Onarıcı, görkemli Lider

Bütün İnsanların adeta bir elbise giyer gibi giyindikleri çeşitli kişilik yapıları vardır. İnsanlar, diğer insanlarla veya dünya ile ilişkilerinde belli bir tarzda hareket etme eğilimindedirler. Örneğin, bazıları her konuda çok dikkatli davranır, bazıları temizlik ve düzen konusunda aşırı titiz ve dikkatlidirler. Bazıları sürekli sağlıkları için kaygılanır, kuruntu yaşarlar. Bazı kişilik yapıları da kişinin kendi benliğine yaptığı sevgi ve saygı yatırımının ölçüsüne göre değerlendirilir.   Bu yatırıma teknik olara narsizm (kendini sevme-self love) denir.

Bu kavram olumsuzluğu çağrıştırsa da ne kötü ne de iyi sayılır. Nefes alıp vermek kadar doğal bir şeydir. Narsizm olmasa belki de sıradan işleri bile yapamayız. Bazı kişilerde bu duygu az olup, sürekli çocuksu ve bağımlı kalırlar. Bazılarında bu duygu abartılı derecede fazladır, buna ise “görkemli kişilik yapısı” denir.

Bütün mesele, kişinin bu görkemli kişilikle ne yaptığıdır. Örneğin narsizmi fazla olan kişinin gerçekle bir ilişkisi yoksa hayatı hayal kırıklığı ya da depresyonla geçebilir. Eğer görkemli kişi gerçek dünyada da başarılı ise, dünyayı değiştirip, iç dünyası ve dış dünyası arasında uyum sağlayabilirse, böyle bir kişiye görkemli kişi denir.

Psikanalistler; lider olmak isteyen kişilerin kişilik yapılarında görkemliliğin bulunmasının olağan olduğunu, çoğu sosyal araştırmalarında gözlemlemişlerdir. Özellikle büyük bir grup, örneğin etnik grup, travmatik bir olaya maruz kalmışsa, görkemli bir liderin ortaya çıkması ve lider olması için ortamın hazırlandığı anlamına gelir.

Görkemli liderler, onarıcı ve yıkıcı olmak üzere, ikiye ayrılır. Onarıcı görkemli lider, kendi grubunu ülküleştirmek için uğraşır. Böylece yüksek seviyedeki bir grubun lideri olur. Yıkıcı görkemli lider ise yıkacağı bir “düşman” grup bularak, o grubu yıpratır, o gruba karşı kendisini ve kendi grubunu yüceltir. Psikanalitik literatürde bu yıkıcı lidere örnek Hitler olarak verilir. Hitler, “düşman” olarak kabul ettiği Yahudileri ezerek ve katlederek, kendisinin ve ait olduğu grubun görkemliliğini sağlamıştır.

Belki de, Tarihte, hayatının sonuna kadar onarıcı görkemli lider olarak kalabilen, tek örnek, Atatürk’tür.

Atatürk, iç görkemliliği ile dış dünya arasında mükemmel uyum kurmayı başarmıştır. Özel hayatı yakından incelendiğinde, Atatürk’ün ulaştığı seviyeye gelinceye kadar, verdiği içsel mücadelenin ne kadar dokunaklı bir yaşam öyküsü oluşturduğu net bir şekilde görülmektedir.

Anadolu İnsanının travma yaşadığı bir dönemde, I.Dünya savaşı sonrası, Osmanlı  emperyal güçlerle işbirliği yaparak dağılırken, Büyük Dünya ekonomik krizlerinde, sonraki toparlanma ve millet oluşturma sürecinden geçerken, Atatürk’ü onarıcı, görkemli bir lider olarak bulmak, Türklerin ve Türkiye’nin en büyük talihidir.

Nizamettin BİBER

Uzman İnşaat Mühendisi