiği mektupta(xx), "Amerikan güdümünün en az tehlikeli bir yol olduğunu, bu gerçekleşirse Türk köylüsünün modern bir duruma gelebileceğini" ifade eden Halide Edip, ilave olarak da "Amerikan Mandası, bunu savunanlar için, katlanılabilir en az kötü(ehvenişer) bir durum olarak" nitelendiriyordu(1).
Belki de, bu mektuptan sonra, Amerikan Mandaterliği'nin kabul edilmesi için M.Kemal'e pek çok kimse başvurmuştu. Kongre çoğunluğunun kanısı da genelde bu noktada toplanıyordu.
Bunların kanısına göre, Amerikan Mandası kabul edilirse, ülkemizi işgal etmek isteyen ve bunun için en korkunç hareketlere girişmekten çekinmeyen diğer devletler, ister istemez emellerinden vazgeçmek zorunda kalacaklardı(2).
Ancak, M. Kemal, "manda" lehine tavır sergileyenlerin hiçbirinr itibar etmiyordu; sadece onları dinliyordu. İşi gerçekten zordu; ama,O'nun istediği, tam bağımsızlığı sağlamak ve ulusal iradeyi egemen kılmaktı...
M. Kemal, bu düşüncesini şöyle haykırıyordu(3):
"Hayır paşalar hayır, hayır beyefendiler hayır, hayır hanımefendiler hayır, manda yok; tek ve değişmez paralo şudur: Tek tepe, tek kurşun kalıncaya kadar mücadele, yahut da; Ya istiklal, ya ölüm!"
x
İkincisi : AMERİKAN KONGRESİ'ne BAŞVURULMASI VE SENATOSU'na MEKTUP YAZILMASI
Sivas Kongresi, "Amerikan Mandası isteyenlerle, karşı olanlar arasında" yapılan tartışmalar ile adeta kilitlenmişti...
Mustafa Kemali Amerikan güdümünü isteyenleri susturmak için, kimilerince, "manda yanlısı" olarak nitelenen Rauf Bey'in yaptığıbir öneriden yararlandı...
Rauf Bey, Amerikan Kongresi'ne başvurulmasını ve gönderilecek bir heyetin Türkiye'ye gelip durmu incelemesini önermişti. M. Kemal tarafından oya sunulan öneri, oy birliği ile kabul edildi. Davet mektubunun müsvettesi yazılıp imza edildi; ama ne zaman ve nasıl gönderildiği hakkında kesin bir açıklama, ondan sonraki tarihlerde hiç duyulmadı...(4)
Ancak, M.Kemal, bu konuda şunları söyler(5): "Kongre Başkanlık Kurulu'nun imzasıyla bu yolda bir mektup müsvettesi hazırlandığını anımsıyorum da bu mektubun gönderilip gönderilmediğini pek anımsamıyorum. Doğrusu ya, bu mektuba özel bir önem vermiş değildim".
Sivas Kongresi'nin bitiminden bir hafta kadar sonra General Harbord Başkanlığında bir heyetin Sıvas'a gelmiş olması, bu mektubun, yazılmış olmasının bir kanıtı olabilir; her ne kadar M.Kemal tarafından hatırlanmamış olsa da...
General Harbod, M.Kemal ile Amerikan mandası sorununu kanuşmadığı gibi, ayrıca bu genç, dinamik ve ulusuna güvenen lidere öylesine hayran kaldı ki, onun davasını kazanacağına emin olduğunu açıkça söylemekten de çekinmemiştir(6).
*
Bu mektup meselesini de, kimilerinin yaptığı gibi, fazlaca abartıp, Sivas Kongresi'nde çizilen doğru çizgiyi eğriltmenin kimseye faydası omaz...
Unutmuş olsa da, Mustafa Kemal'in baştan beri "mandaterliğe" karşı olduğu, yukarıda da açıklamaya çalıştığım gibi kesindir...Bu mektup, Sivas Kongresi'nde, M. Kemal'in, Amerikan güdümünü isteyenlerin ağzını kapamak için bulduğu bir yöntemdir.
*
Hadi bakalım, CHP'li Muharrem İnce...Yolun açık olsun..
Bu hareketin sonucunu ve CHP'de yapacağı etkiyi merakla bekliyorum...
Örneğin, CHP Genel Başkanı KIlıçdaroğlu, Muharrem İnce'ye, "Gel buraya bakalım Muharrem" mi diyecek; yoksa, "Git bakalım Muharrem" deyip kapıyı mı gösterecek?
Birlikte göreceğiz...
cdenizkent
--------------------------:
(x) Bü ve benzeri "siyasi yalanları gerçek; gerçekleri yalan" olarak gösteren "algı operasyonları" fazlasıyla yapılmakta; genellikle "avam" olarak değerlendirilen halk kesimlerinin zihinlerini karıştırmaktadır...
(xx)
Bu mektubun tamamı için, bakınız ; Mazhar Müfit Kansu, Erzurum'dan Ölümüne Kadar ATATÜRK'le Beraber, 1.Cilt, ss. 187:190(1) Lord Kinros, Bir Milletin Yeniden Doğuşu, İstanbul: 1967,s.295'ten Prof.Dr. İhan Akın, Türk Devrim Tarihi, İstanbul:1989, s. 112
(2) İlhan Akın, Türk Devrim Tarihi, İstanbul: 1989,s.113(İlhan Akın, doktaramı yaptığım İstanbul Üniversitesi'nden hocam olur)
(3) Mazhar Müfit Kamsu, a.g.y. ss. 192-193
(4) İlhan Akın, a.g.y. s. 113
(5) Mustafa Kemal, Söylev Cilt-1, s.93(Basıma hazırlayan Hıfzı Veldet Velidedeoğlu, İstanbul:1999)
(6) İlhan Akın, a.g.y. s.113