Trablusgarp Savaşı'nın sonuç ve önemi

*Trablusgarp Savaşı’nda Osmanlı İmparatorluğu'nun Genel Durumu  

- İç  

- II.Meşrutiyet Dönemi Siyasî Partileri arasında çekişmeler vardı. 

- İttihat ve Terakki partisinin baskıları bütün şiddetiyle sürüyordu. 

- Siyaset orduyu yıpratmış, alaylı-mektepli sürtüşmesi doruğa çıkmış, orduyu yenileme bahanesiyle birçok komutan görevden uzaklaştırılmıştı. 

- Dış 

- Osmanlı İmp'luğu, Almanya’ya yanaştığı için İngiltere ve Fransa’nın düşmanlığını kazanmıştı. İki devlet de sömürgelere giden kestirme yolun (Süveyş Kanalı) güvenliği için, Doğu Akdeniz’de zayıf bir Osmanlı Devleti’ni, Akdeniz’e inmek için çırpınan Rus Çarlığına tercih ediyordu. 

- Ezeli düşman Rusya bu durumdan ve 1907’de İngiliz-Rus yakınlaşmasının hazırladığı ortamdan yararlanarak, Balkanlar’da kendisi tarafından Osmanlılara karşı oluşturulan Balkan Devletleri ittifaklarının, Boğazları tehdit ettiği gerekçesiyle; Boğazları korumak ve kendi yararına açtırmak için girişimde bulundu. Yüz bulmayınca, daha sonra 27 Kasım’da Osmanlı Devleti’ne bir nota vererek isteklerini resmen bildirdi. 

Osmanlı Devleti de bu notayı açıkladı. İngiltere ve Fransa’nın tutumunu bekleyen dost Almanya, sessiz kaldı. Rusya’yı Akdeniz’de istemeyen İngiltere ve Fransa hemen itiraz ettiler. 

- Balkan Devletleri’nin tehdidi her geçen gün artıyor, Balkanlar barut fıçısı gibi ateşlenmeyi bekliyordu. Kötü gidişi gören Almanya, Osmanlı Devleti’ni uyardı ve İtalya ile barış yapılmasını sağladı. 

*SONUÇ : Ouchy(Uşi) Antlaşması-18 Ekim 1912 

Osmanlı Devleti, Londra’da İtalya ile görüşmeleri başlattı. Osmanlı-İtalyan görüşmeleri, antlaşmayla sonuçlandı. Osmanlı-İtalyan Antlaşması için delegeler 15 Ekim 1912 tarihinde, Lozan’ın iskelesi olan Ouchy’de (Uşi) toplanıp, 18 Ekim’de antlaşmayı imzaladı. Trablusgarp Savaşına son veren Antlaşma, dört bölümden oluşuyordu. Üç bölümü açıklanmayan antlaşmanın açıklanan bölümü 11 maddeden oluşuyordu. 

- Trablusgarp ve Bingazi’deki Osmanlı kuvvetleri çekilecek, Trablusgarp ve Bingazi'ye muhtariyet(özerklik) tanınacaktır. 

- Trablusgarp ve Bingazi, yeni kanun ve özel düzenle yönetilecektir.

- İtalya, bölgede İslâm dininin serbestiyetini kabul edip, hutbelerde Halifenin isminin söylenmesine,  

- Padişahın "Nâib-üs-Sultan" unvanıyla bir temsilci bulundurmasına, bu temsilcinin, tahsisatını mahallî gelirlerden almasına,  

- Trablusgarp ve Bingazi kadısının Meşîhat (Şeyhülislamlık) makamı tarafından tayin edilmesine ve bu kadının seçeceği naiplere mahallî gelirlerden aylık verilmesine,  

- Evkafın (vakıflar) istiklâline, yerli eşrafın da iştirak edeceği bir meclis tarafından yeni idare esaslarının tanzimine izin verildi. 

- Nâib-üs-Sultan ile kadı'nın tayininde, Osmanlı ve İtalyan hükümetlerinin izni alınacaktı. 

- Trablus ve Bingazi’den Düyûn-u Umumiye'ye para verilmeye devam edilecek ve yıllık taksit miktarı iki milyon İtalyan liretinden, yani takriben 90 000 Osmanlı altınından aşağı olmayacaktı. 

- Kapitülasyonların kaldırılmasında, İtalya hükümeti, Osmanlılara yardım edecekti. 

- İtalya, On İki Ada'yı Osmanlı İmparatorluğu'na geri verecekti. Yunan işgali ihtimaline karşı, geçici olarak, adalar İtalyanlara bırakıldı. (Balkan Savaşları’ndan sonra I.Dünya Savaşı’nın başlaması On İki Ada meselesini küllendirdi. Savaş esnasında ise İtilaf Devletleri gizli anlaşmalarla On İki Ada’yı İtalya’ya bıraktılar. Lozan Antlaşması ile İtalya, adalara resmen sahip oldu. II. Dünya Savaşında adaları işgal eden Almanya, onları hediye olarak Türkiye’ye önerdi. Tarafsızlığı bozar endişesiyle Türkiye kabul etmedi. Savaştan sonra 1947 Paris Antlaşması ile adalar Yunanistan’a bırakıldı.) 

*ÖNEMİ 

- Osmanlı İmparatorluğu, K.Afrika’daki son toprak parçasını kaybetti. 

- Kuzey Afrika’da İtalyan sömürgeciliği başladı 

- İtalyanlar ummadıkları bir kolaylıkla Ege Denizi’ne yerleşti. Doğu Akdeniz’de güçlendi. 

- Beklenmeyen zafer, İtalyan Milliyetçiliği'ni şahlandırdı. Milliyetçi Benito Mussolini’nin 1922 yılında iktidara gelmesine yol açtı. 

- On İki Ada fiilen Osmanlı’nın elinden çıktı. 

- Balkan Devletlerinin Osmanlı üzerine harekete geçişi kolaylaştı 

- İttihat ve Terakki Partisi saygınlığını içte ve dışta kaybetti. 

- Osmanlı Devleti, Araplarla olan dini bağını sürdürdü. 

- Mustafa Kemal, Trablusgarp’ta katıldığı ilk savaşta Derne-Tobruk’ta kazandığı başarılar sonucu binbaşı oldu. 

- Binbaşı Enver Bey’e İttihat ve terakki Partisi tarafından “Gazi” ünvanı verildi. 

- Trablusgarp Savaşı, içinde barındırdığı bazı ilkler nedeniyle de ayrıca ilginç bir savaştır. Tarihte ilk kez uçakların savaş aracı olarak kullanılması bu savaşta oldu. İtalyan uçakları savaş sırasında bombalama ve bildiri dağıtma görevini üstlendiler. Savaşta vurulan ilk uçak burada düştü. 

- Savaşta büyük yararlık gösteren Şeyh Sûnusî ve Ömer Muhtar’ın çileli direnişleri yıllarca sürdü. 

Yüzyıl sonra Tarih tekerrür etti… II.Trablusgarp Savaşı, bakalım nasıl sonuçlanacak. Kaddafi’nin halkı, halâ Ömer Muhtar’ın ruhunu taşıyor, inşallah sonu aynı olmaz… 

*Kaynakça 

-Ergün Aybars : Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, s.45-47, İzmir-1984 

-Hamza Eroğlu : Türk İnkılâp tarihi, s.112-113, İstanbul-1982 

-Stuart Kline : Türk Havacılık Kronolojisi 

-http://www.turkcebilgi.com/trablusgarp_sava 

-tr.wikipedia.org/wiki/Trablusgarp_Savaşı 

Ayten Dirier