Rauf Orbay'ın Hatıralarında Teşkilat'ı Mahsusa

Bir döneme damgasını vuran (1907-1918) Osmanlı Devleti İstihbarat ve Özel Harp dairesi olarak faaliyet yürüten Teşkilat’ı Mahsusa hakkında en önemli tarihi kaynaklar arasında, o devirde yaşayan asker, gazeteci ve devlet adamlarının ifadeleri yer almaktadır. Bunlar arasında önemli ifadelerden biri de Atatürk’ün yakın çalışma arkadaşı ve Milli Mücadele devrinde Başbakanı olan Hüseyin Rauf ORBAY’a ait olanlardır.

 

Hüseyin Rauf Orbay, 1880 yılında İstanbul Cibali’de doğdu. Babası Amiral Mehmet Muzaffer Paşa, Annesi Hayriye Rüveyde Hanımdır. Rauf Bey, ilkokulu Cibali İlkokulunda, ortaokulu Trablus Askerî Rüştiyesinde, liseyi Heybeliada Bahriye Okulunda okudu. Rauf Bey, 1899’da teğmen rütbesiyle Deniz Kuvvetlerine katıldı. 1918 yılına kadar değişik savaş gemilerinde görev yaptı. Balkan Savaşları döneminde Hamidiye Akınıyla tanındı. Birinci Dünya Savaşı’nda; İran Cephesi’nde savaştı. Deniz Harbiye Reisliği görevinde bulundu. Savaşın sonunda kurulan Ahmet İzzet Paşa Hükûmetinde Bahriye Nâzırlığı yaptı. Bu sırada Baş Murahhas olarak Mondros Mütarekesi’ni imzaladı. Türk Kurtuluş Savaşı döneminde; kongrelerden sonra, Heyeti Temsiliye adına Son Osmanlı Meclisi (Meclis-i Mebusan) toplantısına katıldı. Bu sırada İngilizler tarafından tutuklanarak Malta’ya sürüldü. Malta’dan kurtulduktan sonra, önce Nâfia (Bayındırlık) Bakanlığı, sonra Başbakanlık ve TBMM Başkan Vekilliği yaptı. Cumhuriyet Devrinde; Terakkîperver Cumhuriyet Partisi’nin kurucuları arasında yer aldı. Şeyh Said İsyanı sebebiyle partisi kapatılınca bağımsız kaldı. Atatürk’e karşı tertiplenen İzmir Suikastında ceza aldı. Bu sırada yurt dışında olduğundan 10 yıl yurda dönemedi. Türkiye’ye 1935 yılında döndü. 1942 yılında Londra Büyükelçisi tayin edildi. 1944 yılında emekliliğini isteyerek kamu görevinden ayrıldı. Bundan sonraki yaşamını, (1964’de İstanbul’da vefat edene kadar) üniversitelerde ders ve konferanslar vererek ve seyahatlere çıkarak geçirmiştir. Hiç şüphesiz, Hüseyin Rauf Orbay, Osmanlı’dan Cumhuriyet Devrine uzanan süreçte önemli bir asker ve siyaset adamıdır.

 

Rauf ORBAY’ın siyasi hatıralarının on birinci sayfasında şu satırlar yer almaktadır:

"Süleyman Askeri, Kuşçubaşı Eşref ve kardeşi Sami ile bazı arkadaşlarının, Avrupa devletlerinin baskısından Osmanlı Devleti bunalınca, bu sıkıntıyı ortadan kaldırmak için "Batı Trakya Cumhuriyeti" diye özerk bir devlet kurduklarını biliyoruz.

 

Bu bağımsız gibi hareket eden, fakat aslında Osmanlı'nın İttihatçı kanadına bağlı tutumunu koruyan devletin, artan baskılar yüzünden feshedilmesi gerekti... Feshettiler. Fakat devletin elinde birikmiş bazı paralar ve Bulgarlardan ganimet olarak ele geçirilmiş sürüler vardı. Bunları sattılar ve elde edilen parayı altına çevirerek Kuşçubaşı Eşref'e teslim ettiler. Kuşçubaşı Eşref de -bir gün gerekeceğini düşünerek- çiftliğine gömdü. Bu olayı bana anlattığı için biliyorum. Ayrıca Enver Paşa, savaşın kaybedileceğini kestirince, ülkenin istila edilmesi halinde gerilla savaşı yapılması için, bazı yerlere silah yerleştirtmiştir. Bu yerlerden biri de Kuşçubaşı'nın çiftliği idi. Hem silahlar hem altınlar son derece özen gösterilerek gömülmüşlerdir. Anadolu mukavemetine karar verilince, ben bu altınları ve silahları Mustafa Kemal Paşa'nın emrine verdim." 

 

Kaynakça:

 

“Atatürk Hakkında Hâtıralar ve Belgeler”, Afet İnan, T. İş Bankası, Ankara, 1984

 

 Orbay, Rauf, ‘’Siyasi Hatıralar’’, Örgün Yayınevi, İstanbul, 2005