Mlliyet Milliyet Blog Milliyet Blog
 

29 Şubat '16

 
Kategori
Tarih
 

Osmanlı kuruluş devri başlıca olayları (4 Padişah ve Fetret Devri)-1

Osmanlı kuruluş devri başlıca olayları (4 Padişah ve Fetret Devri)-1
 

Osmanlı Beyliği


Kuruluş devri, yerleşme ve ayakta durmayı bilme dönemidir. Bursa-Söğüt’te kurulan küçük bir beylik, yaklaşık 200 yıl sonra 3 kıtada birkaç milyon km2’lik bir alana hükmediyordu. Bu dönem ilk 7 padişahı içermektedir. Ancak fazla kalabalık yapmaması için şimdilik ilk dördünü ve sonra gelen Fetret devrini yazacağım. Bir de olayların akışında Fetret devrinde bir kesinti var, o yüzden daha doğru olur diye düşündüm. Diğer padişahları daha sonra yazacağım.

Eskiyi bilmekte yarar var. Ama bundan büyüklenmemek gerekir. Şimdiki durumumuzu biliyoruz. Daha çok ne oldu da bu duruma düştük, yanlışı nasıl düzeltebiliriz, onu düşünmek gerekir. Bunlar başka ve daha geniş yazıların konuları olabilir. Burada kısaca neler olmuş onunla ilgileneceğiz. Osmanlı Devleti ve İmparatorluğu sürekli olarak Anadolu ve Avrupa isyanları ile mücadele etmiş ve onları baskı altında tutmaya çalışmış, bunun için kendine özgü yöntemler geliştirmiştir. Örneğin isyan eden bir kişiyi Paşa yapmış ve o bölgeye vali olarak atamıştır. Bu yolla toprak da kazanmıştır. Barbaros Hayreddin Paşa önceleri gücü olan bir korsan görüntüsünde iken, Devlet yönetimi içine alınıp bugünkü adıyla Deniz Kuvvetleri Komutanlığına getirilmiştir. Böylece Cezayir de Osmanlı topraklarına katılmıştır. Bunun gibi Mısır’ı Fransızlardan kurtarsın diye gönderiler Kavalalı Mehmet Ali Paşa güçlenince Mısır valisi yapılmış, Afrika’da Osmanlı adına toprak kazanmış, donanmasını Navarin'de yaktırmış, savaş durumuna gelince Suriye valiliği de oğluna verilmiştir.

Aslında bu yaşanmış olaylardan hamaset duygusuna kapılmadan sayısız harika filmler çıkarılabilir. Ama nedense biz daha çok Malkoçoğlu ile ilgilenmişiz.

Gerçek, uydurma olana göre her zaman daha çarpıcıdır.

Biz Türklerin hatası, bir konu üzerinde birdenbire detaya dalıp büyük tabloyu gözden kaçırmak olmuştur. Özellikle öğrencilerin işine yarayabilir. Bu yazılara o yüzden gerek duydum.

Bilgi olabildiğince özet bilgidir.

Birinci parantez içindeki tarihler doğum ve ölüm tarihleridir. İkinci parantez içindeki tarihler padişahlık dönemini gösterir.

Parantez içindeki yer isimleri olayın geçtiği yerin bugünkü konumunu bildirir.

Yaşanan olayları yorumlamak ise başlı başına yazı konuları olacaktır.

Kuruluş devri

1- 1. Osman, Osman Bey / Osman Gazi (1258,Söğüt – 1326, Bursa) (1300-1324)

Osman Bey Türkmen’di. Hakkındaki olaylar ölümünden 100 yıl sonra yazılmıştır. O bakımdan daha çok rivayetlere dayanır.

Babası Ertuğrul Gazi öldü ve yönetim kavgası başladı (1281).

Amcası Dündar Gazi’yi (veya Gündüz Alp Bey) yendi ve onu okla öldürdü.

Ermenibeli Savaşı (1283). İnegöl Tekfuru Nikola’ya karşı kaybedildi.

Kulacahisar (İnegöl yakınlarında) kalesinin fethi (1284). 300 kişi ile alındı. Bu, Osmanlı tarihinde ilk alınan kaledir.

Domaniç Savaşı kazanıldı (1286).

