Psikoteknik değerlendirme

Ülkemizde psikoteknik değerlendirme denildiğinde ilk akla sürücülerin sürüş ile ilgili becerilerin ölçüldüğü değerlendirme sistemi gelmektedir. Bunun sebebi sürücülere uygulanması gereken psikoteknik değerlendirmenin Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 36. Maddesinde belirtilmiş olması ve ülkemizde de yasal olarak uzun yıllardır kullanılıyor olmasıdır. 

Aslında psikoteknik değerlendirme çalışma psikolojisinin bir dalı olup tüm meslek gruplarında çalışan personellerin yaptıkları veya yapacakları işe uygunluklarının zihinsel yetenekleri, psikomotor yetenekleri ve kişilik özellikleri ile uyumunun testler aracılığı ile değerlendirilmesidir. 

Muhakeme, bellek, dikkat bireylerin zihinsel yeteneklerine, tepki zamanı, el-göz koordinasyonu ise psikomotor yeteneklere örnek olarak verilebilir. 

Psikoteknik Değerlendirme işin gereklerine göre yapılmaktadır. Örneğin el becerisi gerektiren bir montaj fabrikasında çalışacak olan kişinin ince motor becerilerinin ölçülmesi gerekirken, herşeyin otomasyona bağlanmış sadece ekranı izlemesi ve hata olduğunda gerekli müdahaleyi yapması gereken bir kişinin ince motor becerisinden çok uzun süreli seçici dikkatinin ölçülmesi uygun olacaktır. 

Psikoteknik değerlendirmeler pilotlar, güvenlik personellerine, fabrika çalışanlarına uygulanabilmektedir. Örneğin ; montaj hattı çalışanları, tamirciler, elektrikçiler, bomba imha uzmanlarının hassas motor becerileri, haritaları, çizelgeleri, diyagramları veya tabloları okumaları gereken kaptanlık, itfaiyecilik, mühendis, madenciler gibi meslek gruplarında uzaysal algıları anlık olarak yön ve boyutta tahmin edilmeyen değişikliklere karşı uygun tepki vermesi gereken iş makinesi operatörlerinde ise koordinasyon yetenekleri ölçülebilir. 

İçinde bulunduğu meslek grubuna bağlı kalmaksızın tüm çalışanlar için tümevarımsal veya tümdengelimsel yapıdaki mantıksal süreçlere ve problem çözmeye yönelik olarak işleyen mantıklı, tutarlı sistemli bir düşünme olan akıl yürütmenin ölçülmesi uygun olacaktır. 

Rakamlar arası ilişki kurması gereken pilot, satış görevlileri gibi hızlı ve doğru hesap yapması gereken görevlerde sayısal akıl yürütmeleri veya içinde bulunduğu meslek grubuna göre sözel akıl yürütme yetenekleri ölçülebilir. 

Her türlü psikoteknik değerlendirmelerin istenen pozisyonun yetkinliklerinde bulunan yetenek, bilgi, ilgi ve kişilik özellikleri temel alınarak yapılmalıdır. 

Ancak dikkat fonksiyonunun ve muhakeme yeteneklerinin her pozisyon için değerlendirilmesi gerektiği unutulmamalıdır. Bu fonksiyonlar ölçülürken de alt fonksiyonlarda atlanmamalıdır. Örneğin uzun yol tır şöförünün uzun süreli dikkatini ölçmek gerekirken, bir resepsiyon görevlisinin ise eş zamanlılık becerisini ölçmek işin gereğine daha uygun olacaktır.