SOSYOLOJİ (TOPLUMBİLİM) NEDİR?

SOSYOLOJİ (TOPLUMBİLİM) NEDİR?

Sosyoloji, Latince “bilim” demek olan “logy” ekinden ve arkadaş, üye, eş, dost, birey, toplumsal birim anlamlarına gelen “socio” kelimesinden türemiştir. Toplum kavramının ne olduğunu, köklerinin nereden geldiğini, insanların hangi koşullarda bir araya gelip toplumu oluşturduklarını, insanların birbirleriyle ve toplumla münasebetlerini, siyasal sistemleri, üretim ilişkilerini, aile yapılarını, kültürü, dini, toplumsal değişmeyi, sosyal yapıyı ve daha sayısız olay ve olguyu inceleyen bilim dalıdır.

16’ncı yüzyılda gelişen, kanıt ve teorinin önem kazandığı bilimsel devrim, 18’nci yüzyılda bireyin toplumsal düzeni değiştirebileceği düşüncesinin hâkim olduğu Aydınlanma Çağı ve 19’ncu yüzyıl Sanayi Devrimi’nin yarattığı bol miktarda toplumsal materyal, Sosyoloji’nin bir bilim dalı olarak kuruluşunu sağlamıştır.

Sosyolojinin araştırma ve çalışma alanları diye bir çerçeve koymak çok zordur. Sınırları tam olarak belli olmamakla beraber, en genel anlamı ile “insan etkileşimi sonucu oluşan toplumun incelenmesi” olarak tanımlanabilecek Sosyoloji, bütün sosyal bilimler ile etkileşim içindedir. Geçmişte yaşanan toplumsal olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurarak çıkarımlar yapan ve genellemelere ulaşan sosyoloji, tarih bilimi ile münasebette birinci sıradadır. Bilinenin aksine sosyolojinin kurucusu olan İbni Haldun da sosyolojinin tarih iliminin içerisinden doğduğunu belirtmiştir (İkinci bölümde İbn-i Haldun’a değinilecektir). Tarih biliminden sonra sosyolojinin diğer bilimlerle münasebetinde ikinci sıraya yerleştirilebilecek bilim ise Psikoloji’dir. Öznel olanla ilgilenen ve toplumu oluşturan unsur olarak bireyi merkez alan bu bilim de sosyoloji ile yakın ilişki içerisindedir. Hatta toplumun bireyler üzerindeki etkisini araştıran, sosyoloji ile psikolojinin bir birleşimi; Sosyal Psikoloji’de temel bir çalışma disiplini olarak varlığını sürdürmektedir. Bunların dışında genellikle kural, yasa, anayasa ve toplumsal düzen gibi konularda Hukuk’la; üretim, tüketim, emek, iş, zanaat, ticari faaliyetler ve her türlü ekonomik ilişki hakkında Ekonomi ile; ırk, etnisite, yaşam tarzları ve kültür konularında Antropoloji ile; iktidar, güç, yönetim biçimleri, siyasal sistemler ve her türlü politik meseleler için Siyaset ile; tabiatın insan ve toplum üzerindeki etkisi ve coğrafi şekillerin sosyal hayat için önemi konusunda da Coğrafya ile çok yakın münasebet içerisindedir.

Kaynak:

Kalelioğlu, U. B. (2018). Sosyolojide Hakim Eğilim Pozitivizm. Hipokrat Kitabevi. Ankara