Hacı Bektaş Veli ile tanıştığı ve desteğini aldığı rivayet olunur. Kayınbabası Şeyh Edebali’yi de bu kapsamda düşünmek gerekir.

Karacahisar, Bilecik, Yarhisar, İnegöl kalelerinin alınışı (1298,1299).

Söğüt ve Domaniç merkez olmak üzere Osmanlı Beyliği bağımsızlığını ilan etti (1299).

Koyunhisar / Bafeus (Çobankale) Savaşı (Yenişehir, Yalova yakınlarında) (1302). Bizans İmparatoru II. Andronikos Paleologos kaçarak kurtuldu. İlk düzenli ordu savaşıdır.

Kitehisarı, Orhaneli ve Ulubat Gölünde Alyos adasının alınışı. Edremit ve Marmara’dan denize ulaşma olanağı doğru. Ovalara yapılan akınlarla Rum köylüler göçe zorlandı.

Bizanslılara katılan 31 kadırga gemili 2500 kişilik demir zırhlı Katalan Bölüğü fetihleri yavaşlattı.

Karahisar’ın alınışı (İznik-İzmit yolu üzerinde) (1308).

Sakarya Nehri vadisinde 6 kale ele geçirildi (1313-1315).

Bursa’nın alınması için hazırlık yapıldı. Çevre kaleler alındı ve yeni kaleler yapıdı.

Babası zamanında 4800 km2 olan Osmanlı toprağı, öldüğünde 16 bin m2 idi.

Ölmeden önce yerini oğluna bıraktı.

Ölüm tarihi ve yeri tartışmalıdır.

Bakınız:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Osman_Gazi

2- Orhan Bey, / Orhan Gazi (1281 Söğüt -1362 Bursa) (1324-1360) (Orhan Gazi)

Doğum tarihi tartışmalıdır. Çocukluğu ve gençliği rivayetlere dayanır. Okuryazar olup olmadığı bilinmemektedir.

İhtiyarlar Meclisi / Ahi liderlerinin kararı ile Bey olmuştur. Bey oluş tarihi de tartışmalıdır. 1324 olarak verilmesi o tarihte kendi adına basılı sikkesi olması yüzündendir.

Bütün Anadolu Beylikleri gibi İran’da kurulu olan İlhanlılar devletine vergi ödemiştir.

Mudanya’nın fethi(1321). Böylece Osmanlı toprakları denize kavuşmuş oldu.

Batı Karadeniz, İzmit, Yalova, Akyazı, Mudurnu, Pazaryeri, Sapanca dolaylarında fetihler (1321-1326).

Bursa’nın alınışı(1326). Eski Bizans tekfuru Köse Mihail’in çabalarıyla kent savaşılmadan alındı. Tekfur Evranos Müslüman oldu ve Orhan Bey’in hizmetine girdi.

Bursa’nın alınış tarihi tartışmalıdır.

Palekanon (Darıca-Eskihisar arası) Savaşı (yanlışlıkla Maltepe Savaşı da denir) (1329). III. Andronikos kaybetti.

İznik’in alınışı (1326-1331). Kuşatmadan sonra kent teslim oldu.

Aynı yıllarda Gemlik ve Armutlu alındı.

Kartal (İstanbul, Kartal), Aydos kalelerinin alınışı.

İzmit’in alınışı(1337). Kent teslim oldu.

Bizans’la antlaşma yapıldı (1340). Bizans vergiye bağlandı ve fetihler komşu Türkmen Beyliklerine döndürüldü.

Ulubat, Mihaliç, Kırmastı (Mustafakemalpaşa) kalelerinin alınışı (1342). Karesi Beyliği Dursun Bey ve Demirhan Bey yenildi. Balıkesir, Erdek, Manyas, Edincik alındı.

Rumeli’de Bizans Kralı VI. Yannis adına Selanik’e 20 bin kişilik süvari ordusu gönderildi (1350). Ordu orada savaşmadan geri döndü.

(Rumeli’ye ilk geçen Süleyman Bey, Orhan Beyin oğludur ve paşalıkla ilgisi yoktur. Yanlış olarak paşa denir)

Çanakkale’den ilk kez Rumeli’ye geçiş (1353). Bizans’ta taht kavgasından yararlanarak Bizans’ın verdiği Çimpe Kalesine Süleyman Bey komutasında ilk geçiş yapılmıştır

Avrupa topraklarına göçün başlaması (1353). Boş olan Gelibolu’ya yerleşildi.

