Mehmet Seyda - Oğuz Atay dikmesi

Mehmet Seyda da, Oğuz Atay da İstanbullu değildir. Mehmet Seyda Anadolulu, Oğuz Atay Ankaralı’dır.

İstanbullular saftiriktir ama pragmatisttir.

Anadolular sinsi ve kurnaz ama az reeldir.

Ankaralılar reel değil, fiktiftir; çünkü cumhuriyet-devlet reel değil, fiktiftir.

Seyda da, Atay da, edebi ayrıntılara önem verir.

Seyda’daki ‘hamile kadın kokusunun tiksindiriciliği’, Atay’daki ‘Sevgi ileyken sevgisiz, Bilgi ileyken bilgisiz’ durumları bu ayrıntılara örnektir.

Seyda’nın da, Atay’ın da aydınlıkları iğretidir.

Seyda, dürüst ve kaba bir aydındır.

Atay, incelikli ama başta kendine karşı dürüst olmayan, entelejensiya ikiyüzlüsü bir aydındır.

Seyda üslupsal ve içeriksel olarak göreli özgündür.

Atay ise alıntıcı taklitçidir.

Bu ham verilerden hangi sonuçlar çıkar?

Cumhuriyet’in başlangıç dönemi için, yazarın yöresel kökeni çok önemlidir. Cemal Süreya bu konuyu vurgulamıştır.

Erken cumhuriyet dönemi yazarları, her konuda kifayetsiz ama o denli da cesurdurlar. Hiç gözlerini kırpmadan, tarihin hafriyat çukuruna dolgu olarak atlamışlardır.

Bu dönem yazarların tarihsel bilinci yoktur. Ne tarihsel momenti izleyebilirler, ne de (Atay’ın deyimiyle) kendi biyografilerini o tarih içinde düzgün olarak resmedebilirler. Örneğin, Atay’ın kendi beceriksizliğini Kafka’nınkine benzetip, onunkine benzer bir babaya mektup yazması, sentimental-tarihsel-politik eşleniksizliktir. Seyda’nın kimi taklit ettiğini tam bilmiyoruz. Çehov veya Maupassant değil, ona eminiz.