RİZE TRABZON FARKI

"İncecik bir kitap; muhtemelen 1850'lerden sonra yazılmış. Londraya'ya giden bir doktora öğrencisinin dikkatini çekmiş de Türkçe'ye çevirmiş. Anadolu coğrafyası hakkında bir kitap. Bölge bölge halkları tanıtıyor. Rumların ticrarete nasıl hükmettiklerini ve onlara rakip olarak sadece bir bölgede insanlarının gailp olabildiklerini anlatıyor. Öyle bir kitap ki bu zamanın Türkiye'deki insanı dahi Türkiye'deki bölgesel farklılıkları güçlü ve zayıf yönlerini o denli tahlil etmekten uzaktır. Kim üstün, neden üstün?"

Türkiye denince kabul edilen, edilmesi gereken en önemli gerçek Karadenizlilerdir. İstisnalar dışında hemen her konuda önde olmalarının birçok nedeni vardır. Özellikle sahil görenlerin farklı kültürlerle haşır neşir olmaları, zor doğasıyla birleşince bu ülke denince Karadenizliler, Karadenizliler denince de bu ülke akla gelir.

Karadenizliler denince öyle hemen Karadeniz sahilindeki hemen her il akla gelmesin, bu büyük bir hata olur. Özellikle Rize, Trabzon diğerlerinden hemen hepsinden bir adım değil, beş on da değil, fersah, fersah öndedir. Korudukları şiveleriyle, onlar her yerde kolayca tanınır ve tutunabilirler.  Birçok ilde yönetici, vali, esnaf hatta milletvekili olma becerileri, atılganlıkları gözü peklikleri onları diğerlerinden bir adım öne çıkarır.  Bu durum özellikle siyaset açısından değerlendirildiğinde bugüne mahsus bir durum gibi zannedilmesin bundan yıllar önce hatta Cumhuriyet’in kuruluş yıllarında bile Karadenizliler faktörü öne çıkmıştır. Bölgenin ekonomik olarak işlenebilir toprağının az olması onları diğerlerinden farklı yerlere savurmuş olabilir. Bugün İstanbul’daki nüfusun büyük çoğunluğunu teşkil eden Karadenizliler arasında öne çıkan bir il Sivas öne çıkmakla birlikte, Sivas’ın ve Sivaslıların göçmen nüfus arasında ilk sırada bulunmalarına rağmen şehre olan etkileri aynı şekilde nüfuslarıyla orantılı olmaz.

Bir internet sitesinde Sivas 1.,Ordu 2. Giresun 3., Tokat 4., Samsun 5., Malatya 6.,Trabzon 7.,Sinop 8., Erzurum 9., Erzincan 10., Rize 11. sırada bulunmaktaymış. Bu nüfus hareketlerinin yer değiştirmesinde etkinlik sıraları farklı olsa da en fazla göç veren şehirlerin, işlemeye müsait topraklarının en az kimselerden olmasından olsa gerek. Dikkat edilirse bu listede Güneydoğu Anadolu Bölgesinden bir il yok.*

Ankara’da da benzer bir durum var. Son yıllarda İstanbul’dan da bir kaçış gözleniyor. Devasa büyüklüğüyle İstanbul bu göçlerde en büyük payı almış durumda.

1.İstanbul 79252 8.9% 2. Yozgat 43642 4.9% 3 3. Kırıkkale 42385 4.8% 4. Çorum 36551 4.1%

5. İzmir 33640 3.8%  6. Çankırı 31612 3.6% 7. Konya 31412 3.5% 8. Antalya 24350 2.7%

9. Bursa 18967 2.1% 10. Mersin 18127 2.0%

Nüfus hareketleri arasında Ankara’dan tersine göç de bulunuyor. Kimi memleketine dönüyor. Kimi de başka nedenlerle şehri terk ediyor.

1 İstanbul 77095 13.8% 2 İzmir 34602 6.2%  3 Çankırı 32651 5.8% 4 Antalya 28257 5.0%

5 Kırıkkale 26330 4.7% 6 Konya 24995 4.5% 7 Yozgat 19740 3.5% 8 Eskişehir 18416 3.3%

9 Bursa 15456 2.8% 10 Çorum 14920 2.7%

Etkililiğe bakınca Karadenizlilerin özellikle de zikredilen iki ilin pozisyonunun farkı göze çarpıyor. Nüfusları az bile olsa, bir şekilde toplumun en etkili kesimleri arasında kendilerini kabul ettirme yeteneklerine şapka çıkarmak gerekiyor.**

Adamların yüz elli yıl önce yaptığını, bildiğini araştırmalarının sonuçlarını tekrar derlemek gibi oldu. Lakin söz konusu bölgede söz konusu şehirlerin insanlarının ekonomiden siyasete, sanattan edebiyata hatta başka konular da var da şimdi neme lazım her konuda başı çekmeleri özel yeteneklerinden olmalı.

* https://www.ensonhaber.com/galeri/istanbula-en-fazla-goc-veren-iller

** http://kutuphane.ankaraka.org.tr/upload/dokumandosya/ankara-goc-analizi.pdf