Gerede (Bolu ili) ve Osmanlıya kuruluşundan beri destek veren Ahilerin elindeki Ankara Kalesi alındı (1354).

Trakya’da ilerleme, Çorlu’nun alınışı.

Babası zamanında 16 bin km2 olan Osmanlı toprağı, öldüğünde 95 bin km2 idi.

Ölüm tarihi tartışmalıdır. Oğlunun öldürüldüğü yıl öldüğü de söylenir.

Bakınız:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Orhan_Gazi

3-  I. Murat Hüdavendigâr (1325 Bursa – 1389 Kosova) (1360-1389)

Bursa Ahilerinin kararıyla padişah oldu. Tam tarihi tartışmalıdır.

Başlangıçta Bizanslılar Çorlu, Burgaz ve Malkara’yı geri aldı (1361). Ankara Ahileri Osmanlıları kovdu. İki şehzade isyan etti.

Ankara’yı geri aldı. Sultan Höyüğü (Eskişehir) aldı. Karamanlıları yendi. Kardeşleri İbrahim ve Halil’i yakalatıp boğdurttu.

Bizanslıların aldığı yerleri geri aldı.

Edirne ve Dimetoka’nın alındı (1361).

Filibe ve Gümülcine alındı (1363). Meriç Irmağı vadisi kontrol altına alındı.

Sırp Sındığı Savaşı /Birinci Meriç Savaşı (1364). Meriç vadisinde haçlılarla savaş. Baskın sonucu Balkan ülkelerinden toplanan binlerce haçlı askeri öldürüldü.

Gelibolu’nun kaybedilişi (1366). Savoy Kontu Amadeus 15 kadırga ile gelip kenti aldı. 11 yıl burada hüküm sürdü.

Trakya ve Balkanlarda fetihler devam etti (1366). Kırklareli, Hayrabolu, Vize vs. alındı.

Bulgaristan Osmanlıların egemenliğini kabul etti (1368).

Çimen (Ormenio) Savaşı/ İkinci Meriç Savaşı (1371). 70 bin kişilik Sırp ordusu, gece 800 kişiye karşı yapılan savaşı kaybetti. Binlerce askercik kaçayım derken Meriç Irmağında boğularak öldü.

Bizans İmparatorluğu Osmanlıların egemenliğini kabul etti (1373).

Sırbistan Osmanlıların egemenliğini kabul etti (1374). Makedonya yolu açıldı.

Savcı Bey isyanı (1373). İsyan eden 14 yaşındaki oğlu yenildi. Önce gözlerini kızgın demirle dağlatıp kör etti, sonra boğdurttu.

Çatalca alındı (1374).

Kütahya Simav, Tavşanlı, Emet çeyiz olarak alındı (1381). Oğlu Yıldırım Bayezit Germiyanoğlu Beyinin kızı ile evlenmişti.

Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir, Karaağaç, Eğirdir ve Isparta satın alındı (1381). Hamitoğullarına 80 bin altın ödendi.

Drama, Kavala, Serez, Selanik, Manastır, Ohri, Sofya, Niş alındı (1381). Türk ve Türkmen göçü devam etti.

Konya Alındı (1386). Damadı Karamanoğlu Alaaddin Bey yenildi. Hayatını bağışladı.

Vezir sayısı birden ikiye çıktı (1387). Çandarlı paşalar ordu yönetiminde görev aldılar.

1.Kosova (Üsküp’ün kuzeyi) Savaşı (1389). Yeni haçlı ordusuna karşı Tırnova, Sumnu, Niğbolu ve Silistre alındı. Kosova ovasında yenildiler.

Kosova savaşı sırasında hançerlenerek öldü. Ölümü tartışmalıdır.

37 savaş yaptı. Hepsini kazandı. Bütün devletler için egemenliği kabul etmek, Osmanlılara vergi vermek ancak varlığını devam ettirmek anlamına geliyordu.

Yeniçeri Ocağı kuruldu, devşirme uygulaması kurumsallaştı. Defterdarlık kuruldu. Divan üyelerinin sayısı ve devlet kurumsallaşması arttı.

