Tarihe içeriden ve dışarıdan artı öznel ve nesnel bakmak

12 Eylül 1980 sabahı, ‘bu hikaye 4 darbe ve 4 liberalizm ile sonuçlanacak’ denseydi, sanırım bunu hiç kimse kabul etmezdi.

Neden mi?

12 Eylül yönetiminin sol bir daha palazlanamasın diye, CİA uyanığı bir zihniyetle, şeriatı beslemesinin Hizbullah terörü, yeşil sermaye ve üstüne üstlük bu kez şeriata karşı bir darbeyle sonuçlanacağını söylemek aşağı yukarı imkansızdı.

Benim ayırsadığım ise, herşeyin bittiğiydi. Haklıymışım: Düşünün ki demokrasi 27 yıl sonra bile hala başlamadı. Bunu 12 Eylül sabahı bilseydim, ya intihar ederdim, ya da kaçardım.

Ancak:

12 Eylül yönetimi, 1. psödo-liberal Özal’ı kendi kadrosuna dahil etmişti. 1983’te yeniden ortaya çıktığında, oyunun ikinci perdesi olduğunu kimse ayırsayamadı, çünkü darbe ertesi şiddetin paniklemesi ve ambelesi sürüyordu.

4 darbe ve 4 liberalizm hikayesi en çok ABD’nin işine yaradı ama onların 1960’ta, 1971’de veya 1980’de bunu düşündüğüne ve planladığına ilişkin bir kayıt yok. Yalnızca şöyle bir kayıt var: 1990’da CİA akil adamı Fuller, AKP ve Erdoğan benzeri bir vizyon çizmişti. Erdoğan’ın bahtsızlığı, son 5 yılda ABD’ye bile yaranamaması oldu.

4 darbe ve 4 liberalizm hikayesi en az dolar milyarderlerinin işine yaradı ama onlar alaturka kapitalizmin böyle cilveleri olduğunu önceden bilebilirlerdi, yalnızca önlem almak akıllarına gelmedi. 1994’te ve 2001’de zararlı değil, karlı çıkabilirlerdi. Öyle yapanlar da oldu, çünkü uygun zamanlamalı tüyo almışlardı.

Bunlar geçmişe bakışlar. Tarih geçmişbilim olduğu denli, gelecekbilimdir de. Bir de geleceğe bakalım:

5. darbe olabilir ama 6. biraz zor olur, çünkü İspanya 6. darbe ertesinde 1 milyon ölülü bir iç savaş yaşamıştı. Biz hem o iç savaşı yaşayıp bitirdik, hem de bu kezki kayıp 20 milyonu bulabileceği için, askerin buna izin vermemesi daha büyük olasılık. Yani, orman yangınını bazı ağaçları yakarak durduracaklar.

4. liberalizm olabilir ama 5. biraz zor olur. Şu anda kriminalite aldı başını gitti ve resmi kayıtlar çok geride. O zaman öyle bir resmi kriminalite olur ki savaş cezaları geri gelir.

Geçmişte dayak yiyen en kahraman aslan münevver rolündeydim. Gelecekte kendim için böyle bir rol düşünemiyorum, çünkü trajedi komediye dönüşeli çok oldu. Kendim düşüp kendim gülmek istemem.

İktidar seçkinleri arasındaki deve güreşi ilk darbeden öncesinden beridir, Menderes’in ilk her sokakta milyoner, talan zengini yaratma sevdasından beridir var. O zamanki kurban olan toprak ağalarının yerini, bir devalüasyonla bir gecede bire üç kazanan pamuk sanayicileri almıştı. Bugün de sırtını gavura dayayanlarla, kendi söküğünü dikenler arasında bir mücadele sürüyor.

Filler hep tepişiyor, otlar hep eziliyor. Filler sevişse de, otlar yine hep eziliyor. Kitle, Kemalettin Tuğcu romanı oynamaktan bıkmıyor, bıkmıyor.

Sonuçta, tarihe içeriden de baksan, dışarıdan da baksan; öznel de baksan, nesnel de baksan; üç vakte kadar kan, ter ve gözyaşılı bir zulüm hikayesi görünüyor.

Sahi, memleketsel yangında ilk kurtarılacak nedir?