Şimdiki zamanın hikayesi

Günümüz şartlarında bulunduğumuz mekanlarda (yeryüzünde veya uzayda başka boyutlarda da zaman kavramı da yoktur) iki çeşit zaman mevcuttur; 1.si geçmiş zaman, 2.si gelecek zaman. Şimdiki zaman diye bir kavram yoktur. Çünkü şu ana kadar elde ettigimiz bilgilere göre, zaman durmaksızın ışık hızına eş bir hızla seyretmektedir. İnsanlar da geçmiş ya da geçecek bu zaman süreçlerini ihtiyaçlarına veya kullanım alanlarına göre belirli birimlere (kiplere) ayırmışlardır.

Dünyanın kendi ekseni etrafındaki bir dönüşüne bir gün, ayın güneş çevresindeki bir defa dönüşüne bir ay, ayın dünya ile beraber güneş çevresindeki 12 defa dönüşüne bir yıl, günün 1/24 üne saat onun da 1/60 dakikka onun da 1/60'na saniye, saniyenin de az katlarına salise demişler.

Herkes tarafından hemen hemen bilinen bu bilgileri bir defa daha niçin sergileme gereği duydum? Çünkü pratik bir çözüm olarak çok kısa süreli zaman dilimleri için (kısa süre izafidir; iki saniye de kısa süredir, beş yüz sene de kısa bir süre olabiliyor kullanılan konuya bağımlı olarak) Şimdi kelimesini bile söylerken önce söylediğimiz "şim" hecesi ve ondan sonra söylediğimiz "di" hecesine göre geçmişte kalmıştır. ”Bugün sana geliyorum” ifadesinde bile göreceli iki kavram bulunur; geçmiş zaman ve gelecek zaman kavramları; çünkü aynı günün sabah ve öğle saatleri aynı günün akşam saatlerine göre geçmişi, akşam saatleri de sabah ve öğle saatlerine göre geleceği gösterir; ama kavram kargaşası olmasın diye yakın geçmiş ve yakın gelecek zamanları harmanlayıp şimdiki zaman olarak değerlendiriyoruz.

Bir başka söylemde taş çağı, demir çağı geçmiş zamandır. Zaman geçişlerinde(aralıklarında) kullanılma yerlerine göre örneğin insanlık tarihi ile ilgili bir konuyu araştırıyorsak, telefonun icadı tekerleğin keşfine göre adeta şimdiki zamanda gerçekleşmiştir. Ancak son yüzyıldaki uygarlık seyrine bakarsak bu sefer de beş-on yıllık geçmişi olan cep telefonu günümüze ait, telli manyetolu telefonlar ise çok eski zamanlarda kalmıştır. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Jeolojik olaylara baktığımızda 100 milyon-bir milyar sene öncesi insanlık tarihine göre geçmişi, insanlık tarihi de şimdiki zamanı temsil ediyor olur.

Burada şu sonuca varıyoruz: zaman kavramını ilgi alanlarını objektif veya subjektif kullanılmasına göre de değerlendirmiş oluyoruz.

İnsanlar için ortalama yaşam süresi 60-70 yıl, bazı kelebekler için 5-6 saat olduğu gibi, radyoaktif bir elementin de yaşam süresinin 100bin-1000.000 yıl dolaylarında olduğunu hatırlayalım. Yani şimdiki zaman mikro tarihle makro tarih arasında uyum sağlayan (kısa vadeli olayları daha iyi değerlendirebilmek amacıyla üretilen sanal zaman dilimidir. Yoksa zaman durmuyor veya donmuyor ki şimdiki zaman dediğimiz durağan bir zaman olsun.

Hızla seyreden araba içindeki bir kimseye araba dışından telefonla şu anda neredesin diye soru sormuş olsalar ve araba içindeki kişi de “şu an Bostancı'dayım” cümlesini söyleyip bitirdiğinde o artık küçükyalı semtinden geçmektedir. (O artık Bostancı'da değildir) buradan da şu sonuca varabiliriz: hareket eden nesnelerin duran (sabit) yerlere göre konumlarını (zamandan bağımsız) durağan kavramlarla anlatamayız.

Ancak araba Bostancı'da durmuş ise o zaman net olarak 'Bostancı'dayız' cevabı geçerli olur; aksi halde 'Bostancı'dan geçiyoruz' cevabı daha doğru olacaktır. Şayet geçilen mekan büyük olursa, diyelim ki transit geçiş yapan tır kamyonu da Türkiye’den geçiş yapıyorsa aynı soruya aynı cevap verilmelidir; çünkü netice itibarıyla üç gün sonra Türkiye’yi terk edecektir ama ağız alışkanlığıyla olarak "şu an Türkiye’deyiz" diyebiliriz, çünkü 2 günlük bir geçecek gelecek zaman vardır.

Ama olayı bir de şöyle düşünelim: farklı mekanlarda farklı hızlarda dünya çevresindeki turunu 120 dakikada tamamlayan uzay mekiğindeki bir astronot için de neredesin diye sorulsa astronot "Türkiye üzerinden geçiyoruz diyecektir." Tıpkı araba içindeki kişilerin "Bostancı'dan geçiyoruz" demeleri gibi...

Sonuç olarak şimdiki zaman göreceli olarak başlangıcı ve sonu olan mekan ve hız değişkenlerine bağlı olarak yaşanmakta olan kısa süreli zaman dilimidir.