Babası zamanında 95 bin km2 olan Osmanlı toprağı, öldüğünde 500 bin km2 idi (Bu, günümüz Türkiye’sinin yaklaşık 2/3 ü kadardır) .

Bakınız:

https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Murad

4- I. Bayezid / Yıldırım Beyazıt (1360 Edirne – 1403 Konya, Akşehir) (1389-1402)

Eba Yezid, Türkmen adıdır.

İlhanlılara olan bağımlılık sona erdi. İlk kez ‘Sultan’ ünvanı kullanıldı.

Germiyanoğlu’nun kızıyla evlenince Germiyanoğullarının neredeyse tüm toprakları çeyiz olarak Osmanlılara verilmiştir (1381).

Kardeşi Yakup Çelebi’yi boğdurttu (1389). Yakup Çelebi Savaş alanında düşman peşinde koşuyordu. Padişah olduktan sonraki ilk eylemi budur.

Arkus Ovası Savaşı (1391). Eflak Voyvodası Mirce yenildi. Eflak (Romanya) Osmanlı egemenliğini kabul etti.

Anadolu Seferi (1390). Sırp ve Bizans orduları ile birlikte beyliklerin üzerine gidildi. Beylikler yenildi. Konya alındı.

İstanbul dört kez kuşatıldı (1391, 1395,1396,1400). Bazı imtiyazlar elde edildi.

Kastamonu alındı (1392). Çandaroğulları yenildi.

Aynı yıl Moğol akıncılar Anadolu’da görülmeye başlandı.

Merzifon, Turhal, Tokat kaleleri alındı (1393).

Osmanlı ordusu Teselya ve Arnavutluk’a kadar yürüdü (1394).

Timur ve Moğollar Dicle’yi geçti (1394).

Ünlü Termopylae Geçidi'nden geçip Atika Yarımadası’na kadar (Mora yarımadasının kuzeyinde) Yunanistan alındı (1395).

Sinop kalesi alındı (1395). Candaroğlu İsfendiyar Bey yenildi.

Niğbolu Savaşı (1396). Haçlı ordusu yenildi.

Akçay Ovası (Antalya’nın batısı, Elmalı) Savaşı (1397). Babasının damadı, kayın biraderi Karamanoğlu Alaaddin Bey yenildi, idam edildi.

Anadolu seferi (1398-1399). Sivas’a kadar topraklar, güneyde Memluklulara ait Malatya, Darende, Divriği alındı.

Erzincan, Kemah alındı (1401).

Ankara Savaşı (1402). Moğollar ve Timurlenk ile Ankara’da (Esenboğa) yapılan savaş kaybedildi. Savaşta, Osmanlı ordusunda Sırplar vardı. Osmanlıya yeni bağlanan Anadolu beylikleri saf değiştirip Sırplara saldırdılar. Bağlanmayanlar da Timur yanında savaştılar.

Bakınız:

https://yikaroglu.wordpress.com/2013/06/12/derin-mevzu-filler-ve-anadolu-1/#more-4368

Ankara Savaşı Osmanlı tarihinde bir kilometre taşıdır.

Ankara Savaşından önce Babası zamanında 500 bin km2 olan Osmanlı toprağı, öldüğünde 1 milyon km2 olmuş idi.

Timur’un esiri iken öldü (1403). Ölümü tartışmalıdır.

Bakınız:

https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Bayezid

5a-5b-5c-5d- Fetret devri / Bunalım Devri / Saltanat Arası (1402-1413)

Ankara savaşı kaybedilince devlet dağıldı. Yıldırım'ın dört oğlu, Emir Süleyman Çelebi, İsa Çelebi, Musa Çelebi, Mehmet Çelebi, ayrı ayrı hükümdarlığını ilan etti. 11 yıl süren aralarındaki savaşlarda Mehmet Çelebi diğerlerine üstün geldi. Hepsi de birçok padişahtan daha uzun süre hükümdarlık sürmüştür.

5a- İsa Çelebi (1402-1406)

Timur’dan kaçtı, Balıkesir bölgesine yerleşti.

Mehmet Çelebi ile savaşa tutuştu, yenildi. İstanbul’a kaçtı.

Rumeli’de ordu toplayıp Bursa’da yeniden savaş yaptı, yine yenildi. Kaçtı.

