MİNSK Grubu, Karabağ, ateşkes

İ l k  Sö z ü m:

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki "Karabağ" sorununun "barışçıl bir çözüme" ulaşamamasının en önemli nedeni, bana göre; AGİD bünyesindeki MİNSK Gurubu'nun, "eşbaşkanları" ve diğer "üyelerinin" bu konuda üzerlerine düşen görevi yerine getirmemesidir...

*

B a ş l a r k e n...

Bilindiği gibi, 27 Eylül 2020 günü Ermenistan, yeniden Azerbaycan topraklarına saldırdı. Bu saldırı ile, uzun bir zamandan beri "gündem dışı" olan "Karabağ sorunu" güncele yerleşti...

Ama, Ermenistan Savunma Bakanlığı yaptığı açıklama ile, bu saldırının, 27 Eylül günü yerel saatle 08.10'de, sivil yerleşim yerlerine Azerbaycan tarafından gerçekleştirildiğini belirtmişti.

Buna karşılık olarak da, Azerbaycan, yapılan açıklamada ise, "Ermenistan'ın, sınırındaki muharebe faaliyetlerini sonlandırmak için karşı saldırıya geçtiği" ifadesini kullanmıştı...

Yani, Ermenistan ilk saldırının Azerbaycan; Azerbaycan ise, Ermenistan tarafından yapıldığını söylüyor...Hangi durum olursa olsun, yukarıda söylediğim gibi, uzun süre "gündem dışı" kalan "Karabağ", dünya güncelinin konusu haline geldi.

*

Ateşkes Çağrısı...

Azerbaycan ve Ermenistan arasında  çatışmalar başlayınca, önce ABD, Fransa ve Rusya, Azerbaycan'a ve Ermenistan'a "acil ateşkes" yağrısı yaptılar ve tarafları "koşulsuz müzakereye" davet ettiler.

Aradan, 4-5 gün geçtikten sonra da, Avrupa Güvenlik İşbirliği Teşkilatı'nın(AGİT) bünyesinde, daha önceki yıllarda, oluşturulmuş olan "MİNSK Grubu'nun 'eşbaşkanları' olarak bu üç devlet, bir kez daha "Dağlık Karabağ'da "ateşkes" çağrısında bulundular(1).

-- Bu çağrılar üzerine, Azrbaycan ve Ermenistan Dışişleri Bakanları, Rusya Dışişleri Bakanılığı'nda 10 saati aşan toplantısı sonrasında, "esir ve cenaze değişimi" için varılan "ateşkes anlaşması", daha bir saatini doldurmadan Ermenistan ordusunca ihlal edildi--(2).

Şimdi, MİNSK Grubu'nun ayrıntılarına geçebiliriz..

*

MİNSK Grubu, ne zaman ve ne için kuruldu?

AGİT Minsk Grubu, Azerbaycan ve Ermenistan devletlerinin "Karabağ Sorunu" için "barışçıl bir çözüm" bulmalarını teşvik etmek amacıyla, 1992 yılında, Avrupa Güvenlik ve İşbirliği(AGİT) tarafından kurulmuştur.

İki yıl sonra, 6 Aralık 1994 tarihinde Budapeşte de yapılan "eşbaşkanlık" kurumlarının oluşturulması ve bu "eşbaşkanların", ABD, Fransa ve Rusya olmasına karar verildi.

Bu eşbaşkanlar, sorunun taraftarı olan Azerbaycan ve Ermenistan başta olmak üzere tüm ilgili ülkeler ve kurumlarla görüşmeler yapmak ve bu görüşmelerin sonuçlarını MİNSK Grubu'na bildirmekle yükümlendirildiler.

Ama, bunlardan hiçbiri olmadı.. Ne MİNKS Grubu'nun "eşbaşkanları" ne de "diğer üyeleri", Ermenistan ve Azerbaycan arasında "barışçıl bir çözüm" bulmak için kıllarını bile kıpırdatmadılar...

Minsk Grubu'nun bu ülkeleri şunlardı:

ABD, Fransa ve Rusya eşbaşkanlarına ek olarak Beyaz Rusya, Almanya, İtalya, Portekiz, Hollanda, İzveç, Finlandiya, TÜRKİYE ve sorunun taraftarları olan Azerbaycan ve Ermenistan(3).

