Ölüm ve Kız

AST Ankara Sanat Tiyatrosunda 12 Ocak akşamı Arjantinli yazar Arıel Dorfman’ın Ölüm ve Kız adlı oyununun öngösterimindeydim.

Oyunun ana teması;“İşkence bir insanlık suçudur. Hangi sebeple olursa olsun işkenceyi yapanlar ve göz yumanlar açısından göz yumulmaması gereken bir suç. İşkence özellikle kadınlar açısından hemen her zaman cinsel bir suç olarak iki katmanlı bir boyut oluşturmaktadır.

İşkencenin geçerli olduğu bir toplum derin hastalıklarla yüz yüzedir. Bu hastalık işkence mağdurlarının travmalarından ibaret değildir. İşkencecilerin aramızda serbest bir şekilde dolaşmasına göz yuman “masum” insanlar açısından daha derin bir hastalığı gizlemektedir.

İşkencecileri sadece sadist kişiler olarak göremeyiz. Asıl sorun bu işkencecileri yaratan sistem ve bu sistemde hiçbir şey olmamış gibi yaşamaya devam eden “ sıradan vatandaşın” kendi sorumluluğunu görememesindedir. Kendi tarihindeki utançla, hatalarla ve suçlarla yüzleşmeyen bir toplum gelecekte bu hataları tekrarlayacak, benzer utanç noktalarına geri dönecek ve aynı suçları işlemeye devam edecektir.”diye özetleniyor.

Oyun Şili’de geçmektedir. 1974 yılında Şalvatore Allende yönetimine karşı, CIA destekli genaral Agusto Pinochet denetimindeki ordunun yaptığı darbenin ardından ülkedeki tüm ilerici-devrimci kişi ve topluluklara karşı yoğun bir baskı dönemi başlamıştır. Bu dönemde ülkedeki aydınlara, öğrencilere, emekçi ve devrimcilere dönük kaybetme, işkence, yargısız infaz ve ağır hapis cezaları sonucu ülkede muhalif olabilecek tüm unsurlar sindirilmiştir.

Oyunumuzun başkahramanı Paulina Şalas ve Gerardo Escobar, ülkeden kaçmaya çalışanlara yardımcı olmaya çalışmaktadırlar. Bu nedenle Paulina gözaltına alınır. İşkence ve tecavüze maruz kalır. Serbest bırakıldıktan sonra ise Gerardo ile evlenir. 15 yıllık bir süreçte darbe dönemi atlatılmış, ülkede yeniden demokrasiye geçiş süreci başlamıştır. Bu süreçte uluslar arası baskı sonucunda cumhurbaşkanı tarafından darbe dönemindeki kayıpları araştırmak için bir komisyon kurulur ve bu komisyona en genç üye olarak Gerardo Escobar seçilir. Ancak hala silahlı kuvvetlerin başında darbeciler bulunmaktadır ve ülke hala onların denetimindedir.

Gerardo Escobar ve Paulina kısa süreli bir tatil için yazlıklarına giderler. Gerrardo, cumhurbaşkanının daveti üzerine bir süreliğine başkente gider. Ve dönüşte arabasının lastiği patlar. Yolda ona Dr.Roberto Miranda yardımcı olur ve evine bırakır. Onların konuşmalarını dinleyen Paulina, D.Miranda’nın ona işkence yapılmasına yardım eden ve tecavüz eylemine de katılan doktor olduğu sanısıyla Dr.Miranda’ yı bayıltıp bağlar. Oyun Paulina’nın acılı hatıraları ve suçlamaları, doktorun suçsuzluğunu kanıtlama çabaları ve Gerardo’nun arabuluculuk çabalarıyla gelişir.

Oyun işkenceyi yapan, işkence yapılan ve dolaylı mağdurları açısından her türlü sorgulamanın gelişimi ile devam eder.

Sanat yönetmenliğini Rutkay Aziz’in yaptığı oyunun tanıtımında özetle şöyle deniyor; “Vakit, şimdi; yer, büyük olasılıkla Şili, ama uzun bir diktatörlük döneminden sonra demokratik bir hükümete kavuşan herhangi bir ülke olabilir.”

Oyun etkisinden uzun süre kurtulamayacağınız etkli bırakıyor izleyende. Paulina işkencecisi olduğundan şüphelendiği Dr.Miranda' yı sorgularken yaşadığı işkencenin öcünü alma kurgusuda yetkin bir şekilde işlenmiş oyunda.

Seyirciden olağanüstü alkış alan bu oyun çok konuşulacak. Ebru Saçar’ın canlandırdığı işkence mağduru Paulina Salas karakteri ilk izlenim olarak abartılı olarak gözükse de işkencenin yarattığı travmanın doğal sonucu sayılmalı.

Herhangi bir ülkenin yurttaşı olmamak için mutlaka izlenmeli, şimdiden iyi seyirler.