Sıcak Daldırma Galvaniz Yöntemiyle Üretim Yapan İşletmelerde Nakit Yönetiminin Önemi

ÖZET

Sıcak daldırma galvaniz dünyada uzun yıllardır kullanılan bir yüzey kaplama yöntemi olmakla birlikte ülkemizde yaygın olarak kullanılmasına yakın geçmişte başlanmıştır. Bu kaplama yöntemi çevresel ve ekonomik katkısı ve uzun ömürlü olması unsurlarıyla cazip bir seçenektir. Bu sektörde maliyet unsurlarının önemli bir bölümü nakte ihtiyaç duyduğundan sektöre yatırım yapan firmaların nakit yönetimine önem vermeleri konusu varlıklarını sürdürebilmeleri ve büyümeleri açısından değerlendirilmektedir. Bu değerlendirme sektörde halen faaliyet gösteren firmalar kadar sektöre yatırım yapmak isteyen firmalar için de fayda sağlayacaktır.

Anahtar kelimeler:Sıcak daldırma galvaniz, yatırım, nakit yönetimi, nakit dönüşü, finansman, yüzey kaplama

Giriş

Metallerin yaklaşık 450 derecede eritilmiş çinko havuzuna daldırılması ile yapılan yüzey kaplama işine sıcak daldırma galvaniz denir. Bu fason bir iştir ve her sektörün olduğu gibi bu sektörün de kendine özel nakit yönetim anlayışı ve buna bağlı gereklilikleri vardır.

Sektörde üretimin yaklaşık %65-70 ini oluşturan maliyet unsurlarından çinko ve işçiliğin nakit ödeme olarak gerçekleştiği gerçeği ile nakit yönetimi anlayışının gerekliliklerini gözden geçireceğiz. Bu gözden geçirme işletmelerin büyüme reaksiyonunu anlama konusunda da bizi yönlendirecektir.

İşletmeler için büyüme iki şekilde gerçekleşir;

İç büyüme:

İşletmelerin faaliyetlerinin bir sonucu olarak sahip oldukları kaynakları veya dışarıdan sağladıkları yabancı kaynakları kullanarak büyüme iç büyümedir.

Dış büyüme:

İşletmelerin başka bir işletmeyi tümüyle veya kısmen satın alma yoluyla büyümeyi tercih etmeleri de dış büyümedir. Günümüzde işletmelerin yeni sektörlere girme veya yeni coğrafyalarda faaliyetini genişletme amacıyla sıkça bu yolu tercih ettiklerini görebiliyoruz.
Şirketler toplumun ihtiyaç duyduğu mal ve/veya hizmeti üretmek için üretim faktörlerini örgütleyerek bir araya getiren ekonomik birimlerdir. Şirketlerin faaliyetlerini gerçekleştirmek için reel varlıklara, bu varlıkları edinmek için de finansal kaynağa ihtiyaçları vardır. Şirketler bu varlıkların edinilmesi için gerekli olan kaynakları varlıkların kendisi ve faaliyetlerde kullanılmaları sonucunda gelecekte yaratacakları nakitler üzerindeki haklar karşılığında temin ederler. Bu haklar finansal varlıklar ya da menkul kıymetler olarak ifade edilir. Örneğin şirketin borcunu faiziyle birlikte geri ödeyeceği sözü olan bir finansal varlık (kredi sözleşmesi) karşılığında şirketler bankalardan kaynak (banka kredisi) temin ederler. (1)

Finans parayı yönetme bilimidir diyerek başladığımız tanımlamada devamında işlevi paranın temini, optimum  akılcılıkta harcanması ve tasarruf edilmesi bütünlüğünün yönetilmesidir diyebiliriz.

Sıcak daldırma galvaniz sektöründe geçmişteki yüksek karlılık değerleriyle konuyu ele aldığımızda ve nakit yönetimi disiplininin sektör gerçeklerini karşılamaması sonucuna bağlı olarak iç büyüme fırsatını yeterince değerlendiremediğini iddia edebiliriz.

