Tarihin dönüm noktası: Johannes Gutenberg, ilk kitabı bastı, “1456”

Sabit olmayan harflerle basılan ilk kitap, 1456 yılında basılan,  Almanya’nın Maintz kentinde Latince bir İncil'di. Bu ilginç kitap 643 yapraktan oluşmuştu.

Her sayfasında 42 satırlık iki sütun vardı. Johannes Gutenberg tarafından basılan ve Gutenberg incili olarak da bilinen bu kitap, Sadece modern basımın ilk ürünü olarak da kalmamıştır. Aynı zamanda baskı sanatının en güzel örneklerinden biridir.

Bu İncil'de Gutenberg’in kullandığı harfler ve resimler belirgin bir şekilde görülmekteydi. Bu karakterler  “Textura” adıyla anılır. Johannes Gutenberg, İncil’i aynı anda altı ayrı makinede on bölüm halinde basmıştır. Baskı, kalın kâğıda 150 adet ve ince parşömen kâğıdına 30 adet olmak üzere toplam 180 nüsha yapılmıştır.

Basımcılığın gelişmesi, Rönesans’ın kuzey Avrupa’ya yayılmasına, etken olmuştur:

İtalyan aydınlarının incelenme ve araştırmalarının kuzey Avrupa’ya doğru hızla gelişmesine yol açan en büyük etken, baskı tekniğindeki gelişme olmuştur. Venedik, Yunan ve Roma klasikleri ile dinsel yazıların basıldığı bir merkez haline gelir.

Alman ve Hollandalı bilginler ile işbirliği yapan basımevleri, Hümanistlerin yapıtlarını basmaya koyuldular. 15. Yüzyılda, üniversitelerin ve eğitime duyulan ilginin artması, basımcılığın Pazar bulmasını ve bilginlerin de haberleşmesini sağlamıştır.

Almanya ve Hollanda’da, İtalyan Hümanizminin etkisi Devotia Moderna gibi yeni ibadet hareketleriyle daha ılımlı hale getirildi. Ortaçağ’ın ve Aquinno’lu Thomas’ın Hristiyan felsefesine yeni düşünceler sızmaya başlamıştır.

Klasik metinlere olan ilgi, baskının icadıyla büyük oranda artar. 1400 - 1600 yılları arasında İtalya’da başlayan klasik metin basımı, 16. Yüzyılda Almanya’ya ve İngiltere’ye yayılır.

Baskı makinesinin icadı ile 1700'lü yıllarda Avrupa’da 2 milyon klasik yapıtın elden ele dolaştığı sanılmaktadır.   

AHMET ELDEN