3 kez daha saldırdı, hepsinde yenildi. Eskişehir’de hamamda yıkanırken yakalandı ve boğduruldu (1406).

Cesedi dedesi 1. Murad’ın yanına gömüldü (böylede  değer biliriz –msg).

5b- Emir Süleyman Çelebi (1402-1411)

Gelibolu’ya kaçıp Timur’dan kurtuldu.

Bizans’la anlaştı.

Bursa’yı aldı. Saldıran Mehmet Çelebi’yi yendi.

Karamanoğullarını yendi (1406).

Musa Çelebi ile savaşa tutuştu. Edirne’de yenildi. Köylüler Süleyman Çelebi’yi öldürdüler.

5c- Musa Çelebi (1402-14013)

Timur’a esir düşmüştü, serbest bırakıldı. Timur’un emriyle Bursa’ya yerleşti.

İsa Çelebi ile savaşa tutuştu, yenildi, kaçtı.

Mehmet Çelebi ile devleti Anadolu ve Rumeli olarak ikiye bölme konusunda anlaştılar.

Süleyman Çelebi ile savaşa tutuştu. Edirne’de Süleyman Çelebi’yi yakalayıp öldürdü ve Rumeli’ye hakim oldu (1410).

Bizans’ın aldığı yerleri geri aldı. İstanbul’u kuşattı (1412).

Bizans tuttuğu Süleyman Çelebi’nin oğlu Orhan Çelebi’yi serbest bıraktı. Onunla Selanik’te ile savaştı, Orhan yenildi.

İnceğiz’de (Çatalca’nın batısı) Mehmet Çelebi ile savaştı, yendi (1412). Mehmet öce Bizans’a, sonra Bursa’ya kaçtı.

İkinci kez yine yendi (1413).

Üçüncü kez Vize’de (Kırklareli’nin doğusu) çarpıştılar. Bu kez yenildi, kaçtı. Samkov (Sofya yakınları) kıstırıldı, yaralandı, yakalandı ve öldürüldü.

5d- Mehmet Çelebi (1402-1413)

Timur’dan kaçtı, Tosya’ya geldi. Oradan savaşarak Amasya’ya girdi. Başlangıçta Timur’un üstünlüğünü kabul etti (1402).

Tokat ve Sivas’ı aldı (1403).

Kardeşi İsa Çelebi’yle Ulubat’ta savaşıp yendi. Bursa’ya girdi. Timur adına para bastırdı.

İsa ile üç kez savaştı ve hep yendi. Eskişehir’de yakalayıp öldürttü (1406).

Süleyman Çelebi’ye karşı kaybetti. Amasya’ya kaçtı.

Kardeşi Musa Çelebi ile toprakları Anadolu ve Rumeli olarak ikiye bölmekte anlaştı (1409).

Mehmet yeniden Bursa’ya girdi. Musa Süleyman’a Rumeli’de saldırdı, onu yendi ve öldürdü (1411). Geriye iki kardeş kaldılar.

Mehmet Musa’ya karşı Bizans’la anlaştı (1412).

Birinci savaşta İnceğiz’de yenildi. Sonra Sırplardan da destek aldı. Yine yenildi.

Üçüncü kez Dulkadiroğlu Beyliğinden 20 bin kişilik güç aldı ve Vize’de yendi.

Çamurlu Derbent Savaşında yine yendi. Musa öldürüldü. Dağılan birlik yeniden kuruldu (1413).

Timur Ankara Savaşından sonra Anadolu’da 8 ay kaldı. Bayezid’in oğulları dahil Bütün Anadolu Beylikleri Timur’a bağlılıklarını bildirdiler. Timur 1405’te öldü. Anadolu’daki baskısı kalktı. Böylece Bayezid’in oğulları daha rahat davranabildiler.

Bakınız:

https://tr.wikipedia.org/wiki/Fetret_Devri

https://tr.wikipedia.org/wiki/Timur

 
Toplam blog
: 153
: 18932
Kayıt tarihi
: 27.09.09
 
 

Antakya 1955 Doğumluyum. O.D.T.Ü. Mimarlık Fakültesi 1982 Mezunuyum. O zamandan beri firmalarda m..

 
 
 
 
 

 
Sadece bu yazarın bloglarında ara