Uluslararası İlişkilerin 5 Temel Kavramı

Uluslararası ilişkiler siyaset biliminin bir dalıdır ve "uluslararası sistem" içindeki aktörlerin, özellikle de uluslararası ilişkilerin temel aktörü olarak kabul edilen devletlerin, diğer devletlerle, uluslararası/bölgesel/hükümetler arası örgütler, çok uluslu şirketler, uluslararası normlar ve uluslararası toplumla olan ilişkilerini inceleyen disiplinler arası bir sistem, disiplindir.

Disiplinler arası bir disiplin olması sebebiyle siyaset bilimi, iktisat(uluslararası iktisat, uluslararası politik ekonomi), tarih <ı>(siyasi tarih), hukuk (anayasa hukuku, yönetim hukuku ve özellikle uluslararası hukuk), felsefe (siyaset felsefesi ve etik), sosyoloji, psikoloji, coğrafya, antropoloji gibi pek çok farklı disiplinden faydalanır.

Uluslararası İlişkilerin çalışma alanı oldukça geniştir. Küreselleşme ve bu olgunun uluslararası topluma ve devlet egemenliğine etkisi, sürdürülebilir kalkınma, nükleer yayılma, terörizm, organize suç, milliyetçilik, insan hakları, çevre sorunları, güvenlik ve insan kaçakçılığına kadar pek çok konuyu uluslararası düzeyde inceler.

Uluslararası ilişkiler bilimi beş temel kavram üzerine şekillenmiştir. Bu kavramlar idealizm, gerçekçilik, davranışçılık, çoğulculuk ve bağımlılıktır.

İdealizm: Temeli barışı ve uluslararası hukuku sağlamak, ideal dünya düzeninin devamlılığını sağlamaktır. Uluslararası örgütlerle yaptırım güçleri kurarak ideal düzenin korunmasına katkıda bulunmayı amaçlar. İnsanın doğası gereği iyi bir varlık olduğunu fakat savaşların kötü düzen ve kuruşlar aracılığı ile yaygınlaştığını belirtir. Savaşların önlenmesi etkin katılımcı küresel sitemlerle mümkün olacaktır.

Gerçekçilik: İdealizmin tam zıt doğrultusunda doğmuştur. İdealizmi reddeder. Barışın olanaksız olduğunu, her devletin kendi çıkarları peşinde sürüklendiğini ve insanlığın kötü olduğunu savunur. Hiçbir devler ve insan birbirine güvenmezken, herkesin egemen olmak istediğini belirtir. Statükoyu temel alan gerçekçilik güç dengesi sistemini destekler.

Davranışçılık: Temeli pozitivizm olan davranışçılık, bilimsel araştırmalar yapılmasını destekler. Sosyal bilimlerin gelişmesi doğa bilimlerinin izlediği yolları izlemesi halinde mümkün olacaktır. Bu sebeplerden yola çıkarak veriler bilimselleştirilmeli buna göre deneysel bir yol izlenmelidir.

Çoğulculuk: Çoğulculuğun esas aldığı konu karşılıklı bağımlılık ilkesidir. Bu bağımlılık ülkelerin birbirilerine bağımlılığı olabileceği gibi; bireylerin, çok uluslu şirketlerin ve devletlerin karşılıklı olarak bağımlılıkları da olabilir. Çoğulculukta bakış açısının temeli ekonominin tüm ilişkileri etkilediği yönündedir. Ekonomiden bağımsız hiçbir açıklamanın yapılamayacağını belirterek, ekonomik bağımlılıkları savunur.

Ahmet Buğra TOKMAKOĞLU

abtokmakoglu@gmail.com