Ukrayna Rusya savaşı (2)

Ukrayna Rusya savaşında ilk ay tamamlandı. Yakında ateşkes umutları olsa da barışa Rusya hazır değil. 24 Şubat sonrasında Rusya Ukrayna’yı işgal etti. Zelensky, direneceğiz dedi. Batı’dan yardım istedi. ABD, İngiltere ve müttefikleri, Rusya’ya gaz bağımlısı Almanya dahil, Ukrayna’ya silah göndereceklerini söylediler. Rusya’ya emsali görülmemiş bir yaptırım programı uygulamaya karar verdiler. Bankacılık sisteminden dışladılar, ticareti yasakladılar. Sanatçılara bile yasak getirdiler.ABD/AB ile ticareti olan Rus ticari sınıfı bundan olumsuz etkilendi. Uzun dönemde Rus halkının yaşamının olumsuz etkileneceği umuluyor.

ABD Ruslar için ikinci Afganistan felaketini planladı. ABD silah satışını artırmayı, Avrupa’ya istediklerini yaptırmayı, Rusya’ya da uzun sürede diz çöktürmeyi, Ukrayna’dan geri çekilmesini umuyor. 2021  ABD Afganistan çekilmesinin Rusya için Ukrayna'da benzerinin olmasını istiyor. Başta ABD olmak üzere NATO ülkeleri Ukrayna direnişine işgal öncesi ve özellikle başlayınca destek verdiler. İşgali kınadılar.  Emsali görülmedik yaptırımlar uygulayacaklarını belirttiler.

Ukrayna’nın zararı çok büyüktür. 3.5 milyon Ukraynalı Ukrayna dışına çıktı. Bini aşkın sivil öldü. Ukrayna askeri tesisleri, yollar, köprüler, hava alanları, elektrik santralleri alt yapı tahribatının 150 milyar doları aştığı söyleniyor.. Bunların sonradan yardımla yapılacağını söylemek  sıkıntıları azaltmaz.

Ölen asker ve yaralı sayısı iki tarafta da yüksek ve ancak bu savaş bitince kesin rakamlar öğrenilebilecek. Ukrayna 190 bin kişilik Rus ordusunun onda birinin öldüğünü iddia ediyor. Savaşan askerlerin kahramanlıkları, hataları, alınacak dersler ayrı bir inceleme konusudur. Örneğin Rus pilotların 200 saatten daha az uçtuğundan savaş uçaklarını ve helikopterlerini füzelere karşı korumak için yeterince etkin kullanamadığı, orduda lojistik sorunlar olduğu söylenmektedir. Taktik mi, lojistik mi önemli sorusunu cevaplayanların “Lojistik daha önemli” dedikleri  belirtilmektedir. Rus tank zırhlarının tankın üstünden içine girebilen füzeler için yetersiz olduğu, tankların dayanamadığı söylenmektedir. Bu tür sorunları Rusya gibi savaşa alışkın devletler bir yıla kalmadan düzeltebilir.

Ukrayna, NATO’ya girmeyeceğim dese işgale uğramazdı. Kriz başlarken Ukrayna “(1) NATO’ya girmek arzusunda olmadığını söylese, (2) Donbas ve Luhansk’da seçim yapıp, yerel yönetimleri güçlendireceğini belirtse ve (3) Minsk II şartlarına uyacağım dese, Ukrayna’yı işgal gerekçelerini Rusya’nın elinden alacaktı. Savaş olmayacaktı. Ukrayna’daki etnik Rusların, Rusça konuşma hakkı, Anayasal hedef olarak NATO’ya ve AB’ye girmek isteklerinden zamanla yumuşak geçiş yapılabilirdi. Rusya,  Avrupa’da güvenlik, kısa (1000km’ye kadar) ve orta (1000-2200km)  mesafe füze sınırlamalarını ve 2014 sonrasındaki yaptırımları ABD ile görüşecekti. Muhatap Ukrayna değildi.

Krizin tırmanması ABD planıdır. Ukrayna’yı ateşe atmıştır. Atmadan önce de 3. Dünya savaşını başlatacak girişimleri desteklemeyeceğini, Ukrayna’da ABD askerinin savaşmayacağını belirtmiştir.Ukrayna Hükümeti felaketin kendisi için ne derece büyük olacağını idrak edememiştir. Yardım almakta ama Ukrayna şehirleri, altyapı yerle bir edilmektedir.  Halkı sıkıntı çekmektedir.

ABD, Ukrayna’yı Rusya için ikinci Afganistan olarak görmüştür. Rusya 1989’da Afganistan’dan çekilirken Afgan şehirlerinin yerle bir, dümdüz olduğu, taş üstünde taş kalmadığı bilinmektedir. Ukrayna, Rusya için Afganistan değildir. Birkaç kat daha önemlidir. Rusya’nın stratejik amacına ulaşmadan Ukrayna’dan çekileceğini düşünmek temel hatadır. Ukrayna Rusya için yaşamsal önemdedir. Bunu ABD bilmezlikten gelmekte veya işine öyle gelmektedir. Barış için bu tutum önemli bir uzun dönem yaklaşım hatasıdır.  ABD Ukrayna'da Ruslar yenilirse hala büyük gördüğü Rusya Federasyonu'nun daha küçük devletlere bölünmesini, ikinci bir kez parçalanmasını hayal etmektedir.

Rusya’nın ABD ve Batı’ya diz çökeceğini, parçalanacağını düşünenler yanılmaktadır. Rus halkının güvenlik refleksinin küçümsenmesi hatadır. Rusya, nüfusunun  dörtte üçünden fazlası Uralların batısındadır. Rusya, Avrupa sınırında tehdit istememekte, tampon devletler istemektedir. Bu istek sağlanıncaya kadar muhtemelen Rus tutumu devam edecektir. Rus halkı önce toplumsal güvenlik, sonra bireysel refah diyebilmektedir. Yönetimininin otoriter olması onu aşırı rahatsız etmemektedir.

Ukrayna halkına yazık olmuştur. Ukrayna’nın kurumları, iktidar partileri yeniden yapılanmalıdır. Ukrayna yönetimi, bağımsızlık, demokrasi, egemenlik diyerek halkına felaket yaşatmıştır. Hegemon devletle komşu olan bir devlet daha dikkatli ve uzlaşmacı olmalıdır. Polonya’nın  geliri  16 bin $, Rusya’nın 10 bin $ ve Ukrayna’nın kişi başı yıllık ortalama geliri otuz yıldır 4 bin $’dır.                              Asıl mücadele vergi vermeyen, gelirin çoğunu alan Ukrayna oligarkları ile yapılmalıdır.  Şakasvili'ye göre 158 milyar $'lık Ukrayna bütçesininin yaklaşık dörtte biri 37 milyar $ yolsuzluk yüzünden işe yaramamaktadır. Savaş ve yolsuzluk ile Ukrayna halkına yazık olmuştur. Durumu düzeltecek, halkını ateşe atmayan gerçek liderlere ve kadrolara ihtiyaç vardır.