Özellikle son yıllarda Avrupa’da azalan yatırımların etkisi, yüksek işçilik maliyetleri ve yeni pazarlarda büyüme tercihleri nedenleriyle oradaki sektör temsilcilerinin karlılığı yüksek görünen Türkiye piyasasına girme girişimleri olduğunu gözlemliyoruz. Bu girişimlerde tek başına yapılan yatırımların yanında daha çok ortaklık yoluyla pazara giriş yapmak tercih ediliyor.

Sektör temsilcilerinin gerek iç büyüme, gerekse dış büyüme pozisyonlarını güçlendirebilmek adına nakit yönetimi disiplinini benimsemeleri ve kurum kimliğini bu esasla oluşturmaları önemli bir gerekliliktir.

Nakit yönetimi, nakit giriş ve çıkışlarının finansal planlama ile dengeleyerek işletmenin nakit ihtiyacını zamana bağlı olarak belirlemektedir . Nakit yönetiminin temel amacı, işletmenin finansal sorumluluklarında zor duruma düşmeden, çalışmaların etkinliğini düşürmeden karlılığı dahi iyi artıracak biçimde elde bulundurulacak olan nakit tutarını ayarlamaktır. Diğer bir ifadeyle, nakit yönetiminin amacı, gelecekteki ihtiyaçları karşılayacak ve işletme karlılığını olumlu yönde etkileyecek yeterli likiditenin korunmasıdır. (2)

Aşağıdaki tabloda paranın işletme sürecindeki hareketlerini görebiliriz. Bu süreçlerin iyi planlanması ve  yönetilmesi gerekmektedir.

1.      Satın alma

2.      İşçilik, hammadde malzeme ve diğer giderler

3.      Amortisman giderleri

4.      Peşin satışlar

5.      Kredili satışlar

6.      Alacaklardan Tahsilat

7.      Sabit Varlık Satışı

8.      Ödemeler (3)

Nakit yönetimi konusundaki başarısızlıklar işletmeleri karşılanması çok zor finansman giderleri ile karşı karşıya bırakmaktadır. Bu konuyla ilgili bir başarısızlık tümüyle işletmeyi başarısız kılabilmektedir. Rekabetin artmış olması ve yaşanan ekonomik krizler işletmeleri daha dikkatli olmaya ve her türlü yönetim aracından en iyi şekilde yararlanmayı zorunlu kılmıştır.

Finansmandaki temel ilkelerden birisi nakti mümkün olduğu kadar kısa sürede tahsil etmek ve mümkün olduğu kadar da geç ödeme yapmaktır. Bu bağlamda nakit yönetimi genel olarak nakit dönüş süresine dayandırılır. Nakit dönüş süresi, işletmenin hammadde alımı ile başladığı üretim sürecinde, hammaddeler için ödeme yaptığı tarihten alacaklarını tahsil ettiği tarihe kadar geçen süreyi ifade etmektedir . (4)

Sıcak daldırma galvaniz sektöründe ödemelerin büyük bir bölümünün nakitle gerçekleşmesi sektörün en önemli finansal risklerinden birisi olarak kabul edilebilir. Nakit yönetim disiplini ile bu riski en aza indirgemek mümkün olsa da genel ekonomik gelişmelerin hesaplanamaması ve fason çalışıyor olmanın etkisi ile tamamen ortadan kaldırmak mümkün değildir. Bu gerçeği kabul ederek faaliyeti planlamak zorunluluğu vardır.