*

D e ğ e r l e n d i r m e l e r i m...

Bana göre, "Karabağ Sorunu"nun en sağlıklı bir şekilde sona ermesi için, ABD ve Fransa'nın "devre dışı" bırakılarak, sorunun, öncelikle Rusya, Ermenistan ve Azerbaycan arasında çözülmesi gerekir.

Ermenistan ve Azerbaycan, jeopolitik açıdan, "ilgi sahasına" girdiği ve aynı zamanda, MİNSK Grubu'nun da bir üyesi olduğu için sürdürülecek gelişmelerde Türkiye'nin de  "söz sahibi" olması gerekir.

Şu ana kadar, Rusya'nın konu ile olan tavrına baktığımızda, ABD ve Fransa'nın tavırlarında daha mantıklı gibi görünüyor...Rusya'nın düşüncesi, sanırım ABD'nin ve Fransa'nın bölgede "söz sahibi" olmasını, daha doğrusu, "bu bölgesel soruna" bu iki devleti bulaştırmak istememesidir.

Rus Devlet Başkanı Putin, "bölge ve konu" ile ilgili yaptığı bir açıklamada; --"Çatışmalar, Azerbaycan topraklarında olduğu için Ermenistan'ı savunma mecburiyeti olmadığını söylemiş"...Ayrıca da,  "Çatışmaların, Karabağ'la sınırlı kalması durumunda hiçbir Rus müdahalesinin gerçekleşmeyeceğini açıkça beyan etmiş--(4).

Putin, bunları söylerken, Sovyetler Birliği'nin çöküşü sırasında, Azerbaycan topraklarının, Ermenistan tarafından nasıl işgal edildiğini elbette hatırlamaktaydı.

Rus Devlet Başkanı'nın, bu kadar net ve farklı yorumlara yer vermeyecek açıklaması, bana göre, ABD ve Fransa'ya, "buralarla uğraşmayın, buradan size iş çıkmaz" anlamındadır.

Bir de şu var: Karabağ'daki Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışma eğer, Ermenistan lehine gelişseydi, acaba ABD ve Fransa, bu çatışmanın durdurulmasını isterler miydi?

Elbette istemezlerdi, eğer istemiş olsalardı; ülkelerindeki Ermeni Diasporaları'nın kaşları çatılırdı...

Sonuçta, "Karabağ'n geleceğini, Rusya, Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye tayin edecektir.

ABD ve Fransa, gelişmeleri ancak uzaktan seyredeceklerdir.

*

 S O N U Ç...

Sonuç olarak, bir önceki bloğumda da belirttiğim gibi, Ermenistan ve Azerbaycan arasında sürdürülen bu savaş, bence kesin bir sonuca bağlanmadan bitmemelidir...Kesin sonuç da, öncelikle, AGİD bünyesindeki MİNSK Grubu'nun, "hiç oralı olmaması" nedeniyle yıllardır Ermenistan işgalinde bulunan Karabağ'ın, bu işgalden kurtulması ve "Azerbaycan Yurdu'nda" kalmasıdır...

S o n  S ö z: 

Azerbaycan Cumhurbaşkanı Aliyev'in olsun...

Aliyev'in Ermenilere uyarısı şöyle:

"Tarihi şansı kaçırmayın, topraklarımızdan çekilin, çıkın bizim topraklarımızdan. Topraklarımızı ya 'müzakere' süreci ya da 'savaş' yoluyla geri alacağız. Sulh yapalım kan dökülmesin"

cdenizkent

----------------------- :

(1) NTV, Son dakika> Haberler>Dünya Haberleri  / ABD, Rusya ve Fransa / 06.10.2020

(2) Sabah Gazetesi, "Haydut Devlet Ateşkese Bir saat Dayanamadı", s.12, 11 Ekim 2020

(3) HABERLER.COM, "MİNSK Grubu'nun Üyeleri ve Eşbaşkanları", 02 Ekim 2020

(4) Hasan Basri Yalçın; "Bir iç güvenlik operasyonu", Sabah Gazetesi, 8 Ekim 2020