Nakit Dönüş Süresini Etkileyen Faktörler şunlardır:

1-Şirket İçi Başlıca Faktörler

• Şirketlerin satış tutarları ve satışların zamanla göstermiş olduğu eğilim,

• Alacakların tutarı ve alacakların zamanla göstermiş olduğu eğilim,

• Alacakların tahsil politikası,

• Satışların maliyeti ve kar marjı ile bu verilerin zamanla göstermiş olduğu eğilim,

• Ticari borç yükü ve ticari borçların zamanla göstermiş olduğu eğilim,

• Stok tutarı ve stok seviyesinin zamanla göstermiş olduğu eğilim,

• Stok kontrol politikaları,

• Üretilen ve ticareti yapılan ürünlerin veya verilen hizmetin fiyatı ve fiyatın zamanla göstermiş olduğu eğilim,

• Yöneticilerin becerileri,

• Şirketlerin misyonları ve vizyonları.

2-Sektörel ve Genel Ekonomik Faktörler

• Sektördeki rekabet durumu ve rakiplerdeki gelişmeler,

• İthalatçı rakiplerdeki gelişmeler,

• İhracat potansiyeli ve bu potansiyelin zamanla göstermiş olduğu gelişim,

• Tedarikçilerin durumu ve tedarikçilerin satış stratejileri,

• GSMH büyüme oranı,

• Enflasyon ve reel faiz oranları,

• Sektörlerin ve şirketlerin kapasite kullanım oranları. (2)

Nakit dönüş süresini hesaplamak için aşağıdaki formülden yararlanabiliriz.

Nakit Dönüş Süresi= Alacakların ortalama tahsilat süresi (Yıllık gün sayısı/Alacak devir hızı)+Stokların ortalama tüketim süresi (Yıllık gün sayısı/Stok devir hızı)- Kısa vadeli borçların ortalama ödeme süresi(Yıllık gün sayısı/Kısa vadeli borç devir hızı)

Nakit dönüş süresinin uzun olması, diğer bir ifadeyle pozitif değer alması ise söz konusu işletmenin borçlanma ihtiyacında olduğunun göstergesidir ve firmanın çalışma sermayesine o oranda fazla yatırım yapması gerektiğini gösterir.

Sıcak daldırma galvaniz sektöründe kısa vadeli borçların ödemesinin büyük oranda nakit olmasının doğal bir sonucu olarak nakit dönüş süresi de pozitif değer olarak gerçekleşir. Bu sonucun bize gösterdiği durum; işletme sermayesi güçlü olmayan işletmelerin faaliyetini devam ettirebilmek için ticari borçlanmaya gitme zorunluluğu vardır. Nakit yönetiminin belli bir disiplin ile takip edilmemesi halinde işletmeler zaman içinde yüksek faiz yükü ile karşı karşıya kalır.

Bu tip finansal sorunlar yaşayan işletmeler pazara girmek veya büyümek isteyen yerli ve yabancı yatırımcıların hedefindedir. O nedenle zaman içinde sektörde bu tip satınalma ve birleşmeler daha da artacaktır. Çalkantılı bir dönemin yaşanması anlamına gelen bu tip gelişmelerin sonunda sermaye yapısı güçlü olan ve uluslararası pazarda yer bulan sektör temsilcilerinin ortaya çıkacağı gerçekçi bir öngörüdür.

Kaynaklar:

1: Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu A.Ş.; Finansal Yönetim ve Mali Analiz; http://www.spl.com.tr/Upload/files/1007-Fin_Yon%20ve%20Mali%20Analiz_2015.pdf

2: Sakarya, Şakir; Nakit Yönetiminde Nakit Dönüş Süresi Analizinin Kullanılması: İMKB’deki KOBİ’ler Üzerine Ampirik Bir Çalışma; Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi; 2008

3: Aydemir,Oğuzhan; Nakit Yönetimi; www2.aku.edu.tr/~oaydemir/sayfalar/NAKLTY~1.DOC

4:  Erol, Mikail; Nakit Kavramı Bağlamında Nakit Yönetimi ve Nakit Yönetiminde Nakit Akış Analizinin Yönetim Aracı Olarak Kullanılması, Muhasebe ve Denetime Bakış, Eylül – 2003.